Samenvatting Weefselleer

DE WEEFSELS: DE BOUW EN
FUNCTIE VAN PRIMAIRE
WEEFSELTYPES
INLEIDING HISTOLOGIE (WEEFSELLEER)
De bouw & functie van de primaire
weefseltypes




EPITHEELWEEFSELS
= dekweefsels

LOKALISATIE
Afgrenzing vn lichaam(sholten) met buitenwereld:
- Opperhuid = epidermis
- Binnenbekleding maag, darmen & galwegen
- Binnenbekleding luchtwegen & longblaasjes Slijmvliezen (mucosa) +
- Binnenbekleding urine- & voortplantingswegen onderliggend weefsel
- Oogbindvlies
- Nierbuisjes

Afgrenzing vn holle structuren nt in contact met buitenwereld:
- Binnenbekleding bloedvaten & hart = endotheel
- Begrenzing vd lichaamsholten = weivliezen = mesotheel
 hartzakje (pericard)
 pleuraholte; longvlies (pleura)
 buikholte (peritoneum); buikvlies (peritoneaal membraan)

,FUNCTIES
Fysieke bescherming: mechanische, microbiologische & chemische
Selectieve barrière: doorlaatbaarheid regelen
Zintuigfunctie: veranderingen id omgeving waarnemen & info doorgeven door gespecialiseerde zintuigcellen
Bv. reukepitheel
Productie & afgifte vn secreten: gespecialiseerde klier(cell)en

Soms bijkomende functies: Trilhaarepitheel: slijmtransport over het oppervlak
Darmepitheel: absorptie vn voedselbestanddelen (transcellulair transport)
Opperhuid: : synthese vn Vit D & melanine (= kleur)

BOUW & KENMERKEN
1 dominant celtype geschikt in 1 of meerdere lagen:
- Basale laag bevat kiemcellen vr herstel & vernieuwing
- Apicaal (= lumineel) oppervlak kan verschillen vd celbasis & kan glad of bezet zijn met microvilli
- vn andere weefsels gescheiden door basale membraan

Onderling stevig aan mekaar & basale membraan verankerd via tight & gap junctions + (hemi)desmosomen
 weinig tt geen intercellulaire ruimte

Kunnen hypertrofiëren of vn type veranderen (= metaplasie) bij irritatie
= overmatige groei; bv. eelt = reversibele verandering vn ene celtype nr andere op plaats
Waar dat normaal nt voorkomt
 reactie op chronisch, nt-fysiologische prikkel

Bevat gn bloedvaten (avasculair): moeten voedingsstoffen uit diepere weefsels of uitwendig oppervlak halen


BASALE LAAG MET KIEMCELLEN
Kiemcellen = primitieve cellen met levenslang deelvermogen

Kunnen steeds regenereren door deling: een dochtercel vervangt moedercel,
de ander wordt gewone epitheelcel

Ter vernieuwing: continue vervanging vd versleten toplaag

Vr herstel: dichting vn defecten bij beschadiging = re-epithelialisatie


HET APICAAL/LUMINEEL OPPERVLAK
Glad; bv. endotheel in bloedvaten, opperhuid

Bezet met microvilli = kleine vingervormige uitlopertjes ter vergroting vh oppervlak;
bv. thv de darm

Bezet met cillia = beweeglijke trilharen om vloeistofstromen te creëren vr transport;
bv. thv luchtwegen

, CELVERBINDINGEN
Tight junction = verbinding tss 2 celmembranen & microfilamenten vh cytoskelet
 gn diffusie tss cellen mogelijk

Gap junction = verbindin met membraankanalen die beide membranen overspannen
 diffusie vn kleine moleculen tss cellen

Desmosoom = verbinding tss cellen onderling of met basale membraan & intermediaire filamenten vh
cytoskelet via adhesie-eiwitten

TYPES OBV CELVORM & GELAAGHEID
Vorm: zeer verscheiden ngl epitheelsoort & lokalisatie ih epitheel zelf
 cilindervormig (cilindrisch) = zuilvormig
 cuboïdaal (kubisch) = even hoog als breed
 plaatvormig (plaveisel) = afgevlakt

Gelaagdheid:  éénlagig
 (pseudo)meerlagig
 overgangsepitheel

Urotheel in urinewegen = overgangsepitheel volgens mate vn stretching

KLIERWEEFSEL
Kliercellen zijn gespecialiseerde epitheelcellen die stoffen afscheiden om op afstand vd cel in te werken
 bv. slijmbekercellen zijn ééncellige klieren die geïsoleerd voorkomen ih dekepitheel vd slijmvliezen

Klieren zijn groeperingen vn kliercellen
 bv. maagliertjes, borstklier

Klierafscheiding wordt gereguleerd door het autonome zenuwstelsel & hormonen


INDELING OBV BESTEMMING
Exocriene klieren: afscheiding vn waterige secreten nr
buitenwereld
Endocriene klieren: afscheiding vn hormonen nr
bloedbaan
Gemengde klieren: klieren die zowel endocriene als
exocriene kliercellen bevatten
 bv. pancreas, testes

Belangrijke exocriene klieren:
- slijmklieren: slijm heeft glijfunctie & vangt
stofdeeltjes weg
- zweetklieren: zweet wordt afgescheiden aan
huidoppervlak vr verdamping
- talgkliertjes - melkklieren
- traanklieren
- prostaat & zaadblaasjes
- spijsverteringsklieren: scheiden sappen af id darmholte vr vertering