Leer- en motivationele ontwikkeling 2023-24
DEEL 1: BOUWSTENEN
HS 1: leermotivatie
Leermotivatie als bouwsteen van academische competentie
- Definities
- Theorieën: introductie
1 Definities leermotivatie
Motivatie
- Wikipedia: datgene wat een individu tot bepaald gedrag drijft
- Dikke van Dale: beweegreden, drijfveer
- New world encyclopedia: refers to the initiation, direction, intensity, and persistence of behavior
Psychologie:
- Is an internal state or condition (sometimes described as a need, desire, or want) that serves to activate or
energize behavior and give it direction (see Kleinginna and Kleinginna, 1981a)
- Encyclopedia of Educational Psychology: Hypothetical construct (gerelateerd aan observeerbaar gedrag),
causal agent: motieven leiden tot activiteit (of inactiviteit)
- Iets waar beweging in zit, met een bepaalde richting. Maar hier word er ook gezegd dat het een intern,
psychologisch construct is.
- Je kan motivatie afleiden uit gedrag, maar het is niet iets dat je kunt zien of vastpakken
Achievement motivation (Leer- of prestatie motivatie)
- The learner’s striving to be competent in effortful activities
o Intensiteit en persistentie van leer/studiegedrag
o Het streven van een leerling om competent, goed te zijn in een (schoolse)activiteit die inspanning
vragen
- Niet perse qua prestatie maar gewoon de drijfveer om te werken ervoor
Achievement motivation: prestatiemotivatie of leermotivatie
- In de literatuur vind je beide vertalingen terug, in dit vak gebruiken we leermotivatie.
- Prestatiemotivatie geeft de impressie dat het gaat over het ‘goed presteren’ maar de nadruk ligt echt op de
‘wil om te leren’, vandaar dat er gekozen is voor leermotivatie.
Pagina 1 van 165
PW 3 – Sem 1
,Leer- en motivationele ontwikkeling 2023-24
2 Introductie in leermotivatie theorieën
1. Expectancy x Value Theory (EVT: waarde-verwachtingstheorie) (Eccles e.a.)
2. Attribution theory (AT) (Weiner)
3. Implicit Theories of Intelligence (ITI) (Dweck)
4. Social-Cognitive Theory (SCT) (Bandura e.a.)
5. Goal Orientation Theory (GOT) of Achievement Goal Theory (Ames, Elliot, e.a.)
6. (Self-worth Theory of Achievement (Covington))
7. Self-Determination Theory (SDT) (Deci, Ryan)
Waarom 7 theorieën?
- Geen theorie die leermotivatieprocessen volledig kan verklaren. Er bestaat nog
geen macrotheorie. Er zijn al pogingen ondernomen om deze te ontwikkelen
maar deze omvatten niet alle belangrijke kenmerken.
- Theorieën overlappen deels, maar leggen andere accenten en bieden daarmee
unieke kaders voor het begrijpen van leermotivatie
- Conceptuele overlap vraagt om een kritische houding van de lezer
- Afhankelijk van de theorie die je gebruikt om naar een bepaald fenomeen te kijken, bepaald de bril die je
hebt, je perspectief. Het bepaald wat je wel of juist niet ziet
- →Dit vraagt om een kritische houding tijdens het lezen van de literatuur
- Altijd kijken wat alternatieve verklaringen zijn die obv andere theorieën
2.1 Theorie 1: Expectancy x Value Theory (EVT)
E x V = motivatie
Binnen deze theorie zijn er twee belangrijke componenten – E en V –
met elk hun bijhorende vragen. “Kan ik dit?”, “Wil ik dit?”. Pas als er
aan beide componenten is voldaan ontstaat er motivatie.
Expectancy (E): “Kan ik dit?” (→Impliciete vraag die we onszelf stellen)
- Expectancy for success
- Toekomstgerichte overtuiging
- Je schat voor jezelf op voortand in of je dit aankunt
- Zowel op algemeen als specifiek niveau
Expectancy is te onderscheiden is verschillende aspecten >
- E = kans dat R (gedrag) tot O (uitkomst) leidt
o E= subjectieve verwachting
o R = gedrag of de inspanning
o O = uitkomst
3 soorten E:
o 1. R-O expectancy = verwachting dat R tot O leidt
(bepaald gedrag leid tot uitkomst)
o 2. S-O expectancy = verwachting dat S tot O leidt
zonder R = P(O/not R) (niets doen leid ook tot het
resultaat)
o 3. O-G expectancy = verwachting dat de O tot de
gevolgen (G) leidt (diploma – job) (zekerheid dat als je
het uitkomst bereikt dat je dan een gevolg krijgt)
Inspanning: R-O is hoog, S-O is laag, O-G is hoog
Pagina 2 van 165
PW 3 – Sem 1
,Leer- en motivationele ontwikkeling 2023-24
- Predictoren van E:
Wanneer verwacht je nu succes? Dat is afhankelijk van volgende factoren
o Schools zelfbeeld (academic self-concept): algemeen beeld dat je van jezelf hebt
o Self-efficacy (zie SCT) : effectiviteitsgevoelens over een specifieke taak
o Causale attributies voor succes en falen in het verleden voor vergelijkbare taken (zie AT) : hoe je
hierop terugkijkt, dat zal ook invloed hebben op de verwachting
o Prettige of onprettige herinneringen aan vergelijkbare taken (emotional valence)
o Taakmoeilijkheid (externe factor): is het heel moeilijk of niet
Momenteel word dit als iets
heel individueels
besproken, maar de
expectancy en value zijn erg
afhankelijk van wat anderen
over je denken, …
Omgeving is erg belangrijk
bij het beantwoorden van
de vragen wil ik dit of kan ik
dit?
Value (V): “Wil ik dit?”
- Wil je dit doen, welke waarde heeft het voor jou
- Hoe belangrijk is het om dit te bereiken, ten opzichte van de kosten die hieraan verbonden zijn
- Intrinsiek (genotsdoel: interesse, plezier, …): vind je het leuk, haal je er plezier ui
- Utiliteitwaarde: di is iets belangrijk voor de toekomst, je bent daardoor intrensiek gemotiveerd
- Attainment value (identiteitswaarde) : belangrijk voor je identiteit om ergens in uit te blinken
- Kosten (prioriteiten stellen, proberen te expliciteren)
o Tijd, inspanning, energie, angst (voor falen), …
o Andere doelen (doelhiërarchie) Bv. Studiedoelen vs. sociale doelen
- Tijdsperspectief: een doel in de nabije toekomst wordt grotere waarde aan toegekend en eerder
geprioriteerd
- → Sociale beïnvloeding (ouders, peers, docenten, …)
Pagina 3 van 165
PW 3 – Sem 1
, Leer- en motivationele ontwikkeling 2023-24
2.2 Theorie 2: Causal Attribution Theory (AT)
Causale attributie theorie
- Dit gebeurd achteraf, achteraf ga je zoeken naar causale oorzaken
- (Onbewuste) zoeken naar causale oorzaken (attributies) voor succes en falen
- Retrospectief
- Vooral wanneer een uitkomst onverwacht, belangrijk of negatief is
- Attributies beïnvloeden E (Dit zorgt er voor dat we in de toekomst anders zullen reageren op vergelijkbare
taken)
Al de verklaringen (waarom het onverwacht, negatief of belangrijk is) kan je indelen op drie kenmerken.
Locus Stabiliteit Controleerbaarheid
IQ Intern
Kennis Intern Veranderlijk Controleerbaar
Inspanning Intern Veranderlijk Controleerbaar
Geluk Extern Veranderlijk Controleerbaar
Taakmoeilijkheid (bv Extern Veranderlijk Oncontroleerbaar
schriftelijk examen)
Stemming Intern Veranderlijk Oncontroleerbaar
Hulp van anderen Extern Veranderlijk Oncontroleerbaar
Pagina 4 van 165
PW 3 – Sem 1
DEEL 1: BOUWSTENEN
HS 1: leermotivatie
Leermotivatie als bouwsteen van academische competentie
- Definities
- Theorieën: introductie
1 Definities leermotivatie
Motivatie
- Wikipedia: datgene wat een individu tot bepaald gedrag drijft
- Dikke van Dale: beweegreden, drijfveer
- New world encyclopedia: refers to the initiation, direction, intensity, and persistence of behavior
Psychologie:
- Is an internal state or condition (sometimes described as a need, desire, or want) that serves to activate or
energize behavior and give it direction (see Kleinginna and Kleinginna, 1981a)
- Encyclopedia of Educational Psychology: Hypothetical construct (gerelateerd aan observeerbaar gedrag),
causal agent: motieven leiden tot activiteit (of inactiviteit)
- Iets waar beweging in zit, met een bepaalde richting. Maar hier word er ook gezegd dat het een intern,
psychologisch construct is.
- Je kan motivatie afleiden uit gedrag, maar het is niet iets dat je kunt zien of vastpakken
Achievement motivation (Leer- of prestatie motivatie)
- The learner’s striving to be competent in effortful activities
o Intensiteit en persistentie van leer/studiegedrag
o Het streven van een leerling om competent, goed te zijn in een (schoolse)activiteit die inspanning
vragen
- Niet perse qua prestatie maar gewoon de drijfveer om te werken ervoor
Achievement motivation: prestatiemotivatie of leermotivatie
- In de literatuur vind je beide vertalingen terug, in dit vak gebruiken we leermotivatie.
- Prestatiemotivatie geeft de impressie dat het gaat over het ‘goed presteren’ maar de nadruk ligt echt op de
‘wil om te leren’, vandaar dat er gekozen is voor leermotivatie.
Pagina 1 van 165
PW 3 – Sem 1
,Leer- en motivationele ontwikkeling 2023-24
2 Introductie in leermotivatie theorieën
1. Expectancy x Value Theory (EVT: waarde-verwachtingstheorie) (Eccles e.a.)
2. Attribution theory (AT) (Weiner)
3. Implicit Theories of Intelligence (ITI) (Dweck)
4. Social-Cognitive Theory (SCT) (Bandura e.a.)
5. Goal Orientation Theory (GOT) of Achievement Goal Theory (Ames, Elliot, e.a.)
6. (Self-worth Theory of Achievement (Covington))
7. Self-Determination Theory (SDT) (Deci, Ryan)
Waarom 7 theorieën?
- Geen theorie die leermotivatieprocessen volledig kan verklaren. Er bestaat nog
geen macrotheorie. Er zijn al pogingen ondernomen om deze te ontwikkelen
maar deze omvatten niet alle belangrijke kenmerken.
- Theorieën overlappen deels, maar leggen andere accenten en bieden daarmee
unieke kaders voor het begrijpen van leermotivatie
- Conceptuele overlap vraagt om een kritische houding van de lezer
- Afhankelijk van de theorie die je gebruikt om naar een bepaald fenomeen te kijken, bepaald de bril die je
hebt, je perspectief. Het bepaald wat je wel of juist niet ziet
- →Dit vraagt om een kritische houding tijdens het lezen van de literatuur
- Altijd kijken wat alternatieve verklaringen zijn die obv andere theorieën
2.1 Theorie 1: Expectancy x Value Theory (EVT)
E x V = motivatie
Binnen deze theorie zijn er twee belangrijke componenten – E en V –
met elk hun bijhorende vragen. “Kan ik dit?”, “Wil ik dit?”. Pas als er
aan beide componenten is voldaan ontstaat er motivatie.
Expectancy (E): “Kan ik dit?” (→Impliciete vraag die we onszelf stellen)
- Expectancy for success
- Toekomstgerichte overtuiging
- Je schat voor jezelf op voortand in of je dit aankunt
- Zowel op algemeen als specifiek niveau
Expectancy is te onderscheiden is verschillende aspecten >
- E = kans dat R (gedrag) tot O (uitkomst) leidt
o E= subjectieve verwachting
o R = gedrag of de inspanning
o O = uitkomst
3 soorten E:
o 1. R-O expectancy = verwachting dat R tot O leidt
(bepaald gedrag leid tot uitkomst)
o 2. S-O expectancy = verwachting dat S tot O leidt
zonder R = P(O/not R) (niets doen leid ook tot het
resultaat)
o 3. O-G expectancy = verwachting dat de O tot de
gevolgen (G) leidt (diploma – job) (zekerheid dat als je
het uitkomst bereikt dat je dan een gevolg krijgt)
Inspanning: R-O is hoog, S-O is laag, O-G is hoog
Pagina 2 van 165
PW 3 – Sem 1
,Leer- en motivationele ontwikkeling 2023-24
- Predictoren van E:
Wanneer verwacht je nu succes? Dat is afhankelijk van volgende factoren
o Schools zelfbeeld (academic self-concept): algemeen beeld dat je van jezelf hebt
o Self-efficacy (zie SCT) : effectiviteitsgevoelens over een specifieke taak
o Causale attributies voor succes en falen in het verleden voor vergelijkbare taken (zie AT) : hoe je
hierop terugkijkt, dat zal ook invloed hebben op de verwachting
o Prettige of onprettige herinneringen aan vergelijkbare taken (emotional valence)
o Taakmoeilijkheid (externe factor): is het heel moeilijk of niet
Momenteel word dit als iets
heel individueels
besproken, maar de
expectancy en value zijn erg
afhankelijk van wat anderen
over je denken, …
Omgeving is erg belangrijk
bij het beantwoorden van
de vragen wil ik dit of kan ik
dit?
Value (V): “Wil ik dit?”
- Wil je dit doen, welke waarde heeft het voor jou
- Hoe belangrijk is het om dit te bereiken, ten opzichte van de kosten die hieraan verbonden zijn
- Intrinsiek (genotsdoel: interesse, plezier, …): vind je het leuk, haal je er plezier ui
- Utiliteitwaarde: di is iets belangrijk voor de toekomst, je bent daardoor intrensiek gemotiveerd
- Attainment value (identiteitswaarde) : belangrijk voor je identiteit om ergens in uit te blinken
- Kosten (prioriteiten stellen, proberen te expliciteren)
o Tijd, inspanning, energie, angst (voor falen), …
o Andere doelen (doelhiërarchie) Bv. Studiedoelen vs. sociale doelen
- Tijdsperspectief: een doel in de nabije toekomst wordt grotere waarde aan toegekend en eerder
geprioriteerd
- → Sociale beïnvloeding (ouders, peers, docenten, …)
Pagina 3 van 165
PW 3 – Sem 1
, Leer- en motivationele ontwikkeling 2023-24
2.2 Theorie 2: Causal Attribution Theory (AT)
Causale attributie theorie
- Dit gebeurd achteraf, achteraf ga je zoeken naar causale oorzaken
- (Onbewuste) zoeken naar causale oorzaken (attributies) voor succes en falen
- Retrospectief
- Vooral wanneer een uitkomst onverwacht, belangrijk of negatief is
- Attributies beïnvloeden E (Dit zorgt er voor dat we in de toekomst anders zullen reageren op vergelijkbare
taken)
Al de verklaringen (waarom het onverwacht, negatief of belangrijk is) kan je indelen op drie kenmerken.
Locus Stabiliteit Controleerbaarheid
IQ Intern
Kennis Intern Veranderlijk Controleerbaar
Inspanning Intern Veranderlijk Controleerbaar
Geluk Extern Veranderlijk Controleerbaar
Taakmoeilijkheid (bv Extern Veranderlijk Oncontroleerbaar
schriftelijk examen)
Stemming Intern Veranderlijk Oncontroleerbaar
Hulp van anderen Extern Veranderlijk Oncontroleerbaar
Pagina 4 van 165
PW 3 – Sem 1
