Ontwerptheorie
samenvatting ppt’s + nota’s + reader
2020 - 2021
● ‘Adam Smith was commissioned to design it (Charlotte Square)
as a whole …occasioned by the embarrassment of the council at the
criticism they suffer over the Princess Street affair, …and the erratic
quality of much independent building.’
● Uitbreidingen corresponderen niet meer met het classicisme
○ grillige vormen,
○ landschap staat centraler
○ verlaten van perspectief
○ geen zichtassen
⇒ Romantiek
8. Romantiek: Het Afscheid van het
perspectief
8.1. Nieuwe esthetische categorieën: Het sublieme en
het pittoreske
● Romantiek: eind 18de - begin 19de eeuw
○ meer dan fin du siècle gevoel: (intellectuele) reactie tegen absolutisme +
verlichting en startende industriële revolutie
■ centraal stellen (democratiseren) van de individuele ervaring
■ subjectieve ipv objectieve:
● grilligheid/variatie ipv symmetrie/geometrie
■ verlaten perspectief:
● verwachting/verrassing ipv overzicht/controle
■ natuur en landschap staan centraal
● organisch ipv mechanisch
83
, Ontwerptheorie
samenvatting ppt’s + nota’s + reader
2020 - 2021
○ zoektocht naar nieuwe vormen. Hoewel de sociale context enorm verschilt,
zullen deze experimenten een grote invloed uitoefenen op de 19de eeuwse
stedenbouw.
8.2. Engeland: Upper class woontypologie eind 18de -
begin 19de eeuw
● Bath
○ in de groei: hoe een classicistische vormentaal veranderd naar een romantische
vormentaal
○ John Wood: architect/aannemer van stadsprojecten (witte steen)
○ ondernemend adel
○ recreatie (kuuroorden): cultuur van tweede verblijven
■ ontsnappen aan de stad → Londen begint te industrialiseren
○ stadsuitbreiding met nieuwe typologieën
84
, Ontwerptheorie
samenvatting ppt’s + nota’s + reader
2020 - 2021
■ vierkant
● Queen square: klassieke opzet
○ uitsparing in het raster
○ op zichzelf staand plantsoen (omheind) → classicistisch op
plan, maar organisch in aanplanting
○ eenheid in vormgeving gevel (façadisme), diversiteit door reliëf
terrein
■ rond
● Royal Circus: landschap centraler
○ cirkel: op het landschap betrokken decor (wisselwerking)
○ meer privé (zicht op gevel ipv 1 overbuur) + aanplanting bomen
onttrekken zicht
○ eenheid in vormgeving gevel (bv. horizontale binding en
dezelfde raampartijen)
■ ovaal
● Royal Crescent: landschap staat centraal
○ straat komt uit in einde stad; volledig gericht naar het
landschap
■ samengevat in kader: pittoreske
● ⇒ bekeken vanuit een hoogte, landschap is
afgebeeld in een “kom” + horizon die het kadert
○ geen overbuur → parklandschap “green” dat overgaat in
“platteland” scène en bomen haag
85
, Ontwerptheorie
samenvatting ppt’s + nota’s + reader
2020 - 2021
○ eenheid in vormgeving gevel
86
samenvatting ppt’s + nota’s + reader
2020 - 2021
● ‘Adam Smith was commissioned to design it (Charlotte Square)
as a whole …occasioned by the embarrassment of the council at the
criticism they suffer over the Princess Street affair, …and the erratic
quality of much independent building.’
● Uitbreidingen corresponderen niet meer met het classicisme
○ grillige vormen,
○ landschap staat centraler
○ verlaten van perspectief
○ geen zichtassen
⇒ Romantiek
8. Romantiek: Het Afscheid van het
perspectief
8.1. Nieuwe esthetische categorieën: Het sublieme en
het pittoreske
● Romantiek: eind 18de - begin 19de eeuw
○ meer dan fin du siècle gevoel: (intellectuele) reactie tegen absolutisme +
verlichting en startende industriële revolutie
■ centraal stellen (democratiseren) van de individuele ervaring
■ subjectieve ipv objectieve:
● grilligheid/variatie ipv symmetrie/geometrie
■ verlaten perspectief:
● verwachting/verrassing ipv overzicht/controle
■ natuur en landschap staan centraal
● organisch ipv mechanisch
83
, Ontwerptheorie
samenvatting ppt’s + nota’s + reader
2020 - 2021
○ zoektocht naar nieuwe vormen. Hoewel de sociale context enorm verschilt,
zullen deze experimenten een grote invloed uitoefenen op de 19de eeuwse
stedenbouw.
8.2. Engeland: Upper class woontypologie eind 18de -
begin 19de eeuw
● Bath
○ in de groei: hoe een classicistische vormentaal veranderd naar een romantische
vormentaal
○ John Wood: architect/aannemer van stadsprojecten (witte steen)
○ ondernemend adel
○ recreatie (kuuroorden): cultuur van tweede verblijven
■ ontsnappen aan de stad → Londen begint te industrialiseren
○ stadsuitbreiding met nieuwe typologieën
84
, Ontwerptheorie
samenvatting ppt’s + nota’s + reader
2020 - 2021
■ vierkant
● Queen square: klassieke opzet
○ uitsparing in het raster
○ op zichzelf staand plantsoen (omheind) → classicistisch op
plan, maar organisch in aanplanting
○ eenheid in vormgeving gevel (façadisme), diversiteit door reliëf
terrein
■ rond
● Royal Circus: landschap centraler
○ cirkel: op het landschap betrokken decor (wisselwerking)
○ meer privé (zicht op gevel ipv 1 overbuur) + aanplanting bomen
onttrekken zicht
○ eenheid in vormgeving gevel (bv. horizontale binding en
dezelfde raampartijen)
■ ovaal
● Royal Crescent: landschap staat centraal
○ straat komt uit in einde stad; volledig gericht naar het
landschap
■ samengevat in kader: pittoreske
● ⇒ bekeken vanuit een hoogte, landschap is
afgebeeld in een “kom” + horizon die het kadert
○ geen overbuur → parklandschap “green” dat overgaat in
“platteland” scène en bomen haag
85
, Ontwerptheorie
samenvatting ppt’s + nota’s + reader
2020 - 2021
○ eenheid in vormgeving gevel
86
