Samenvatting Biotechnologie

Biotechnologie
Samenvatting

,Inhoud
1 Inleiding..................................................................................................................................................... 3
2 Genetisch materiaal................................................................................................................................... 3
2.1 Structuur DNA..................................................................................................................................... 3
2.1.1 Elementen van de DNA-molecule................................................................................................. 3
2.1.2 Verschil genetisch materiaal van prokaryoten..............................................................................4
2.2 DNA replicatie..................................................................................................................................... 4
2.3 Eiwitsynthese...................................................................................................................................... 5
2.3.1 DNA-transcriptie........................................................................................................................... 5
2.3.2 Enzymen en nucleïnezuren........................................................................................................... 7
2.3.3 DNA-translatie.............................................................................................................................. 9
2.4 Extrachomasaal DNA......................................................................................................................... 10
2.4.1 Mitochondriaal en (chloro)plasten DNA.....................................................................................10
2.4.2 Plasmiden................................................................................................................................... 10
2.5 Expressie van genen.......................................................................................................................... 10
2.5.1 Chromosoomniveau................................................................................................................... 10
2.5.2 Transcriptie niveau..................................................................................................................... 11
2.5.3 RNA-processing niveau............................................................................................................... 11
2.5.4 Translatie niveau........................................................................................................................ 11
2.5.5 Proteïneprocessing en degradatie niveau..................................................................................11
3 Veranderingen in genetisch materiaal..................................................................................................... 11
3.1 Veranderingen in de genen............................................................................................................... 12
3.2 Veranderingen in chromosomen....................................................................................................... 13
4 Biotechnologische technieken................................................................................................................. 13
4.1 PCR (polymerase chain reaction)....................................................................................................... 13
4.1.1 Principe...................................................................................................................................... 13
4.1.2 Evaluatie van de PCR producten................................................................................................. 14
4.1.3 Amplificeren van RNA (RT-PCR).................................................................................................. 15
4.1.4 Kwantitatieve PCR (qPCR)........................................................................................................... 15
4.1.5 Andere PCR technieken.............................................................................................................. 16
4.2 DNA sequentie analyse..................................................................................................................... 17
4.2.1 Eerste generatie sequentie-analyse............................................................................................ 17
4.2.2 Tweede generatie sequencing.................................................................................................... 17
4.2.3 Derde generatie sequencing....................................................................................................... 18




1

,4.3 Genetisch profiel, DNA fingerprinting............................................................................................... 19
4.3.1 RFLP fingerprinting..................................................................................................................... 19
4.3.2 RAPD.......................................................................................................................................... 19
4.3.3 AFLP........................................................................................................................................... 19
4.4 Eiwit onderzoek................................................................................................................................. 20
4.4.1 Samenstellende aminozuren...................................................................................................... 20
4.4.2 Immunoblotting – Western blotting...........................................................................................20
4.4.3 ELISA.......................................................................................................................................... 21
4.4.4 Snelle antigen test (RAT)............................................................................................................ 22
4.5 Recombinant DNA technologie......................................................................................................... 22
4.5.1 RNA interferentie (iRNA of RNAi)............................................................................................... 23
4.5.2 CRISPR/Cas................................................................................................................................. 23




2

,1 Inleiding
 Biotechnologie gebaseerd op biologie
 Klassieke biotechnologie
o Traditionele technieken
o Kweken van plant en dier, gebruik van bacteriën, gisten en schimmels
 Moderne biotechnologie
o Eigenschappen van bacteriën, planten en dieren aanpassen door ingrijpen in DNA
 Toepassingen
o Geneeskunde = rode biotechnologie
 Vaccins
 Geneesmiddelen
 Insuline via GGO’s
o Landbouw = groene biotechnologie
 Bt-maïs
 Opbrengsten verhogen
 Schade door insecten en knaagdieren verminderen
o Voeding
 Brood bakken
 Kaasproductie  enzym chymosine
o Industrie = witte biotechnologie
 Waspoeders
 Papier bleken
 Leerlooien
o Wetenschappelijk onderzoek
 Inzicht verwerven  hoe zit het leven in elkaar


2 Genetisch materiaal
 In elke cel 46 chromosomen  dragers van DNA



2.1Structuur DNA
2.1.1 Elementen van de DNA-
molecule
 DNA
o Desoxyribonucleïnezuur
o Structuur  dubbele helix
 Aaneenschakeling van nucleotiden
 Desoxyribose
 Fosfaatgroep
 Purine of pyrimidine base
o Pentosesuiker  5 C-atomen
 Op 2’ een H



3

,  Op 5’een koolstofsuiker
 Op 1’ purine of pyrimidine base
o Complementaire basen  waterstofbruggen
 Grote purine-basen
 Adenine (A)
 Guanine (G)
 Kleine pyrimidine-basen
 Cytosine (C)
 Thyamine (G)
 Opbouw van een DNA molecule
o Toevoegen van desoxyribonucleosidetrifosfaat
 Gebonden aan 5’
 Splitst 2 fosfaatgroepen af
 Hecht aan 3’
o Aangroei telkens in de 5’-3’ richting

2.1.2 Verschil genetisch materiaal van prokaryoten
Prokaryoot Eukaryoot
- DNA in cytoplasma - DNA in kern
- Ringvormig - Dubbele helix
- Geen 5’ of 3’ uiteinde - 5’ en 3’ uiteinde
- Replicatie in cytoplasma - Replicatie in de nucleus


 DNA heeft 2 functies
o (Zelf)replicatie = behoud van info
o Eiwitsynthese (transcriptie) = aflezen info voor gebruik

2.2DNA replicatie
 Replicatie = verdubbeling van het DNA in de cel
o Om te verdelen over de dochtercellen
o Uit 1 molecule ontstaan 2 identieke moleculen
 2 fasen
o Voorbereiding
o Effectieve replicatie
DNA replicatie

1. Replicatiestartpunt = origin/ori  initiator proteïnen binden zich hier en maken dit punt herkenbaar
voor andere enzymen
2. Verbreken van de dubbele helix = denaturatie  enzym helicase vormt de replicatiebel = 2 vorken
3. Stabilisatie door enkelstrengsbindingsproteïnen
4. Topoïsomerase zorgt voor relaxtie DNA  opnieuw dubbele helix
5. Eigenlijke replicatie: DNA polymerase III zorgt voor invoeging van nucleotiden en proofreading
6. Aanvang vereist reeds een P-suikergroep om te binden aan 3’
7. Oplossing  ander enzynm, DNA primase, maakt stukje RNA (= primer)
8. DNA-polymerase kan starten met verlengen van de primer

Leading streng en lagging streng

Leading streng Lagging streng
- Primer door DNA primase = start - Primer door DNA primase = start
- DNA-polymerase III 5’-3’ (continu) - DNA polymerase III 5’-3’ (discontinu -
- DNA-polymerase I: RNA-primer  DNA Okazakifragmenten) 4
- 2 strengen aan elkaar door ligase - DNA-polymerase I: RNA-primer 

exonuclease  DNA