Theaterwetenschap: grondslagen
LES 3/10
1. Veldschets
Theater ? wetenschap
o analyseren, onderzoeken (methodes), comparatieve blik, maatschappij, kunst en
wetenschap samen, stijlen (acteren, pëtica's), receptie, terminologie
o een veld, domein dat zich niet wil laten vastpinnen op 1 aspect of 1 bepaalde
methode
Boek: a new history of humanities
o “Since the nineteenth century the humanities have generally been defined as
the disciplines that investigate the expressions of the human mind. Such
expressions include language, music, art, literature, theatre, and poetry.
Thus, philology, linguistics, musicology, art history, literary studies, and
theatre studies all belong to the realm of the humanities”
“unlike the study of nature, which belongs to the domain of science (such as
physics, astronomy, chemistry, and biology).Similarly, the study of humans in
their social context is one of the social sciences (such as sociology,
psychology, anthropology, and economics)”
o humane wetenschappen vs. exacte wetenschappen (niet enkel human mind, eerder
richten op de functies)
o humane wetenschappen: 4 functies
1) geheugen: erfgoed fucntie, kijken naar verleden en heden (memory)
2) educatieve: lesgeven (ua bv) nieuwe generaties leren grondslagen
(educational)
3) kritische: intrepreteren van de werken door algemeen publiek (critical)
4) onderzoeks functie: stellen vragen, hypoteses (research)
o GEMEENSCHAPPELIJKE GROND: empirische dimensie
legt de nadruk erop omwille van stereotypes over humane wetenschappen
objectiviteit vs. subjectiviteit (humane wetenschappen is niet zomaar een
subjectief gegeven)
de grondslag ligt hem in het materiaal dat bestudeert wordt en dat materiaal
is de emprische dimensie
, empirie = een concreet onderzoeksobject, ervaring uit de praktijk (niet
vanuit theorie)
implicaties voor de theaterwetenschap: THEORIE EN PRAKTIJK (combo)
1. Het 'object' van de theaterwetenschap = theater
HYBRIDISERING
o Een opvallende tendens die ontstond tijdens de podiumkunsten (2008 voltrokken)
o Hybridisering meest opvallende tendens (divers podiumkunsten landschap, grenzen
vager)
Fragment Black (Mette Edvardsen)
o zegt woorden en herhaalt ze tot ze aan volgende actie begint (mimesis → poësis)
o kamer wordt geschetst door uitleg
o woorden verliezen hun betekenis door de herhaling
o door de herhaling wordt er een verhaal gecreëerd niet op scène maar in verbeelding van
de toeschouwer
o conceptuele kunst = idee staat voorop
o voorstelling denkt na over wat theater is en hoe wij het verwachten
o hybridisering omdat de maakster zichzelf een choreografe noemt (wordt ook wel een
dansvoorstelling genoemd)
geen dans: geen muziek, kleine bewegingen
wel dans: meer in verbeelding
theater = tekst en dans = beweging, lichaam (klassiek genre indeling) zij stelt
deze indeling in vraag
Kris Verdonck (zelfde principe)
o stuk I/II/III/IV: danseressen gewichtloos (geen zwaartekrcht)
o In hybridisering wordt de klassieke genreverdeling op losse schroeven gezet
(performance zit tussen alles, overkoepelende term)
Alexander Vontournhout (ook hybridisering)
manifest Marinetti: the authors, actors and mechanics of variety theatre exist and conquer
their difficulties only for one purpose that of everlastingly starting by new inventions
o 1 doel: telkens nieuwe uitvindingen te doen, eigen medium te herdenken
, o Futuristen: hybridisering is al oud
o theaterwetenschap bestudeert theater maar theater verlegt zijn eigen grenzen. Wat is
dan het object dan en moet theaterwetenschap zijn grenzen verleggen en
interdisciplinair worden?
o hybridisering houdt ook in dat er praktijkvormen zijn die buiten onze comfort zone liggen
(podiumkunsten ruim veld, niet enkel klassiek theater)
1. performance
breed toepassingsgebied
o John MCkenzie (theoreticus)
o perform or else (performance niet alleen als naam voor artistieke praktijk, maar gaat
over de norm waaraan je moet voldoen, perform or else wordt je ontslagen)
o performance bestaat al sids jaren 50 om na te denken over werk van mensen of ook
binnen onderzoeks domein van sociale interacties, ook politiek betuigingen zijn
performance
o performance kreeg een specifieke onderzoekslens binnen humane wetenschappen =
performance studies
o grondlegger performance studies = Richard Schechner's
nieuwe academische discipline
verschilt van plaats tot plaats
nieuwe onderzoeksdomein (vreemde eend in de bijt)
combo kennis en methoden
twee schema's die uitbeelden wat toepassingsgebied is van performance
performance studies vs. Theaterwetenschap
o rethorisch gevecht (performance studies zeggen dat theater wetenschap oubollig is en
dat zij bezig zijn met nieuwe zaken) NIET HELEMAAL WAAR
o Patrice Pavis: heeft dan gezegd dat het een ongedisciplineerde discipline is lijkt op
performance studies = Antidiscipline
o Theaterwetenschap (studie toneel tekst, invloed Max Hermann, leunt meer aan tegen
performance studies) >< performance studies (bredere context)
tekst: Quo Vidas (Erika Fischer Lichte)
o stand van zaken over theaterwetenschap en waar die staat in 2001
, o theaterpraktijk beweegt zich op continuüm tussen enerzijds hybridisering en
mediumspecifiteit
mediumspecifiteit blijft bestaan naast idee van hybrdisering
o theaterwetenschap volgt die trend
meer interdisciplinair oriënteren: steunen op andere domeine, maar
tegelijkertijd ook sprake van verening
o beide posities zit een gevaar
bij id uitwaaieren van wetenschappelijk methodes en verlies studieobject
theorie niet langer ritme van praktijk volgt (als praktijk hybridiseert blijft theorie
achter)
o Antwoord
voor haar gaat het ook over analyseren, stijlen, receptie, maar ook over
pofermativity
het feit dat theaterwetenschap onder druk komt te staan door performance
studies, geen grenzen meer DUS geen definitie meer van het precies doet
boek Homo Ludens
o mens vanuit spel impuls zich laat overhalen om aan een spel mee te doen en je aan de
spelregels houdt, maar ook speelsheid behouden
o enkel door theaterwetenschap te spelen, wanneer je richt op een object dat speels is
kan je de praktijk ook niet in hokjes duwen
o spelende theaterrimte houdt in dat we naar de praktijk luisteren en dan in dialoog gaan,
dialoog impliceert spel
LES 10/10: continuïtiet van vernieuwing
Vlaamse golf
Kunstenaars in jaren 80 die een nieuwe theater taal ontwikkelden
Vormelijke en inhoudelijke vernieuwing binnen podiumkunsten
Verniewingsgolf
Postdramatisch theater (na het drama)
Theater moet niet meer uitgaan van een tekst
LES 3/10
1. Veldschets
Theater ? wetenschap
o analyseren, onderzoeken (methodes), comparatieve blik, maatschappij, kunst en
wetenschap samen, stijlen (acteren, pëtica's), receptie, terminologie
o een veld, domein dat zich niet wil laten vastpinnen op 1 aspect of 1 bepaalde
methode
Boek: a new history of humanities
o “Since the nineteenth century the humanities have generally been defined as
the disciplines that investigate the expressions of the human mind. Such
expressions include language, music, art, literature, theatre, and poetry.
Thus, philology, linguistics, musicology, art history, literary studies, and
theatre studies all belong to the realm of the humanities”
“unlike the study of nature, which belongs to the domain of science (such as
physics, astronomy, chemistry, and biology).Similarly, the study of humans in
their social context is one of the social sciences (such as sociology,
psychology, anthropology, and economics)”
o humane wetenschappen vs. exacte wetenschappen (niet enkel human mind, eerder
richten op de functies)
o humane wetenschappen: 4 functies
1) geheugen: erfgoed fucntie, kijken naar verleden en heden (memory)
2) educatieve: lesgeven (ua bv) nieuwe generaties leren grondslagen
(educational)
3) kritische: intrepreteren van de werken door algemeen publiek (critical)
4) onderzoeks functie: stellen vragen, hypoteses (research)
o GEMEENSCHAPPELIJKE GROND: empirische dimensie
legt de nadruk erop omwille van stereotypes over humane wetenschappen
objectiviteit vs. subjectiviteit (humane wetenschappen is niet zomaar een
subjectief gegeven)
de grondslag ligt hem in het materiaal dat bestudeert wordt en dat materiaal
is de emprische dimensie
, empirie = een concreet onderzoeksobject, ervaring uit de praktijk (niet
vanuit theorie)
implicaties voor de theaterwetenschap: THEORIE EN PRAKTIJK (combo)
1. Het 'object' van de theaterwetenschap = theater
HYBRIDISERING
o Een opvallende tendens die ontstond tijdens de podiumkunsten (2008 voltrokken)
o Hybridisering meest opvallende tendens (divers podiumkunsten landschap, grenzen
vager)
Fragment Black (Mette Edvardsen)
o zegt woorden en herhaalt ze tot ze aan volgende actie begint (mimesis → poësis)
o kamer wordt geschetst door uitleg
o woorden verliezen hun betekenis door de herhaling
o door de herhaling wordt er een verhaal gecreëerd niet op scène maar in verbeelding van
de toeschouwer
o conceptuele kunst = idee staat voorop
o voorstelling denkt na over wat theater is en hoe wij het verwachten
o hybridisering omdat de maakster zichzelf een choreografe noemt (wordt ook wel een
dansvoorstelling genoemd)
geen dans: geen muziek, kleine bewegingen
wel dans: meer in verbeelding
theater = tekst en dans = beweging, lichaam (klassiek genre indeling) zij stelt
deze indeling in vraag
Kris Verdonck (zelfde principe)
o stuk I/II/III/IV: danseressen gewichtloos (geen zwaartekrcht)
o In hybridisering wordt de klassieke genreverdeling op losse schroeven gezet
(performance zit tussen alles, overkoepelende term)
Alexander Vontournhout (ook hybridisering)
manifest Marinetti: the authors, actors and mechanics of variety theatre exist and conquer
their difficulties only for one purpose that of everlastingly starting by new inventions
o 1 doel: telkens nieuwe uitvindingen te doen, eigen medium te herdenken
, o Futuristen: hybridisering is al oud
o theaterwetenschap bestudeert theater maar theater verlegt zijn eigen grenzen. Wat is
dan het object dan en moet theaterwetenschap zijn grenzen verleggen en
interdisciplinair worden?
o hybridisering houdt ook in dat er praktijkvormen zijn die buiten onze comfort zone liggen
(podiumkunsten ruim veld, niet enkel klassiek theater)
1. performance
breed toepassingsgebied
o John MCkenzie (theoreticus)
o perform or else (performance niet alleen als naam voor artistieke praktijk, maar gaat
over de norm waaraan je moet voldoen, perform or else wordt je ontslagen)
o performance bestaat al sids jaren 50 om na te denken over werk van mensen of ook
binnen onderzoeks domein van sociale interacties, ook politiek betuigingen zijn
performance
o performance kreeg een specifieke onderzoekslens binnen humane wetenschappen =
performance studies
o grondlegger performance studies = Richard Schechner's
nieuwe academische discipline
verschilt van plaats tot plaats
nieuwe onderzoeksdomein (vreemde eend in de bijt)
combo kennis en methoden
twee schema's die uitbeelden wat toepassingsgebied is van performance
performance studies vs. Theaterwetenschap
o rethorisch gevecht (performance studies zeggen dat theater wetenschap oubollig is en
dat zij bezig zijn met nieuwe zaken) NIET HELEMAAL WAAR
o Patrice Pavis: heeft dan gezegd dat het een ongedisciplineerde discipline is lijkt op
performance studies = Antidiscipline
o Theaterwetenschap (studie toneel tekst, invloed Max Hermann, leunt meer aan tegen
performance studies) >< performance studies (bredere context)
tekst: Quo Vidas (Erika Fischer Lichte)
o stand van zaken over theaterwetenschap en waar die staat in 2001
, o theaterpraktijk beweegt zich op continuüm tussen enerzijds hybridisering en
mediumspecifiteit
mediumspecifiteit blijft bestaan naast idee van hybrdisering
o theaterwetenschap volgt die trend
meer interdisciplinair oriënteren: steunen op andere domeine, maar
tegelijkertijd ook sprake van verening
o beide posities zit een gevaar
bij id uitwaaieren van wetenschappelijk methodes en verlies studieobject
theorie niet langer ritme van praktijk volgt (als praktijk hybridiseert blijft theorie
achter)
o Antwoord
voor haar gaat het ook over analyseren, stijlen, receptie, maar ook over
pofermativity
het feit dat theaterwetenschap onder druk komt te staan door performance
studies, geen grenzen meer DUS geen definitie meer van het precies doet
boek Homo Ludens
o mens vanuit spel impuls zich laat overhalen om aan een spel mee te doen en je aan de
spelregels houdt, maar ook speelsheid behouden
o enkel door theaterwetenschap te spelen, wanneer je richt op een object dat speels is
kan je de praktijk ook niet in hokjes duwen
o spelende theaterrimte houdt in dat we naar de praktijk luisteren en dan in dialoog gaan,
dialoog impliceert spel
LES 10/10: continuïtiet van vernieuwing
Vlaamse golf
Kunstenaars in jaren 80 die een nieuwe theater taal ontwikkelden
Vormelijke en inhoudelijke vernieuwing binnen podiumkunsten
Verniewingsgolf
Postdramatisch theater (na het drama)
Theater moet niet meer uitgaan van een tekst
