H01: De acuut zieke respiratoire patiënt
1. Anatomie en fysiologie
1.1. Anatomie
Ademhaling = automatisch proces, geregeld door chemoreceptoren in de hersenen.
Bovenste luchtwegen:
- Neus- en mondholte
- Keelholte
- Larynx
Onderste luchtwegen:
- Trachea
o Linker hoofdbronchus
§ 3 bronchiën
§ 3 longkwabben
o Rechter hoofdbronchus
§ 2 bronchiën
§ 3 longkwabben
- Bronchiën
- Bronchioli
- Alveoli
o Surfactant zorg voor elasticiteit
o Alveoli-capillair membraan zorgt voor de gasuitwisseling
1.2. Fysiologie
Spontante ademhaling = systeem van negatieve druk
Beademen = systeem van positieve druk
2. Respiratoire insufficiëntie
Respiratoire insufficiëntie = probleem met gasuitwisseling. Uit zich in dyspnoe en/of respiratoire distress.
- Dyspnoe = subjectieve gewaarwording
- Respiratoire distress = objectieve waarneming (klinische observatie) van bemoeilijkte ademhaling
Respiratoire distress meestal gepaard met dyspnoe maar omgekeerd meestal niet het geval! Beiden kunnen gepaard
gaan met respiratoire insufficiëntie.
Symptomen respiratoire distress:
- Tachypnoe
- Gebruik hulpademhalingsspieren
- Intercostale, suprasternale en supraclaviculaire inspiratoire intrekkingen
- Neusvleugelen
,2.1. Hypoxemische respiratoire insufficiëntie
= oxygenatie probleem = probleem met zuurstofopname
2.1.1. Symptomen
- Hypoxie
- Hypocapnie
- Tachypnoe
- Kleine ademteugvolumes
2.1.2. Oorzaken
- Laag Hb
- Alveolaire collaps, alveolair oedeem, longinfiltraten
- Veranderingen in weerstand, compliance en/of perfusiestoornissen
- Interstitieel longoedeem (= ruimte tussen alveoli en bloedbaan) of interstitiële longziekten
Mogelijke oorzaken:
- Longziekten of cardiovasculaire aandoeningen met mismatch tussen ventilatie en perfusie
- Stoornissen in de zuurstofuitwisseling
- Vermindering van de longcompliance
- Vermindering van het functionele residucapaciteit
- Soms in combinatie met een verhoogde ademweerstand
2.1.3. Gevolg
= verhoogde ademarbeid = uitputting
Beginfase = hyperventilatie
- Reactie op hypoxie
- Prikkeling van de receptoren ter hoogte van de longen
- Daling pCO2 en pO2
Nadien uitputting waardoor stijging van pCO2 met carbonarcose tot gevolg. (carbonarcose = kenmerk
ventilatieprobleem door de uitputting).
2.2. Ventilatoire respiratoire insufficiëntie
2.2.1. Symptomen
- Hypercapnie
- Hypoxie
- Verminderde ademhalingsfrequentie en/of diepte
2.2.2. Oorzaken
Onvoldoende alveolaire ventilatie om CO2 af te blazen waardoor er een stijging is in de alveolaire en arteriële CO2-
spanning ® hypoxie
,Mogelijke oorzaken:
- Stoornissen in de neurogene aansturing
- Stoornissen in de ademhalingsspieren
- Afwijking van de thorax of pleura
- Verhoogde ademweerstand in de hoge of lage luchtwegen
- Toegenomen dode ruimte ventilatie
Gevolg = stijging pCO2 ® carbonarcose
2.3. Mengvormen
Oxygenatieproblemen door verhoogde ademarbeid zorgt voor uitputting. Gevolg is een verminderde alveolaire ventilatie
waardoor er een stijging is in de pCO2.
Ventilatieproblemen door onvermogen om voldoende op te hoesten en tot diep doorzuchten. Gevolg is sputumretentie
waardoor er alveolaire collaps en een secundaire longinfectie ontstaat met stoornissen in de gasuitwisseling als gevolg.
2.4. Klinische verschijnselen acute respiratoire insufficiëntie
Vaak voorafgaand door:
- Dyspnoe
- Symptomen van respiratoire distress
- Symptomen van hypoxie
o Tachycardie (in ernstige gevallen bradycardie)
o Milde hypertensie (in ernstige gevallen hypotensie)
o Perifere vasoconstrictie
o Centrale cyanose
o Desoriëntatie, verwardheid en rusteloosheid door hypoxie
Daarna daling van het bewustzijn en brady-aritmieën door hypercapnie.
Hypercapnie:
- Hoofdpijn (centrale vasodilatatie)
- (progressieve) verwardheid, desoriëntatie en somnolentie
- In ernstige gevallen coma
- Tachycardie
- Hypertensie
- Perifere vaatverwijding
- Hyperemie van conjunctiva
- Zweten
- Spierschokjes en tremor
Dreiging respiratoire uitputting:
- Ernstige tachypnoe (meer dan 40 – 50/min)
- Asynchrone ademhaling (verschillen in frequentie van thorax- en abdominale bewegingen)
- Paradoxale ademhaling (bij inspiratie beweegt het abdomen naar binnen)
- Alternerende ademhaling (afwisseling van thoracale en abdominale ademhaling
Indien niet tijdig gecorrigeerd ® bradypnoe met vermindering van ademminuutvolume en stijging van de pCO2.
, 2.5. Principes behandeling acute respiratoire insufficiëntie
Parameters die invloed hebben bij ondersteuningsnood:
- Weerstand (resistance)
o Inspiratie ® vernauwing bij astma
o Expiratie ® collaps door emfyseem
o Ook afhankelijk van de diameter van de EET, de beademingsslangen, …
- Elasticiteit (compliantie)
o Afhankelijk van de elastische vezels en de oppervlaktespanning van het surfactant
o Lage compliantie zorgt voor een stuggere long
§ Moelijker te ventileren long door ARDS, pneumonie, …
§ Hoge Pinsp nodig om de long te ontplooien en hoge PEEP nodig
o Hoge compliantie
§ Door obstructieve longproblemen (COPD, emfyseem)
Principes:
- Vrijmaken en vrijhouden van de luchtweg.
- Zuurstof bepalen met arterieel bloedgas
- Opgepast bij patiënten met chronische hypercapnie (afname ademhalingsprikkel bij vermindering hypoxie)
- Correctie van eventuele mechanische problemen (pneumothorax)
- Bestrijden van de oorzaak (pneumonie, longoedeem, …)
- Ondersteunding van de ademhaling aan de hand van:
o Bronchodilatoren (aerosol)
o Fysiotherapie
o Luchtbevochtiging
o Verwijderen van secreties
o Indien nodig extra ondersteuning door middel van O2
3. Ondersteuning van de (spontane ademhaling)
Onderscheid maken tussen oxygenatieproblemen en ventilatieproblemen.
- Oxygenatieprobleem = hypoxie door verhoogde zuurstofnood (bv pneumonie, ARDS, shock, longoedeem,
atelectase)
- Ventilatieprobleem = hypercapnie door ontregelde gasuitwisseling (bv CO2 retentie bij COPD)
3.1. Niet-invasieve ondersteuning
3.1.1. Zuurstof via debietmeter
Neusbril ® 1 tot 5 L
Masker (+ bevochtiging) ® 6 tot 10 L
Non rebreathing masker (+ bevochtiging) ® 11 tot 15 L
Enkel bij oxygenatieproblemen!
3.1.2. Highflow ventilatie (Optiflow)
Ter ondersteuning van de spontane ademhaling bij wakkere patiënten.
= verwarmde lucht onder hoge flow toedienen
- Tot en met 60 l/min
- Tot en met FiO2 100%
1. Anatomie en fysiologie
1.1. Anatomie
Ademhaling = automatisch proces, geregeld door chemoreceptoren in de hersenen.
Bovenste luchtwegen:
- Neus- en mondholte
- Keelholte
- Larynx
Onderste luchtwegen:
- Trachea
o Linker hoofdbronchus
§ 3 bronchiën
§ 3 longkwabben
o Rechter hoofdbronchus
§ 2 bronchiën
§ 3 longkwabben
- Bronchiën
- Bronchioli
- Alveoli
o Surfactant zorg voor elasticiteit
o Alveoli-capillair membraan zorgt voor de gasuitwisseling
1.2. Fysiologie
Spontante ademhaling = systeem van negatieve druk
Beademen = systeem van positieve druk
2. Respiratoire insufficiëntie
Respiratoire insufficiëntie = probleem met gasuitwisseling. Uit zich in dyspnoe en/of respiratoire distress.
- Dyspnoe = subjectieve gewaarwording
- Respiratoire distress = objectieve waarneming (klinische observatie) van bemoeilijkte ademhaling
Respiratoire distress meestal gepaard met dyspnoe maar omgekeerd meestal niet het geval! Beiden kunnen gepaard
gaan met respiratoire insufficiëntie.
Symptomen respiratoire distress:
- Tachypnoe
- Gebruik hulpademhalingsspieren
- Intercostale, suprasternale en supraclaviculaire inspiratoire intrekkingen
- Neusvleugelen
,2.1. Hypoxemische respiratoire insufficiëntie
= oxygenatie probleem = probleem met zuurstofopname
2.1.1. Symptomen
- Hypoxie
- Hypocapnie
- Tachypnoe
- Kleine ademteugvolumes
2.1.2. Oorzaken
- Laag Hb
- Alveolaire collaps, alveolair oedeem, longinfiltraten
- Veranderingen in weerstand, compliance en/of perfusiestoornissen
- Interstitieel longoedeem (= ruimte tussen alveoli en bloedbaan) of interstitiële longziekten
Mogelijke oorzaken:
- Longziekten of cardiovasculaire aandoeningen met mismatch tussen ventilatie en perfusie
- Stoornissen in de zuurstofuitwisseling
- Vermindering van de longcompliance
- Vermindering van het functionele residucapaciteit
- Soms in combinatie met een verhoogde ademweerstand
2.1.3. Gevolg
= verhoogde ademarbeid = uitputting
Beginfase = hyperventilatie
- Reactie op hypoxie
- Prikkeling van de receptoren ter hoogte van de longen
- Daling pCO2 en pO2
Nadien uitputting waardoor stijging van pCO2 met carbonarcose tot gevolg. (carbonarcose = kenmerk
ventilatieprobleem door de uitputting).
2.2. Ventilatoire respiratoire insufficiëntie
2.2.1. Symptomen
- Hypercapnie
- Hypoxie
- Verminderde ademhalingsfrequentie en/of diepte
2.2.2. Oorzaken
Onvoldoende alveolaire ventilatie om CO2 af te blazen waardoor er een stijging is in de alveolaire en arteriële CO2-
spanning ® hypoxie
,Mogelijke oorzaken:
- Stoornissen in de neurogene aansturing
- Stoornissen in de ademhalingsspieren
- Afwijking van de thorax of pleura
- Verhoogde ademweerstand in de hoge of lage luchtwegen
- Toegenomen dode ruimte ventilatie
Gevolg = stijging pCO2 ® carbonarcose
2.3. Mengvormen
Oxygenatieproblemen door verhoogde ademarbeid zorgt voor uitputting. Gevolg is een verminderde alveolaire ventilatie
waardoor er een stijging is in de pCO2.
Ventilatieproblemen door onvermogen om voldoende op te hoesten en tot diep doorzuchten. Gevolg is sputumretentie
waardoor er alveolaire collaps en een secundaire longinfectie ontstaat met stoornissen in de gasuitwisseling als gevolg.
2.4. Klinische verschijnselen acute respiratoire insufficiëntie
Vaak voorafgaand door:
- Dyspnoe
- Symptomen van respiratoire distress
- Symptomen van hypoxie
o Tachycardie (in ernstige gevallen bradycardie)
o Milde hypertensie (in ernstige gevallen hypotensie)
o Perifere vasoconstrictie
o Centrale cyanose
o Desoriëntatie, verwardheid en rusteloosheid door hypoxie
Daarna daling van het bewustzijn en brady-aritmieën door hypercapnie.
Hypercapnie:
- Hoofdpijn (centrale vasodilatatie)
- (progressieve) verwardheid, desoriëntatie en somnolentie
- In ernstige gevallen coma
- Tachycardie
- Hypertensie
- Perifere vaatverwijding
- Hyperemie van conjunctiva
- Zweten
- Spierschokjes en tremor
Dreiging respiratoire uitputting:
- Ernstige tachypnoe (meer dan 40 – 50/min)
- Asynchrone ademhaling (verschillen in frequentie van thorax- en abdominale bewegingen)
- Paradoxale ademhaling (bij inspiratie beweegt het abdomen naar binnen)
- Alternerende ademhaling (afwisseling van thoracale en abdominale ademhaling
Indien niet tijdig gecorrigeerd ® bradypnoe met vermindering van ademminuutvolume en stijging van de pCO2.
, 2.5. Principes behandeling acute respiratoire insufficiëntie
Parameters die invloed hebben bij ondersteuningsnood:
- Weerstand (resistance)
o Inspiratie ® vernauwing bij astma
o Expiratie ® collaps door emfyseem
o Ook afhankelijk van de diameter van de EET, de beademingsslangen, …
- Elasticiteit (compliantie)
o Afhankelijk van de elastische vezels en de oppervlaktespanning van het surfactant
o Lage compliantie zorgt voor een stuggere long
§ Moelijker te ventileren long door ARDS, pneumonie, …
§ Hoge Pinsp nodig om de long te ontplooien en hoge PEEP nodig
o Hoge compliantie
§ Door obstructieve longproblemen (COPD, emfyseem)
Principes:
- Vrijmaken en vrijhouden van de luchtweg.
- Zuurstof bepalen met arterieel bloedgas
- Opgepast bij patiënten met chronische hypercapnie (afname ademhalingsprikkel bij vermindering hypoxie)
- Correctie van eventuele mechanische problemen (pneumothorax)
- Bestrijden van de oorzaak (pneumonie, longoedeem, …)
- Ondersteunding van de ademhaling aan de hand van:
o Bronchodilatoren (aerosol)
o Fysiotherapie
o Luchtbevochtiging
o Verwijderen van secreties
o Indien nodig extra ondersteuning door middel van O2
3. Ondersteuning van de (spontane ademhaling)
Onderscheid maken tussen oxygenatieproblemen en ventilatieproblemen.
- Oxygenatieprobleem = hypoxie door verhoogde zuurstofnood (bv pneumonie, ARDS, shock, longoedeem,
atelectase)
- Ventilatieprobleem = hypercapnie door ontregelde gasuitwisseling (bv CO2 retentie bij COPD)
3.1. Niet-invasieve ondersteuning
3.1.1. Zuurstof via debietmeter
Neusbril ® 1 tot 5 L
Masker (+ bevochtiging) ® 6 tot 10 L
Non rebreathing masker (+ bevochtiging) ® 11 tot 15 L
Enkel bij oxygenatieproblemen!
3.1.2. Highflow ventilatie (Optiflow)
Ter ondersteuning van de spontane ademhaling bij wakkere patiënten.
= verwarmde lucht onder hoge flow toedienen
- Tot en met 60 l/min
- Tot en met FiO2 100%
