PPT 19: VARKEN
Domesticatie v/h varken
Taxonomie Suidae
- Suidae (varkensachtigen): 3 onderfamilies en 8 geslachten
o Suinae (echte varkens)
o Babirussinae met geslacht Babyrussa
o Tayassuinae met geslacht Pecari (navelvarken) en Tayassu (bisamvarken)
Inleiding
- wilde varkens komen voor in alle werelddelen, behalve in Australië en Nieuw-
Zeeland
- everzwijn voorouder van Westerse tamme varkens
Domesticatie en verspreiding
Domesticatie Sus scrofa rond 7000 BC in minstens 3 domesticatiehaarden:
1) Zuid-Europa, Noord-Afrika en Midden-Oosten
2) gestreept zwijn in Zuid-Oostelijk deel China en verspreid naar Indonesië, Japan,
China, Oost-Siberië
3) Indisch wilde zwijn op Indische subcontinent en Indochina
Domesticatie Sus celebensis (wrattenzwijn) op Oost-Indonesische eilanden en van
daaruit Oceanië
Varken in een notendop
- evenhoevigen
- eenmagig
- alleseter of omnivoor
- relatief slecht zicht
- sterk ontwikkelde reuk- en tastzin (truffelvarkens)
- zeer goed gehoor
- levensduur 15-20 jaar (wild 8-10 jaar)
- beer, barg (gecastreerde beer), zeug, big
- intelligente en sociale dieren
Oudste varken
- Ernestine: 23j 76d (Calgary, Canada)
Zelfherkenning - mirror test
- kinderen vanaf 18 maand
- dieren die test passeren
o mens(apen)
o dolfijnen
o orca’s
o Aziatische olifant
o ekster
- dieren die test misschien zouden halen:
o kat
o varken (vindt voedsel met spiegel)
o hond
Domesticatie nutsdieren
- ossen, ezels en paarden: waardevolle arbeidskracht
1
, - geiten, schapen en koeien: verteren voor de mens waardeloze gras en hooi en
zetten dit om in melk, boter, kaas en wol
o te waardevol om hiervoor te slachten
- varkens: alleen gehouden voor vleesconsumptie
o niet geschikt als trek- of lastdier
o alleseter, die zelfde voedsel eten als de mens (voedseleconomisch risico)
Offeren van varkens
- veelvuldig offeren van varkens heeft tot domesticatie bijgedragen
- voedselreserve in tijden van nood
Slachten van varkens
- Albrecht Dürer: De verloren zoon (Bijbelse parabel)
- vette varken geslacht om terugkeer zoon te vieren
- lijken nog erg op wilde varkens
- jonge wilde zwijnen makkelijk te temmen, maar verwilderen ook makkelijk
- herhaaldelijk hybridisering met wilde zwijnen aangetoond
Ambigue houding
- gemiddelde leven Duitser: 46 varkens, 4 koeien en 4 schapen
- weinig varkens in omgeving (industriële varkenshouderij)
- vroeger: 1 varkenshoeder per gemeente / gehucht
Varkens in het vroegere Europa
- bosbewoner, alleseter, omnivoor
- vanaf middeleeuwen bijgevoederd met keukenresten en eetbaar afval
- import Chinese varken vanaf 15de eeuw door Portugezen
- 2de helft 18de eeuw: import Chinese, Portugese en Napolitaanse varkens in UK:
start hedendaagse varkensteelt
Consumptie varkensvlees
- 800 milj. wereldwijd, 50% in China
- geslacht op 115-120 kg
o magere spekvarkens voor bereide vleeswaren
o magere vleesvarkens
o vette varkens
Noord-Amerika
- vnl. varkens in Cornbelt met veel graan
- continentaal klimaat, maar geen intensieve huisvesting
- snelgroeiende, vette behaarde varkens, met rode, zwarte en gevlekte haarkleden
tegen fel zonlicht
Europa
- vroeger gemengde bedrijven: varkens, koeien, kippen en konijnen
- nu: specialisatie in minder vruchtbare gebieden waar ook intensieve
pluimveehouderijen zijn
- Industriële varkenshouderij
- België: 6 milj. varkens
o 450 000 zeugen-productie van 11 à 12 milj. vleesvarkens per jaar
Intensieve varkenshouderij
PRO
- goedkopere vleesproductie
- minder parasieten (geen grond)
CONTRA
2
Domesticatie v/h varken
Taxonomie Suidae
- Suidae (varkensachtigen): 3 onderfamilies en 8 geslachten
o Suinae (echte varkens)
o Babirussinae met geslacht Babyrussa
o Tayassuinae met geslacht Pecari (navelvarken) en Tayassu (bisamvarken)
Inleiding
- wilde varkens komen voor in alle werelddelen, behalve in Australië en Nieuw-
Zeeland
- everzwijn voorouder van Westerse tamme varkens
Domesticatie en verspreiding
Domesticatie Sus scrofa rond 7000 BC in minstens 3 domesticatiehaarden:
1) Zuid-Europa, Noord-Afrika en Midden-Oosten
2) gestreept zwijn in Zuid-Oostelijk deel China en verspreid naar Indonesië, Japan,
China, Oost-Siberië
3) Indisch wilde zwijn op Indische subcontinent en Indochina
Domesticatie Sus celebensis (wrattenzwijn) op Oost-Indonesische eilanden en van
daaruit Oceanië
Varken in een notendop
- evenhoevigen
- eenmagig
- alleseter of omnivoor
- relatief slecht zicht
- sterk ontwikkelde reuk- en tastzin (truffelvarkens)
- zeer goed gehoor
- levensduur 15-20 jaar (wild 8-10 jaar)
- beer, barg (gecastreerde beer), zeug, big
- intelligente en sociale dieren
Oudste varken
- Ernestine: 23j 76d (Calgary, Canada)
Zelfherkenning - mirror test
- kinderen vanaf 18 maand
- dieren die test passeren
o mens(apen)
o dolfijnen
o orca’s
o Aziatische olifant
o ekster
- dieren die test misschien zouden halen:
o kat
o varken (vindt voedsel met spiegel)
o hond
Domesticatie nutsdieren
- ossen, ezels en paarden: waardevolle arbeidskracht
1
, - geiten, schapen en koeien: verteren voor de mens waardeloze gras en hooi en
zetten dit om in melk, boter, kaas en wol
o te waardevol om hiervoor te slachten
- varkens: alleen gehouden voor vleesconsumptie
o niet geschikt als trek- of lastdier
o alleseter, die zelfde voedsel eten als de mens (voedseleconomisch risico)
Offeren van varkens
- veelvuldig offeren van varkens heeft tot domesticatie bijgedragen
- voedselreserve in tijden van nood
Slachten van varkens
- Albrecht Dürer: De verloren zoon (Bijbelse parabel)
- vette varken geslacht om terugkeer zoon te vieren
- lijken nog erg op wilde varkens
- jonge wilde zwijnen makkelijk te temmen, maar verwilderen ook makkelijk
- herhaaldelijk hybridisering met wilde zwijnen aangetoond
Ambigue houding
- gemiddelde leven Duitser: 46 varkens, 4 koeien en 4 schapen
- weinig varkens in omgeving (industriële varkenshouderij)
- vroeger: 1 varkenshoeder per gemeente / gehucht
Varkens in het vroegere Europa
- bosbewoner, alleseter, omnivoor
- vanaf middeleeuwen bijgevoederd met keukenresten en eetbaar afval
- import Chinese varken vanaf 15de eeuw door Portugezen
- 2de helft 18de eeuw: import Chinese, Portugese en Napolitaanse varkens in UK:
start hedendaagse varkensteelt
Consumptie varkensvlees
- 800 milj. wereldwijd, 50% in China
- geslacht op 115-120 kg
o magere spekvarkens voor bereide vleeswaren
o magere vleesvarkens
o vette varkens
Noord-Amerika
- vnl. varkens in Cornbelt met veel graan
- continentaal klimaat, maar geen intensieve huisvesting
- snelgroeiende, vette behaarde varkens, met rode, zwarte en gevlekte haarkleden
tegen fel zonlicht
Europa
- vroeger gemengde bedrijven: varkens, koeien, kippen en konijnen
- nu: specialisatie in minder vruchtbare gebieden waar ook intensieve
pluimveehouderijen zijn
- Industriële varkenshouderij
- België: 6 milj. varkens
o 450 000 zeugen-productie van 11 à 12 milj. vleesvarkens per jaar
Intensieve varkenshouderij
PRO
- goedkopere vleesproductie
- minder parasieten (geen grond)
CONTRA
2
