Veterinaire assistentietechnieken - Anesthesie
Inhoudsopgave
1 Preanesthesie .................................................................................................................. 2
1.1 Inleiding .............................................................................................................................. 2
1.2 Evaluatie van de patiënt ...................................................................................................... 2
1.3 Keuze van het anesthesieprotocol ........................................................................................ 5
1.4 Preanesthetische verzorging ................................................................................................ 6
1.5 Preanesthetische middelen .................................................................................................. 7
2 Algemene Anesthesie..................................................................................................... 14
2.1 Inleiding ............................................................................................................................ 14
2.2 Componenten van algemene anesthesie ............................................................................ 14
2.3 Veiligheid van algemene anesthesie ................................................................................... 16
2.4 Stadia van algemene anesthesie ........................................................................................ 16
2.5 Inductie ............................................................................................................................. 18
2.6 Endotracheale intubatie (ET) .............................................................................................. 21
2.7 Onderhoud ........................................................................................................................ 24
2.8 Recovery ........................................................................................................................... 25
3 Monitoring .................................................................................................................... 29
3.1 Inleiding ............................................................................................................................ 29
3.2 Monitoring van vitale functies ........................................................................................... 29
4 Anesthesie – uitrusting .................................................................................................. 43
4.1 Inleiding ............................................................................................................................ 43
4.2 Componenten van het anesthesietoestel (FOTOS) .............................................................. 43
4.3 Werking van het anesthesietoestel .................................................................................... 53
5 Anesthetische middelen en technieken ........................................................................... 56
5.1 Vergelijking injectie- en inhalatie anesthesie ...................................................................... 56
5.2 Injectie anesthetica ........................................................................................................... 57
5.3 Inhaleerbare anesthetica ................................................................................................... 64
6 Lokale en regionale anesthesie ...................................................................................... 67
6.1 Inleiding ............................................................................................................................ 67
6.2 Eigenschappen van lokale anesthetica................................................................................ 67
6.3 Werkingsmechanisme van lokale anesthetica ..................................................................... 68
6.4 Producten ......................................................................................................................... 68
6.5 Mogelijke toedieningswegen van lokale anesthetica .......................................................... 69
,1 Preanesthesie
1.1 Inleiding
Definitie:
- Pre-anesthesie = langere periode voor de eigenlijke anesthesie
- Preanestetische periode = periode welke (onmiddellijk) vooraf gaat aan de
inductie van de anesthesie, kortere periode
Taken van de assistenten:
- Info verzamelen over patiënt
- Verzorging van de patiënt
- Voorbereiding (anesthesie en chirurgie)
- Toediening pre-anesthetica
1.2 Evaluatie van de patiënt
Doel: inschatten adhv objectieve en individuele gegevens → selectieve
anesthesieprotocol
Daarom is het aangeraden dat een minimale databank onder de vorm van een dossier
wordt aangelegd voor elke patiënt. Deze databank bevat ondermeer de volgende
informatie:
- de voorgeschiedenis / anamnese
- de aard van de operatie of procedure
- een volledig fysisch onderzoek
- de uitslag van eventuele diagnostische testen
- de classificatie van de patiënt
1.2.1 Voorgeschiedenis / anamnese
Geen enkel onderzoek is volledig zonder een voorgeschiedenis en een anamnese.
Om een volledige voorgeschiedenis te verkrijgen kunnen o.a. de volgende vragen
gesteld worden:
- Was het dier ziek in het verleden?
• Lever, nier, ademhaling of hartproblemen? Deze beïnvloeden de verwerking van
de geneesmiddelen.
• Bloed? Vervoert geneesmiddel door lichaam
• Centraal zenuwstelsel? Epilepsie?
2
, • Ondervoeding? Diabetes? Spijsverteringsstoornissen?
- Was het dier de voorbije 24u ziek?
• Eetlust? Algemene toestand?
• Braken? Diarree? → geeft dehydratatie, koorts, elektrolytenbalans → shock
• Niezen? Hoesten?
- Wanneer was hij de laatste keer ziek?
- Hoeveel beweegt het dier?
- Kreeg het recent medicatie? → inwerken van andere middelen op anesthetica
- Is er een geschiedenis van allergieën of reacties op geneesmiddelen?
- Vaccinatiestatus? Reproductiestatus?
- Andere abnormaliteiten? Zoals bloedingen, kneuzingen, weinig plassen, teveel
plassen, flauwvallen, …
Tevens is het aangewezen de eigenaar er op te wijzen dat anesthesie en chirurgie
nooit zonder enig risico zijn.
1.2.2 Klinisch onderzoek
Een klinisch onderzoek dient uitgevoerd te worden bij elke voor anesthesie
ingeroosterde patiënt. Het kan volgende zaken aan het licht brengen:
- de aanwezigheid van cardiovasculaire en respiratoire ziekten
- de aanwezigheid van een afwijking aan de lever of nieren
- uitdroging
- de aanwezigheid van bepaalde aandoeningen welke opgelost kunnen worden
met een eenvoudige behandeling
- fysische factoren welke van invloed kunnen zijn op de procedure welke zal
uitgeoefend worden
Het volledig onderzoek houdt in: signalement, bewustzijn, temperament en het
eigenlijke fysische of lichamelijke onderzoek.
Signalement
- Diersoort: Elke diersoort heeft een karakteristieke respons op een specifiek
geneesmiddel. Het metabolisme van vele geneesmiddelen verschilt significant,
zelfs bij hond en kat.
- Ras: Verschillen in anatomie en fysiologie tussen de verschillende rassen
3
, bepalen mede voor welke anesthesieproducten en procedures de anesthesist
opteert.
• Bv. bij brachycephale is endotracheale intubatie moeilijk, ademhalings-
moeilijkheden tijdens de recovery, …
• Bv. Windhonden zijn uitermate gevoelig voor kortwerkende barbituraten wegens
de relatieve afwezigheid van lichaamsvet en het trage metabolisme van
barbituraten in vergelijking met andere hondenrassen.
• Vb. Verschillen in temperament zorgen er bv voor dat volbloeden doorgaans een
zwaardere premedicatie krijgen.
- Gewicht: De dosis van anesthetica worden berekend op basis van het
lichaamsgewicht. Opgelet, anesthetisch gezien speelt vetweefsel weinig rol
zodat de dosis bij obese dieren verlaagd dient te worden.
- Leeftijd: Het pasgeboren dier ( < 2w) en het zeer jonge dier (< 8w) zijn minder
in staat tot het metaboliseren van geneesmiddelen omdat de daarvoor nodige
metabole wegen in de lever nog niet volledig ontwikkeld zijn. Ook de
geriatrische patiënt (hond: > 10 jaar; kat: > 12 jaar) kan normale dosering van
bepaalde geneesmiddelen niet verdragen omwille van een verslechterde
lever- of nierfunctie.
- Geslacht: Het gebruik van fenothiazines bijvoorbeeld wordt best vermeden bij
dekhengsten wegens het gevaar voor penisprolaps en eventuele paralyse.
- Reproductiestatus: Bij hoogdrachtige dieren kunnen problemen ontstaan door
de grotere bloedvaten in de buikholte en door de druk van de baarmoeder op
het middenrif bij dieren in rugligging tijdens de operatie. Producten tijdens
anesthetica veilig zijn voor de foetus?
Bewustzijn en temperament
Observatie van bewustzijnsniveau en temperament van het dier is belangrijk. Beide
zullen immers een rol spelen bij de keuze van het anesthetisch product en de
toedieningsweg ervan.
Lichamelijk onderzoek
Zie veterinaire assistentietechnieken.
4
Inhoudsopgave
1 Preanesthesie .................................................................................................................. 2
1.1 Inleiding .............................................................................................................................. 2
1.2 Evaluatie van de patiënt ...................................................................................................... 2
1.3 Keuze van het anesthesieprotocol ........................................................................................ 5
1.4 Preanesthetische verzorging ................................................................................................ 6
1.5 Preanesthetische middelen .................................................................................................. 7
2 Algemene Anesthesie..................................................................................................... 14
2.1 Inleiding ............................................................................................................................ 14
2.2 Componenten van algemene anesthesie ............................................................................ 14
2.3 Veiligheid van algemene anesthesie ................................................................................... 16
2.4 Stadia van algemene anesthesie ........................................................................................ 16
2.5 Inductie ............................................................................................................................. 18
2.6 Endotracheale intubatie (ET) .............................................................................................. 21
2.7 Onderhoud ........................................................................................................................ 24
2.8 Recovery ........................................................................................................................... 25
3 Monitoring .................................................................................................................... 29
3.1 Inleiding ............................................................................................................................ 29
3.2 Monitoring van vitale functies ........................................................................................... 29
4 Anesthesie – uitrusting .................................................................................................. 43
4.1 Inleiding ............................................................................................................................ 43
4.2 Componenten van het anesthesietoestel (FOTOS) .............................................................. 43
4.3 Werking van het anesthesietoestel .................................................................................... 53
5 Anesthetische middelen en technieken ........................................................................... 56
5.1 Vergelijking injectie- en inhalatie anesthesie ...................................................................... 56
5.2 Injectie anesthetica ........................................................................................................... 57
5.3 Inhaleerbare anesthetica ................................................................................................... 64
6 Lokale en regionale anesthesie ...................................................................................... 67
6.1 Inleiding ............................................................................................................................ 67
6.2 Eigenschappen van lokale anesthetica................................................................................ 67
6.3 Werkingsmechanisme van lokale anesthetica ..................................................................... 68
6.4 Producten ......................................................................................................................... 68
6.5 Mogelijke toedieningswegen van lokale anesthetica .......................................................... 69
,1 Preanesthesie
1.1 Inleiding
Definitie:
- Pre-anesthesie = langere periode voor de eigenlijke anesthesie
- Preanestetische periode = periode welke (onmiddellijk) vooraf gaat aan de
inductie van de anesthesie, kortere periode
Taken van de assistenten:
- Info verzamelen over patiënt
- Verzorging van de patiënt
- Voorbereiding (anesthesie en chirurgie)
- Toediening pre-anesthetica
1.2 Evaluatie van de patiënt
Doel: inschatten adhv objectieve en individuele gegevens → selectieve
anesthesieprotocol
Daarom is het aangeraden dat een minimale databank onder de vorm van een dossier
wordt aangelegd voor elke patiënt. Deze databank bevat ondermeer de volgende
informatie:
- de voorgeschiedenis / anamnese
- de aard van de operatie of procedure
- een volledig fysisch onderzoek
- de uitslag van eventuele diagnostische testen
- de classificatie van de patiënt
1.2.1 Voorgeschiedenis / anamnese
Geen enkel onderzoek is volledig zonder een voorgeschiedenis en een anamnese.
Om een volledige voorgeschiedenis te verkrijgen kunnen o.a. de volgende vragen
gesteld worden:
- Was het dier ziek in het verleden?
• Lever, nier, ademhaling of hartproblemen? Deze beïnvloeden de verwerking van
de geneesmiddelen.
• Bloed? Vervoert geneesmiddel door lichaam
• Centraal zenuwstelsel? Epilepsie?
2
, • Ondervoeding? Diabetes? Spijsverteringsstoornissen?
- Was het dier de voorbije 24u ziek?
• Eetlust? Algemene toestand?
• Braken? Diarree? → geeft dehydratatie, koorts, elektrolytenbalans → shock
• Niezen? Hoesten?
- Wanneer was hij de laatste keer ziek?
- Hoeveel beweegt het dier?
- Kreeg het recent medicatie? → inwerken van andere middelen op anesthetica
- Is er een geschiedenis van allergieën of reacties op geneesmiddelen?
- Vaccinatiestatus? Reproductiestatus?
- Andere abnormaliteiten? Zoals bloedingen, kneuzingen, weinig plassen, teveel
plassen, flauwvallen, …
Tevens is het aangewezen de eigenaar er op te wijzen dat anesthesie en chirurgie
nooit zonder enig risico zijn.
1.2.2 Klinisch onderzoek
Een klinisch onderzoek dient uitgevoerd te worden bij elke voor anesthesie
ingeroosterde patiënt. Het kan volgende zaken aan het licht brengen:
- de aanwezigheid van cardiovasculaire en respiratoire ziekten
- de aanwezigheid van een afwijking aan de lever of nieren
- uitdroging
- de aanwezigheid van bepaalde aandoeningen welke opgelost kunnen worden
met een eenvoudige behandeling
- fysische factoren welke van invloed kunnen zijn op de procedure welke zal
uitgeoefend worden
Het volledig onderzoek houdt in: signalement, bewustzijn, temperament en het
eigenlijke fysische of lichamelijke onderzoek.
Signalement
- Diersoort: Elke diersoort heeft een karakteristieke respons op een specifiek
geneesmiddel. Het metabolisme van vele geneesmiddelen verschilt significant,
zelfs bij hond en kat.
- Ras: Verschillen in anatomie en fysiologie tussen de verschillende rassen
3
, bepalen mede voor welke anesthesieproducten en procedures de anesthesist
opteert.
• Bv. bij brachycephale is endotracheale intubatie moeilijk, ademhalings-
moeilijkheden tijdens de recovery, …
• Bv. Windhonden zijn uitermate gevoelig voor kortwerkende barbituraten wegens
de relatieve afwezigheid van lichaamsvet en het trage metabolisme van
barbituraten in vergelijking met andere hondenrassen.
• Vb. Verschillen in temperament zorgen er bv voor dat volbloeden doorgaans een
zwaardere premedicatie krijgen.
- Gewicht: De dosis van anesthetica worden berekend op basis van het
lichaamsgewicht. Opgelet, anesthetisch gezien speelt vetweefsel weinig rol
zodat de dosis bij obese dieren verlaagd dient te worden.
- Leeftijd: Het pasgeboren dier ( < 2w) en het zeer jonge dier (< 8w) zijn minder
in staat tot het metaboliseren van geneesmiddelen omdat de daarvoor nodige
metabole wegen in de lever nog niet volledig ontwikkeld zijn. Ook de
geriatrische patiënt (hond: > 10 jaar; kat: > 12 jaar) kan normale dosering van
bepaalde geneesmiddelen niet verdragen omwille van een verslechterde
lever- of nierfunctie.
- Geslacht: Het gebruik van fenothiazines bijvoorbeeld wordt best vermeden bij
dekhengsten wegens het gevaar voor penisprolaps en eventuele paralyse.
- Reproductiestatus: Bij hoogdrachtige dieren kunnen problemen ontstaan door
de grotere bloedvaten in de buikholte en door de druk van de baarmoeder op
het middenrif bij dieren in rugligging tijdens de operatie. Producten tijdens
anesthetica veilig zijn voor de foetus?
Bewustzijn en temperament
Observatie van bewustzijnsniveau en temperament van het dier is belangrijk. Beide
zullen immers een rol spelen bij de keuze van het anesthetisch product en de
toedieningsweg ervan.
Lichamelijk onderzoek
Zie veterinaire assistentietechnieken.
4
