Hematologie 2
Khayla Potiers
2023/2024
,HEMATOLOGIE 2
1. INLEIDING
• Hemato-morfologie: Bestudeert de vorm van bloedcellen door deze te kleuren en
microscopisch te bestuderen.
• Hemocytometrie: Richt zich op het verrichten van fysische/chemische metingen van bloed
als geheel en van de verschillende cellen in het bloed.
• Hemostase: Processen die optredenbij bloedstolling en verwijdering ervan
enwandbloedvaten
• Immuno-hematologie: Bloedtransfusies en transplantatie (= immunologische aspecten)
2. PRE-ANALYTISCHE FASE
2.1. DE BLOEDAFNAME
Serum: Waterige gedeelte van gestold bloed
= Bloedplasma waaruit stoffen verwijderd zijn die nodig zijn voor de stolling (fibrinogeen en
stollingsfactoren)
= bloed – bloedcellen – fibrinogeen en stollingsfactoren
→ Centrifugatie: Pellet (BC met onoplosbaar netwerk van fibrine) + serum (supernatans)
Plasma: onstolbaar gemaakt bloed
= bloed – bloedcellen = plasma
→ Centrifugatie: Pellet (BC) + plasma
Hemolysaat: Volbloed in hypotone oplossing: Cellen lyseren en celinhoud komt vrij
2.1.1. ANTICOAGULANTIA
a) Bloedstolling is afhankelijk van de aanwezigheid van calciumionen
EDTA-verbinding ( ethyleendiamine tetra-azijnzuur): Antistollend effect sneller bereikt
= Chelator (bindt aan) van Ca2+ -ionen:
• 1,5 mg dikaliumzout of trikaliumzout / ml bloed
Mogelijke trombocytenaggregaten vallen uit elkaar
→ Minder geschikt voor het morfologisch onderzoek (kleuring aangetast → minder detailinfo)
→ wordt gebruikt voor hemocytometrie
→ Het dikaliumzout heeft minder effect op de vorm RBC en TC maar werkt trager
→ Juiste hoeveelheid bloed afnemen want anders degenereren RBC door overmaat EDTA
1
,Natriumcitraat:
= chelator van Ca2+- ionen
wordt gebruikt voor:
• Sedimentatiesnelheid
• stollingstesten
Bezinking van erytrocyten (ceind=21mmol/l)en bloedstolling (ceind=11mmol/l)
→ Oplossing van citraat gebruikt omdat natriumcitraat slecht oplosbaar is
→ Bestanddeel van ACD-mengel (acid-citrate-dextrose): Onstolbaar maken van bloed voor
bloedtransfusies
b) Bloedstolling is afhankelijk van ezymatische activiteit van trombine
Heparine: Werkt snel en veroorzaakt geen verdunning van het bloed (antitrombine)
→ Zure verbinding: Kleureigenschappen veranderen: Geen bloeduitstrijkjes mogelijk
→ Samenklontering van leukocyten en trombocyten: Geen telling mogelijk
2.1.2. TYPEN BUIZEN VOOR BLOEDAFNAME
2
, 2.1.3. CAPILLAIRE BLOEDAFNAME:
Afname aan de zijkant van de vinger = minder gevoelig
→ Pasgeborenen: Hielprik, andere plaatsen gevaarlijk voor beschadiging (pezen, kraakbeen, …)
→ Desinfectie van de plaats en laten opdrogen (voorkomen van hemolyse)
→ Eerste druppel wegvegen: Bevat weefselvocht
→ Melken hemolyse of toename van weefselvocht veroorzaken
2.1.4. BEWERKEN EN BEWAREN VAN BLOED:
→ Centrifugeren: Cellen hebben een hogere soortelijke massa dan plasma of serum
→ De mate van scheiding tussen de cellen en plasma is afhankelijk van:
• De centrifugaal kracht: 1,12 x 10-5 x rpm² x afstand (cm)
• De afstand tot het middelpunt van de rotor
→ Normaal: 5 minuten centrifugeren bij 1500 tot 2000 g
→ Stollingsonderzoek: Trombocytenrijk plasma: 5 minuten bij 180 g (leukocyten en erythrocyten
verwijderd) Alle thrombocyten verwijderen: 15 minuten bij 4000 g
2.2. PRE-ANALYTISCHE FACTOREN DIE DE UITSLAG BEÏNVLOEDEN
2.2.1. BLOEDAFNAME FACTOREN DIE DE UITSLAG BEÏNVLOEDEN
Tijdstip van de bloedafname:
→ Dag-nacht ritme van bepaalde hormoonconcentraties (cortisol)
→ Voeding: Voor sommige bepalingen moet de patiënt nuchter zijn (glucose)
Infuusarm:
→ Men moet de vene aanprikken in de arm waar geen infuus aanwezig is
→ Infuusvloeistof verdund het bloed
Indien beide armen een infuus hebben, infuus even stopzetten indien mogelijk
Bloedafnamecondities:
• Stuwen
Langdurig stuwen verhoogt druk op bloedvaten → Meer water uit bloedvaten geperst, Bloed
wordt iets ingedikt omdat EW en cellen de bloedwand niet kunnen passeren door de druk
Hematocriet waarde kan hierdoor licht gestegen zijn
Stuwen kan ook het stollingsmechanisme activeren
• Houding van de patiënt
Zitten zorgt voor een lagere plasmaverhouding dan patiënten die liggen
Bloedindikking door hydrostatische druk in de benen
• Stress
Stollingsfactor VIII en cortisol zijn sterk verhoog
3
Khayla Potiers
2023/2024
,HEMATOLOGIE 2
1. INLEIDING
• Hemato-morfologie: Bestudeert de vorm van bloedcellen door deze te kleuren en
microscopisch te bestuderen.
• Hemocytometrie: Richt zich op het verrichten van fysische/chemische metingen van bloed
als geheel en van de verschillende cellen in het bloed.
• Hemostase: Processen die optredenbij bloedstolling en verwijdering ervan
enwandbloedvaten
• Immuno-hematologie: Bloedtransfusies en transplantatie (= immunologische aspecten)
2. PRE-ANALYTISCHE FASE
2.1. DE BLOEDAFNAME
Serum: Waterige gedeelte van gestold bloed
= Bloedplasma waaruit stoffen verwijderd zijn die nodig zijn voor de stolling (fibrinogeen en
stollingsfactoren)
= bloed – bloedcellen – fibrinogeen en stollingsfactoren
→ Centrifugatie: Pellet (BC met onoplosbaar netwerk van fibrine) + serum (supernatans)
Plasma: onstolbaar gemaakt bloed
= bloed – bloedcellen = plasma
→ Centrifugatie: Pellet (BC) + plasma
Hemolysaat: Volbloed in hypotone oplossing: Cellen lyseren en celinhoud komt vrij
2.1.1. ANTICOAGULANTIA
a) Bloedstolling is afhankelijk van de aanwezigheid van calciumionen
EDTA-verbinding ( ethyleendiamine tetra-azijnzuur): Antistollend effect sneller bereikt
= Chelator (bindt aan) van Ca2+ -ionen:
• 1,5 mg dikaliumzout of trikaliumzout / ml bloed
Mogelijke trombocytenaggregaten vallen uit elkaar
→ Minder geschikt voor het morfologisch onderzoek (kleuring aangetast → minder detailinfo)
→ wordt gebruikt voor hemocytometrie
→ Het dikaliumzout heeft minder effect op de vorm RBC en TC maar werkt trager
→ Juiste hoeveelheid bloed afnemen want anders degenereren RBC door overmaat EDTA
1
,Natriumcitraat:
= chelator van Ca2+- ionen
wordt gebruikt voor:
• Sedimentatiesnelheid
• stollingstesten
Bezinking van erytrocyten (ceind=21mmol/l)en bloedstolling (ceind=11mmol/l)
→ Oplossing van citraat gebruikt omdat natriumcitraat slecht oplosbaar is
→ Bestanddeel van ACD-mengel (acid-citrate-dextrose): Onstolbaar maken van bloed voor
bloedtransfusies
b) Bloedstolling is afhankelijk van ezymatische activiteit van trombine
Heparine: Werkt snel en veroorzaakt geen verdunning van het bloed (antitrombine)
→ Zure verbinding: Kleureigenschappen veranderen: Geen bloeduitstrijkjes mogelijk
→ Samenklontering van leukocyten en trombocyten: Geen telling mogelijk
2.1.2. TYPEN BUIZEN VOOR BLOEDAFNAME
2
, 2.1.3. CAPILLAIRE BLOEDAFNAME:
Afname aan de zijkant van de vinger = minder gevoelig
→ Pasgeborenen: Hielprik, andere plaatsen gevaarlijk voor beschadiging (pezen, kraakbeen, …)
→ Desinfectie van de plaats en laten opdrogen (voorkomen van hemolyse)
→ Eerste druppel wegvegen: Bevat weefselvocht
→ Melken hemolyse of toename van weefselvocht veroorzaken
2.1.4. BEWERKEN EN BEWAREN VAN BLOED:
→ Centrifugeren: Cellen hebben een hogere soortelijke massa dan plasma of serum
→ De mate van scheiding tussen de cellen en plasma is afhankelijk van:
• De centrifugaal kracht: 1,12 x 10-5 x rpm² x afstand (cm)
• De afstand tot het middelpunt van de rotor
→ Normaal: 5 minuten centrifugeren bij 1500 tot 2000 g
→ Stollingsonderzoek: Trombocytenrijk plasma: 5 minuten bij 180 g (leukocyten en erythrocyten
verwijderd) Alle thrombocyten verwijderen: 15 minuten bij 4000 g
2.2. PRE-ANALYTISCHE FACTOREN DIE DE UITSLAG BEÏNVLOEDEN
2.2.1. BLOEDAFNAME FACTOREN DIE DE UITSLAG BEÏNVLOEDEN
Tijdstip van de bloedafname:
→ Dag-nacht ritme van bepaalde hormoonconcentraties (cortisol)
→ Voeding: Voor sommige bepalingen moet de patiënt nuchter zijn (glucose)
Infuusarm:
→ Men moet de vene aanprikken in de arm waar geen infuus aanwezig is
→ Infuusvloeistof verdund het bloed
Indien beide armen een infuus hebben, infuus even stopzetten indien mogelijk
Bloedafnamecondities:
• Stuwen
Langdurig stuwen verhoogt druk op bloedvaten → Meer water uit bloedvaten geperst, Bloed
wordt iets ingedikt omdat EW en cellen de bloedwand niet kunnen passeren door de druk
Hematocriet waarde kan hierdoor licht gestegen zijn
Stuwen kan ook het stollingsmechanisme activeren
• Houding van de patiënt
Zitten zorgt voor een lagere plasmaverhouding dan patiënten die liggen
Bloedindikking door hydrostatische druk in de benen
• Stress
Stollingsfactor VIII en cortisol zijn sterk verhoog
3
