SAMENVATTING: BASIS VAN HET
MAATSCHAPPELIJK WERK.
HOOFDSTUK 1: SOCIAAL WERK EN MAATSCHAPPELIJK WERK
WAT IS SOCIAAL WERK?
De boom van het sociaal werk.
De stam van de boom: symbool voor alles wat alle sociaal
werkers verbindt over de hele wereld.
Takken van de boom: alle verschillende specialisaties die
praktijkwerkers hebben vorm gegeven.
Term sociaal werk (SW) verwijst naar:
1. alle beroepen en functies die te maken hebben met
zorg en welzijn.
2. sociaalwerkpraktijken
SW is een kennisdomein een verzameling van theorie en praktijkkennis van en over sociaal werk.
WAT IS MAATSCHAPPELIJK WERK (MW) ?
Het is een stevige tak aan de boom van het SW. De tak van MW heeft ook veel vertakkingen, soms
vormen ze een tak op zichzelf. Het is in volle bloei en voortdurend in beweging.
DEFINITIE VAN SOCIAAL WERK
Definitie:
Sociaal werk is een praktijkgebaseerd beroep en een academische discipline die sociale
verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen
bevordert. Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve
verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan centraal in sociaal werk. Onderbouwd
door sociaalwerktheorieën, sociale wetenschappen, menswetenschappen en inheemse en
lokale vormen van kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om levensuitdagingen
en problemen aan te pakken en het welzijn te bevorderen.
Analyse van de definitie:
- Sociaal werk als praktijkgebaseerd beroep:
, sociaal werkers zijn aanwezig in verschillende organisaties en hebben vaak verschillende
functies. Het is een brede definitie die niet te strikt is afgebakend.
- Sociaal werk als academische discipline: het belang van stevige wetenschappelijke
verankering.
- Sociaal werk bevordert sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment
en bevrijding van mensen:
o Sociale verandering en ontwikkeling: sociaal werker focust zich niet meer enkel op de
individuele ondersteuning van cliënten. De collectieve of structurele opdracht dienen
sociaal werkers in het oog te houden. Op die manier kunnen ze zorgen voor de
aanpak van structurele oorzaken in buurten, wijken of gehele samenleving.
Sociale verandering ontstaat doordat mensen met elkaar sociale processen doorlopen
die niet steeds gepland of voorzien zijn. Er is dus voortdurend sociale verandering.
Sociaal werkers moeten zich dus bezig houden met de gevolgen van sociale
veranderingen.
Enerzijds moeten ze de gevolgen van de maatschappelijke verandering in schatten,
anderzijds moeten ze ondersteuning bieden om de levensomstandigheden te
verbeteren.
o Sociale cohesie: de sociaal werker bevordert de ontwikkeling van het sociaal weefsel
in de samenleving. Ze proberen iedereen een plaats te geven in de samenleving op
zoveel mogelijk domeinen.
o Empowerment: een van de uitganspunten van sociaal werk. De krachtbenadering kijkt
toekomstgericht. De sociaal werker bouwt aan de veerkracht vanuit een positieve kijk
naar de toekomst. Sociaal werkers gaan opzoek naar krachten en mogelijkheden, ze
leggen geen nadruk op problemen.
o Bevrijding van mensen: bevrijd worden uit onderdrukkende structuren die in de
samenleving aanwezig zijn. Bv ongelijkheid, discriminatie, uitbuiten,…
- Sociaal werkt wordt onderbouwd door sociaalwerktheorieën, sociale wetenschappen,
menswetenschappen en inheemse en lokale vormen van kennis: maken gebruik van kennis
uit andere wetenschappelijke disciplines. Bouwen daarnaast verder aan eigen sociaal werk
theorie.
- Sociaal werk engageert mensen en structuren om levensuitdagingen en problemen aan te
pakken en het welzijn te bevorderen: verschillende interventieniveaus = individueel en
maatschappelijk. Bevorderen van de welzijn kan ook op verschillende niveaus, hierin heeft de
sociaal werker steeds een verbindende rol. Bv individueel, wijk, regio, samenleving,…
Beroepskwalificatie van de graduaat maatschappelijk werker:
De maatschappelijk werker fungeert als een brugfiguur tussen de cliënt, zijn omgeving en de
samenleving met de focus op laagdrempelig werken met het doel om individuen en groepen te
versterken zodat ze opnieuw greep krijgen op hun situatie en opnieuw kunnen participeren aan het
maatschappelijk leven.
Uitgangspunten voor de graduaat maatschappelijk werker:
, De maatschappelijk werker vertrekt uit een ‘aanklampende hulpverlening”:
Aanklampende hulpverlening is een visie waarbij een hupverlener een bestaande of mogelijke cliënt
actief opspoort, benadert en blijft contacteren vanuit de overtuiging dat de cliënt zelf de stap naar
hulpverlening (nog) niet kan, wil of durft zetten terwijl er wel hulpverlening nodig is.
Het betekent ook dat hulpverleners bij weerstand tegen aangeboden hulp zelf niet afhaken, maar
telkens weer aandringen, bellen, contact nemen en cliënten op hun verantwoordelijkheid (voor
anderen) blijven aanspreken.
DE CONTEXT VAN SOCIAAL WERK EXAMEN!!
Het is een maatschappelijk gegeven, het tijdskader wijzigt steeds en is dus ook economisch, politiek
en cultureel verschillend. Daarnaast is het ook een sociaal gegeven omdat het in dialoog gebeurt.
Mensen geven betekenis aan de praktijk van sociaal werk door op verschillende niveaus met elkaar in
gesprek te gaan.
- Microniveau: tussen de cliënt en de sociaal werker, tussen collega’s
- Mesoniveau: in een organisatie wordt er een visie ontwikkeld
- Macroniveau: er wordt door de overheid een beleid uitgetekend en uitgevoerd dat een impact
heeft op het sociaal werk
Sociaal werk:
- Professionele activiteit
- Verbonden met de wijze waarop de samenleving functioneert
- Maakt verbinding tussen individu en samenleving
- Contextgevoelig werk
- Betaald met overheidsmiddelen
- Verbonden met ontwikkeling van de verzorgingsstaat
POSITIONERING VAN SOCIAAL WERK
Interne positionering: betrekking op de manier waarop beroepsbeoefenaars, de organisaties waar
sociaal werkers werkzaam zijn en de opleidingsinstanties het beroep beschrijven.
Externe positionering: betrekking op de manier waarop toonaangevende derden de
beroepsuitoefening benoemen.
Zie cursus pagina 15-16 voor meer info.
Positionering is problematisch:
- Maatschappelijk werkers maken vaak niet duidelijk wat ze doen
- Nood aan hulpverlening wordt in vraag gesteld
- Wordt niet door iedereen als volwaardig beroep gezien = iedereen kan maatschappelijk
werker zijn
- Zeer breed werkt werkterrein = duidelijk positionering is niet makkelijk
- Verschillende diploma’s
- Verschillende lonen
- Geen beroepsgroep
MAATSCHAPPELIJK WERK.
HOOFDSTUK 1: SOCIAAL WERK EN MAATSCHAPPELIJK WERK
WAT IS SOCIAAL WERK?
De boom van het sociaal werk.
De stam van de boom: symbool voor alles wat alle sociaal
werkers verbindt over de hele wereld.
Takken van de boom: alle verschillende specialisaties die
praktijkwerkers hebben vorm gegeven.
Term sociaal werk (SW) verwijst naar:
1. alle beroepen en functies die te maken hebben met
zorg en welzijn.
2. sociaalwerkpraktijken
SW is een kennisdomein een verzameling van theorie en praktijkkennis van en over sociaal werk.
WAT IS MAATSCHAPPELIJK WERK (MW) ?
Het is een stevige tak aan de boom van het SW. De tak van MW heeft ook veel vertakkingen, soms
vormen ze een tak op zichzelf. Het is in volle bloei en voortdurend in beweging.
DEFINITIE VAN SOCIAAL WERK
Definitie:
Sociaal werk is een praktijkgebaseerd beroep en een academische discipline die sociale
verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen
bevordert. Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve
verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan centraal in sociaal werk. Onderbouwd
door sociaalwerktheorieën, sociale wetenschappen, menswetenschappen en inheemse en
lokale vormen van kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om levensuitdagingen
en problemen aan te pakken en het welzijn te bevorderen.
Analyse van de definitie:
- Sociaal werk als praktijkgebaseerd beroep:
, sociaal werkers zijn aanwezig in verschillende organisaties en hebben vaak verschillende
functies. Het is een brede definitie die niet te strikt is afgebakend.
- Sociaal werk als academische discipline: het belang van stevige wetenschappelijke
verankering.
- Sociaal werk bevordert sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment
en bevrijding van mensen:
o Sociale verandering en ontwikkeling: sociaal werker focust zich niet meer enkel op de
individuele ondersteuning van cliënten. De collectieve of structurele opdracht dienen
sociaal werkers in het oog te houden. Op die manier kunnen ze zorgen voor de
aanpak van structurele oorzaken in buurten, wijken of gehele samenleving.
Sociale verandering ontstaat doordat mensen met elkaar sociale processen doorlopen
die niet steeds gepland of voorzien zijn. Er is dus voortdurend sociale verandering.
Sociaal werkers moeten zich dus bezig houden met de gevolgen van sociale
veranderingen.
Enerzijds moeten ze de gevolgen van de maatschappelijke verandering in schatten,
anderzijds moeten ze ondersteuning bieden om de levensomstandigheden te
verbeteren.
o Sociale cohesie: de sociaal werker bevordert de ontwikkeling van het sociaal weefsel
in de samenleving. Ze proberen iedereen een plaats te geven in de samenleving op
zoveel mogelijk domeinen.
o Empowerment: een van de uitganspunten van sociaal werk. De krachtbenadering kijkt
toekomstgericht. De sociaal werker bouwt aan de veerkracht vanuit een positieve kijk
naar de toekomst. Sociaal werkers gaan opzoek naar krachten en mogelijkheden, ze
leggen geen nadruk op problemen.
o Bevrijding van mensen: bevrijd worden uit onderdrukkende structuren die in de
samenleving aanwezig zijn. Bv ongelijkheid, discriminatie, uitbuiten,…
- Sociaal werkt wordt onderbouwd door sociaalwerktheorieën, sociale wetenschappen,
menswetenschappen en inheemse en lokale vormen van kennis: maken gebruik van kennis
uit andere wetenschappelijke disciplines. Bouwen daarnaast verder aan eigen sociaal werk
theorie.
- Sociaal werk engageert mensen en structuren om levensuitdagingen en problemen aan te
pakken en het welzijn te bevorderen: verschillende interventieniveaus = individueel en
maatschappelijk. Bevorderen van de welzijn kan ook op verschillende niveaus, hierin heeft de
sociaal werker steeds een verbindende rol. Bv individueel, wijk, regio, samenleving,…
Beroepskwalificatie van de graduaat maatschappelijk werker:
De maatschappelijk werker fungeert als een brugfiguur tussen de cliënt, zijn omgeving en de
samenleving met de focus op laagdrempelig werken met het doel om individuen en groepen te
versterken zodat ze opnieuw greep krijgen op hun situatie en opnieuw kunnen participeren aan het
maatschappelijk leven.
Uitgangspunten voor de graduaat maatschappelijk werker:
, De maatschappelijk werker vertrekt uit een ‘aanklampende hulpverlening”:
Aanklampende hulpverlening is een visie waarbij een hupverlener een bestaande of mogelijke cliënt
actief opspoort, benadert en blijft contacteren vanuit de overtuiging dat de cliënt zelf de stap naar
hulpverlening (nog) niet kan, wil of durft zetten terwijl er wel hulpverlening nodig is.
Het betekent ook dat hulpverleners bij weerstand tegen aangeboden hulp zelf niet afhaken, maar
telkens weer aandringen, bellen, contact nemen en cliënten op hun verantwoordelijkheid (voor
anderen) blijven aanspreken.
DE CONTEXT VAN SOCIAAL WERK EXAMEN!!
Het is een maatschappelijk gegeven, het tijdskader wijzigt steeds en is dus ook economisch, politiek
en cultureel verschillend. Daarnaast is het ook een sociaal gegeven omdat het in dialoog gebeurt.
Mensen geven betekenis aan de praktijk van sociaal werk door op verschillende niveaus met elkaar in
gesprek te gaan.
- Microniveau: tussen de cliënt en de sociaal werker, tussen collega’s
- Mesoniveau: in een organisatie wordt er een visie ontwikkeld
- Macroniveau: er wordt door de overheid een beleid uitgetekend en uitgevoerd dat een impact
heeft op het sociaal werk
Sociaal werk:
- Professionele activiteit
- Verbonden met de wijze waarop de samenleving functioneert
- Maakt verbinding tussen individu en samenleving
- Contextgevoelig werk
- Betaald met overheidsmiddelen
- Verbonden met ontwikkeling van de verzorgingsstaat
POSITIONERING VAN SOCIAAL WERK
Interne positionering: betrekking op de manier waarop beroepsbeoefenaars, de organisaties waar
sociaal werkers werkzaam zijn en de opleidingsinstanties het beroep beschrijven.
Externe positionering: betrekking op de manier waarop toonaangevende derden de
beroepsuitoefening benoemen.
Zie cursus pagina 15-16 voor meer info.
Positionering is problematisch:
- Maatschappelijk werkers maken vaak niet duidelijk wat ze doen
- Nood aan hulpverlening wordt in vraag gesteld
- Wordt niet door iedereen als volwaardig beroep gezien = iedereen kan maatschappelijk
werker zijn
- Zeer breed werkt werkterrein = duidelijk positionering is niet makkelijk
- Verschillende diploma’s
- Verschillende lonen
- Geen beroepsgroep
