Les 1 : Begrip en kenmerken van de vennootschap
Kennismaking met het vennootschapsrecht
• Vennootschapsrecht gaat over een samenwerkingsvorm op basis van gelijkheid
➢ Doel : aandeelhouders worden er beter van
• Niet elke vennootschap is onderneming > elke vennootschap is onderneming in formele zin
➢ Elke natuurlijke persoon die een beroepszelfstandige activiteit uitvoert
➢ Elke organisatie zonder rechtspersoonlijkheid indien geen winst wil of mag uitkeren
Wat is een vennootschap ?
• Vennootschap ≠ bedrijf ≠ onderneming
Artikel 1:1 WVV
Een vennootschap wordt opgericht bij een rechtshandeling door eén of meer personen
( vennoten ), die een inbreng doen. Zij heeft een vermogen en stelt zich in de uitoefening van eén
of meer welbepaalde activiteiten tot voorwerp. Eén van haar doelen is aan haar vennoten een
( on ) rechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen.
• Bestaande uit vier elementen
Wie ? Waarmee ? Wat ? Waarom ?
Eén of meer personen Inbreng Voorwerp Doel
Eerste element : eén of meer personen
• Traditioneel : vennootschap opgericht tussen 2 of meer personen
➢ In dat geval : oprichting = overeenkomst ( of contract )
→ Pluraliteitsvereiste = de oprichting moet gebeuren met meerdere mensen
• Ondertussen : NV en BV kunnen ook door 1 persoon worden opgericht
( artikel 5:13,4° en 7:15,4° WVV )
➢ In dat geval : oprichting = eenzijdige wilsverbintenis
→ Eenpersoonsvennootschap
➢ Andere vennootschapsvormen : minimum 2 of 3 oprichters
• Terminologie
➢ Bij oprichting : in beginsel “oprichters” ( mensen aanwezig bij oprichting )
➢ Na oprichting : aandeelhouder ( s ) > zwaardere aansprakelijkheid
• Aandeelhouder kan zelf een rechtspersoon zijn
➢ Vennootschapsgroep
Moederonderneming > dochteronderneming > kleindochteronderneming
,Tweede element : inbreng
• Wat : artikel 1:8, § 1 WVV
➢ Iets in gemeenschap inbrengen ( ter beschikking stellen van de vennootschap )
➢ Aan het economisch risico onderwerpen
→ Beperkte aansprakelijkheid
Schuldeisers worden uitbetaald met vermogen van vennootschap
Er zal steeds iets overblijven voor de aandeelhouders
• Inbreng = aan risico onderworpen
➢ Geen zekerheid dat geld terugkomt na inbreng
➢ Geen zekerheid dat winsten worden bekomen na inbreng
• Verbod van leonijns beding
➢ Nu enkel nog : verbod van volledige winst toe-eigening of volledige
winstuitsluiting ( artikel 4:2, lid 2, 5:14 en 7:16 WVV )
• Soorten inbreng
➢ In geld : geldsom of speciën
➢ In natura : er kan een actief ingebracht worden in ruil voor aandelen
➢ In nijverheid of arbeid : toekomstig werk kan ingebracht worden voor aandelen
→ Onvoltooid of toekomstig werk ( anders : vergoeding )
• Doel : inbreng is bestemd voor activiteiten van de vennootschap
➢ Geld kan op later tijdstip volstort worden
→ Sprake van een vordering ten opzicht van
persoon van inbreng
→ Persoon van inbreng ≠ eigenaar van
ingebracht goed = eigenaar van aandelen
• Status ingebracht goed bij inbreng in geld of natura
➢ In eigendom of in genot
Derde element : voorwerp
• Wat
➢ Omschrijving van de activiteit die de vennootschap zal uitoefenen
→ Enge omschrijving : beschermt kapitaalverschaffers
→ Ruime omschrijving : meer armslag aan bestuur
Geeft oprichtingsreden van vennootschap
• Hoe wordt het voorwerp bepaald ?
➢ Statuten ( statutair voorwerp )
→ Voorwerp van statuut wijzigen : indien 80% van aandeelhouders akkoord
• Belang ?
➢ Bepaalt werkterrein van de vennootschap : statutaire specialiteit
➢ Grenzen aan vertegenwoordigingsbevoegdheid van
vennootschapsvertegenwoordigers
➢ Begrenst mandaat van zaakvoerders : aansprakelijk bij overschrijding
,Vierde element : doel
• Doel van activiteiten = winstverdeling
➢ Minstens winst verdelen of vermogensvoordeel bezorgen aan aandeelhouders
→ Idee : goede werking > aandeelhouders moeten er beter van worden
→ Hoe : uitkeren van dividenden
Artikel 1:1 WVV
Eén van haar doelen is aan haar vennoten een ( on ) rechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren
of te bezorgen
• Doel : impliceert geen verplichting om jaarlijks dividend uit te keren
➢ Vereiste : minstens eén keer dividenden uitkeren
• Winstverdeling kan gedurende bestaan van vennootschap als bij ontbinding
➢ In de vorm van dividend aan aandeelhouders
➢ In de vorm van liquidatiebonus of -overschot
• Hoe bepaald ?
➢ Wettelijke specialiteit
➢ WVV : vennootschap mag nog andere doelen in statuten hebben
• Belang
➢ Onderscheid tussen vennootschap en vereniging
➢ Opletten met vrijgevigheid : eventueel nietigheid van de handeling
→ Vennootschap mag geen geld of winsten weggeven
Strijdig met vennootschapsbelang
Strijdig met wettelijke specialiteit
Inbreuk op WVV ( wetboek vennootschappen en verenigingen )
• Vereniging : mag geen winst verdelen
➢ Geen winstoogmerk
Waarom een vennootschap ?
• Geregelde vorm voor samenwerking
➢ Keuze door partners die willen samenwerken op grond van gelijkheid
➢ Voorgestelde regels : zorgen voor credibiliteit
• Vennootschap : plek waar kapitaal en arbeid wordt samengebracht
➢ Kapitaalkrachtige personen zoek inventieve vennoten
• Financiële middelen aantrekken ( gaat makkelijker )
• Beperkte aansprakelijkheid : NV + BV + CV
➢ Kapitaalverschaffer zal vlugger inbreng doen
→ Schuldeisers doen enkel beroep op ingebracht vermogen van vennootschap
• Fiscale voordelen : NV + BV + CV + VOF + CommV
➢ Vennootschapsbelasting < personenbelasting
, Waarom vennootschapsrecht ?
• Geregelde vorm voor samenwerking aanbieden
➢ Vennootschap heeft nood aan mensen = agents
→ Agents behartigen belangen van ander belanghebbenden = principals
• Behartigen van belangen van aandeelhouders = staat centraal
➢ Eigenaars van vennootschap > onderwerpen inbreng aan risico
→ Terugbetaling oorspronkelijk lening na aflossing schuldeisers
• Onderscheidt 3 agency-problemen ( zowel in grote als kleine vennootschappen )
➢ Agent heeft niet dezelfde belangen als principal
Agency-probleem 1 : management versus aandeelhouders
• Onder andere bevoegdheid algemene vergadering tot ontslag bestuurders
➢ Bestuursorgaan : gecreëerd door vennootschapswetgever
→ Benoemt en ontslagen door algemene vergadering van aandeelhouders
Orgaan legt verantwoording af aan vergadering
→ Stelt op beurt leden van management aan + superviseert
➢ Bestuursorgaan + management = agent van aandeelhouders
→ Nemen beslissingen + leiden onderneming
Kunnen ontslaan worden door aandeelhouders = tegengewicht
Agency-probleem 2 : meerderheids- versus minderheidsaandeelhouders
• Onder andere regeling van misbruik bij meerderheid
➢ Meerderheidsaandeelhouder : bezit meerderheid van stemrechten
→ Heeft controle + beslist voor minderheidsaandeelhouders
→ Agent van minderheidsaandeelhouders ( economisch perspectief )
Moeten zich laten leiden door belang van vennootschap = verplicht
Zo niet > beslissing kan schadelijk zijn
Agency-probleem 3 : vennootschap versus schuldeisers
• Onder andere beperkingen op winstuitkering
➢ Aandeelhouders krijgen stemrecht van vennootschapswetgever
→ Hebben baten indien vennootschap voldoende risico neemt
Schuldeisers worden benadeeld
➢ Schuldeiser krijgen geen stemrecht
→ Hoe vermogender de vennootschap, hoe meer zekerheid bij terugbetaling
Verlies : aandeelhouder verliest enkel inbreng in vennootschap
Schuldeiser krijgen niks bij verlies
Winst : aandeelhouder krijgen dividenden uitgekeerd
➢ Kapitaal beschermen door grenzen te stellen inzake winstuitkering
Kennismaking met het vennootschapsrecht
• Vennootschapsrecht gaat over een samenwerkingsvorm op basis van gelijkheid
➢ Doel : aandeelhouders worden er beter van
• Niet elke vennootschap is onderneming > elke vennootschap is onderneming in formele zin
➢ Elke natuurlijke persoon die een beroepszelfstandige activiteit uitvoert
➢ Elke organisatie zonder rechtspersoonlijkheid indien geen winst wil of mag uitkeren
Wat is een vennootschap ?
• Vennootschap ≠ bedrijf ≠ onderneming
Artikel 1:1 WVV
Een vennootschap wordt opgericht bij een rechtshandeling door eén of meer personen
( vennoten ), die een inbreng doen. Zij heeft een vermogen en stelt zich in de uitoefening van eén
of meer welbepaalde activiteiten tot voorwerp. Eén van haar doelen is aan haar vennoten een
( on ) rechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen.
• Bestaande uit vier elementen
Wie ? Waarmee ? Wat ? Waarom ?
Eén of meer personen Inbreng Voorwerp Doel
Eerste element : eén of meer personen
• Traditioneel : vennootschap opgericht tussen 2 of meer personen
➢ In dat geval : oprichting = overeenkomst ( of contract )
→ Pluraliteitsvereiste = de oprichting moet gebeuren met meerdere mensen
• Ondertussen : NV en BV kunnen ook door 1 persoon worden opgericht
( artikel 5:13,4° en 7:15,4° WVV )
➢ In dat geval : oprichting = eenzijdige wilsverbintenis
→ Eenpersoonsvennootschap
➢ Andere vennootschapsvormen : minimum 2 of 3 oprichters
• Terminologie
➢ Bij oprichting : in beginsel “oprichters” ( mensen aanwezig bij oprichting )
➢ Na oprichting : aandeelhouder ( s ) > zwaardere aansprakelijkheid
• Aandeelhouder kan zelf een rechtspersoon zijn
➢ Vennootschapsgroep
Moederonderneming > dochteronderneming > kleindochteronderneming
,Tweede element : inbreng
• Wat : artikel 1:8, § 1 WVV
➢ Iets in gemeenschap inbrengen ( ter beschikking stellen van de vennootschap )
➢ Aan het economisch risico onderwerpen
→ Beperkte aansprakelijkheid
Schuldeisers worden uitbetaald met vermogen van vennootschap
Er zal steeds iets overblijven voor de aandeelhouders
• Inbreng = aan risico onderworpen
➢ Geen zekerheid dat geld terugkomt na inbreng
➢ Geen zekerheid dat winsten worden bekomen na inbreng
• Verbod van leonijns beding
➢ Nu enkel nog : verbod van volledige winst toe-eigening of volledige
winstuitsluiting ( artikel 4:2, lid 2, 5:14 en 7:16 WVV )
• Soorten inbreng
➢ In geld : geldsom of speciën
➢ In natura : er kan een actief ingebracht worden in ruil voor aandelen
➢ In nijverheid of arbeid : toekomstig werk kan ingebracht worden voor aandelen
→ Onvoltooid of toekomstig werk ( anders : vergoeding )
• Doel : inbreng is bestemd voor activiteiten van de vennootschap
➢ Geld kan op later tijdstip volstort worden
→ Sprake van een vordering ten opzicht van
persoon van inbreng
→ Persoon van inbreng ≠ eigenaar van
ingebracht goed = eigenaar van aandelen
• Status ingebracht goed bij inbreng in geld of natura
➢ In eigendom of in genot
Derde element : voorwerp
• Wat
➢ Omschrijving van de activiteit die de vennootschap zal uitoefenen
→ Enge omschrijving : beschermt kapitaalverschaffers
→ Ruime omschrijving : meer armslag aan bestuur
Geeft oprichtingsreden van vennootschap
• Hoe wordt het voorwerp bepaald ?
➢ Statuten ( statutair voorwerp )
→ Voorwerp van statuut wijzigen : indien 80% van aandeelhouders akkoord
• Belang ?
➢ Bepaalt werkterrein van de vennootschap : statutaire specialiteit
➢ Grenzen aan vertegenwoordigingsbevoegdheid van
vennootschapsvertegenwoordigers
➢ Begrenst mandaat van zaakvoerders : aansprakelijk bij overschrijding
,Vierde element : doel
• Doel van activiteiten = winstverdeling
➢ Minstens winst verdelen of vermogensvoordeel bezorgen aan aandeelhouders
→ Idee : goede werking > aandeelhouders moeten er beter van worden
→ Hoe : uitkeren van dividenden
Artikel 1:1 WVV
Eén van haar doelen is aan haar vennoten een ( on ) rechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren
of te bezorgen
• Doel : impliceert geen verplichting om jaarlijks dividend uit te keren
➢ Vereiste : minstens eén keer dividenden uitkeren
• Winstverdeling kan gedurende bestaan van vennootschap als bij ontbinding
➢ In de vorm van dividend aan aandeelhouders
➢ In de vorm van liquidatiebonus of -overschot
• Hoe bepaald ?
➢ Wettelijke specialiteit
➢ WVV : vennootschap mag nog andere doelen in statuten hebben
• Belang
➢ Onderscheid tussen vennootschap en vereniging
➢ Opletten met vrijgevigheid : eventueel nietigheid van de handeling
→ Vennootschap mag geen geld of winsten weggeven
Strijdig met vennootschapsbelang
Strijdig met wettelijke specialiteit
Inbreuk op WVV ( wetboek vennootschappen en verenigingen )
• Vereniging : mag geen winst verdelen
➢ Geen winstoogmerk
Waarom een vennootschap ?
• Geregelde vorm voor samenwerking
➢ Keuze door partners die willen samenwerken op grond van gelijkheid
➢ Voorgestelde regels : zorgen voor credibiliteit
• Vennootschap : plek waar kapitaal en arbeid wordt samengebracht
➢ Kapitaalkrachtige personen zoek inventieve vennoten
• Financiële middelen aantrekken ( gaat makkelijker )
• Beperkte aansprakelijkheid : NV + BV + CV
➢ Kapitaalverschaffer zal vlugger inbreng doen
→ Schuldeisers doen enkel beroep op ingebracht vermogen van vennootschap
• Fiscale voordelen : NV + BV + CV + VOF + CommV
➢ Vennootschapsbelasting < personenbelasting
, Waarom vennootschapsrecht ?
• Geregelde vorm voor samenwerking aanbieden
➢ Vennootschap heeft nood aan mensen = agents
→ Agents behartigen belangen van ander belanghebbenden = principals
• Behartigen van belangen van aandeelhouders = staat centraal
➢ Eigenaars van vennootschap > onderwerpen inbreng aan risico
→ Terugbetaling oorspronkelijk lening na aflossing schuldeisers
• Onderscheidt 3 agency-problemen ( zowel in grote als kleine vennootschappen )
➢ Agent heeft niet dezelfde belangen als principal
Agency-probleem 1 : management versus aandeelhouders
• Onder andere bevoegdheid algemene vergadering tot ontslag bestuurders
➢ Bestuursorgaan : gecreëerd door vennootschapswetgever
→ Benoemt en ontslagen door algemene vergadering van aandeelhouders
Orgaan legt verantwoording af aan vergadering
→ Stelt op beurt leden van management aan + superviseert
➢ Bestuursorgaan + management = agent van aandeelhouders
→ Nemen beslissingen + leiden onderneming
Kunnen ontslaan worden door aandeelhouders = tegengewicht
Agency-probleem 2 : meerderheids- versus minderheidsaandeelhouders
• Onder andere regeling van misbruik bij meerderheid
➢ Meerderheidsaandeelhouder : bezit meerderheid van stemrechten
→ Heeft controle + beslist voor minderheidsaandeelhouders
→ Agent van minderheidsaandeelhouders ( economisch perspectief )
Moeten zich laten leiden door belang van vennootschap = verplicht
Zo niet > beslissing kan schadelijk zijn
Agency-probleem 3 : vennootschap versus schuldeisers
• Onder andere beperkingen op winstuitkering
➢ Aandeelhouders krijgen stemrecht van vennootschapswetgever
→ Hebben baten indien vennootschap voldoende risico neemt
Schuldeisers worden benadeeld
➢ Schuldeiser krijgen geen stemrecht
→ Hoe vermogender de vennootschap, hoe meer zekerheid bij terugbetaling
Verlies : aandeelhouder verliest enkel inbreng in vennootschap
Schuldeiser krijgen niks bij verlies
Winst : aandeelhouder krijgen dividenden uitgekeerd
➢ Kapitaal beschermen door grenzen te stellen inzake winstuitkering
