Volledige samenvatting van 'Ziek van gezondheid' revaki

ZIEK VAN GEZONDHEID
VOOR ELK PROBLEEM EEN PIL?

PROLOOG

GEZONDHEIDSCULTUUR

 Groot aantal gezondheidsproblemen (malaria, kanker, obesitas, aids…) => streven naar
gezondheid = norm in West-Europese samenleving
 Wat is gezond zijn?
 Gezondheid als ideaal i.p.v. gewoon klinisch-medische vaststelling
 Paradox: worden we zieker omdat ons gedrag ongezonder wordt of omdat we steeds
meer moeten streven naar gezondheid?
 Medicalisering = proces waarbij we steeds meer menselijk gedrag met een louter medische
bril begrijpen/analyseren => alledaagse activiteiten worden medische aangelegenheden
 Nooit gezond genoeg
 Gezondheidscultuur wil dat we voortdurend streven naar gezondheid

THE WORRIED WELL

 ‘The worried well’ = mensen die zich zorgen maken om gezondheid terwijl ze het eigenlijk
wel goed stellen
 Ziekte staat op de eerste plaats: gezondheidsconsulenten, fitnesscentra, diëtisten…
 Meer ziektepreventie => meer onrust => the worried well
 Medicalisering => farmacologisering = het bestrijden van ziektes met medicijnen
 Eerst medicijn, dan stoornis
 ‘Transient mental illness’: bepaalde (mentale) ziektes zijn typisch voor bepaalde
tijdsperioden (volgens Ian Hacking)

BETER DAN GOED

 Medische stoornissen gesitueerd in individu i.p.v. samenleving/‘systeem’
 Depressie, angststoornissen, autisme, ADHD…
 Neoliberale samenleving: gericht op maximale mobilisatie mensen met oog op winst
= meritocratie
 Samenlevingsmodel gericht op meetbare prestaties (<3 €€€)
 Persoonlijkheid/identiteit = ‘work in progress’
 We zijn ziek tot we gezond zijn (i.p.v. gezond tot we ziek zijn)
 Zoeken naar medische oplossing van uitgevonden probleem
 Logica van de dernier effort: altijd beter willen zijn => uiteindelijke streefdoel schuift op met
elke inspanning die we leveren
 Nieuwe normen => onbereikbare idealen
 Tevreden zijn met wat je hebt = foute attitude: altijd streven naar beter!

GEZONDHEID EN MACHT

 Ziekte/gezondheid = in maatschappelijke context
 Micromechanismen van de macht (Foucault): overal in samenleving zijn kleine
mechanismen aanwezig die macht op ons uitoefenen
 Maatschappelijk opgelegde normen worden geïnternaliseerd
 Dunne lijn tussen ‘recht op’ en ‘plicht tot’

1

,  Onszelf/anderen ondervragen over gezondheidsbevorderend gehalte van ons gedrag
 Zorgwekkende evolutie gezondheidszorg
 Gezondheidszorg genereert gezondheidsproblemen
 Economische en politieke belangen

LEEFSTIJL EN VERANTWOORDELIJKHEID: INLEIDEND KADER

DE GEZONDHEID VAN DE WERELDBEVOLKING

 Gezondheid wereldbevolking evolueert
 Tekort aan voedsel: ong. 1 mld. => ondervoeding
 Teveel aan voedsel: ong. 1,5 mld. => obesitas
 Stijging van welvaartsniveau => stijging van ondervoede mensen
 Vooral in armere klasse! Kan enkel goedkoop (ongezond) voedsel betalen

GLOBESITAS

 Ongezonde voeding is het goedkoopst => aantal mensen met obesitas stijgt
 Onze cultuur: meer stilzitten + makkelijker aan voedsel geraken = ongezond leefpatroon
 Voedselonzekerheid = wanneer men niet aan voldoende gezonde voeding geraakt
 Zorgt voor ondervoeding: men heeft te weinig eten
 Zorgt voor overvoeding: men kan eten kopen maar enkel ongezond eten
 Hidden hunger: maag zit vol maar lichaam heeft honger naar voedingsstoffen
=> overgewicht is dus niet automatisch het gevolg van rijke mensen die te veel eten!
 Rijken kunnen gezond voedsel kopen of abonnement in fitness
 Vroeger waren de rijken dik en de armen dun, vandaag eerder omgekeerd
 Hoe kan je gezond leven?  Wat zijn de mogelijkheden in de MA om gezond te leven?
 Bepaald door determinanten (factoren, zie later)
 Culturele normen blijven traditioneel, consumptiepatronen zijn westers
 Sub-Sahara-Afrika: overgewicht als teken van welstand/vruchtbaarheid

ENKELE CIJFERS

 EU: 135 mln. mensen met overgewicht/obesitas
 Meer vrouwen dan mannen: in minstens 7 landen is 1/5 vrouwen obees
 Neemt toe
 # kinderen met overgewicht stijgt jaarlijks met 400.000
 Vlaanderen
 60% heeft te grote middelomtrek
 40% heeft geen gezond gewicht
 10% van kinderen heeft overgewicht/obesitas
 Verenigde Staten
 ♂ 28% en ♀ 34% obesitas (zwarte vrouwen: 50%)
 Binnen bepaalde bevolkingsgroepen daalt gemiddelde leeftijd door obesitas

VERANTWOORDELIJKHEID

 Autonome samenleving dus individu is verantwoordelijk, ziekte = op te lossen probleem
 Cfr. etiketten met voedingswaarden op voeding

GEZONDHEID ALS GREENCARD VOOR EEN VERZEKERING


2