GESCHIEDENIS: OUDE NABIJE OOSTEN
H1: VERANTWOORDING
1.1 HET OUDE NABIJE OOSTEN IN HISTORISCH PERSPECTIEF
=> het oude Nabije Oosten = een buitenbeentje -> focus op één bepaalde plaats van het hele Europa.
• Standplaatsgebonden
o Iets vertellen uit één bepaald standpunt en uit eigen perspectief.
• Constructiekarakter
o Geschiedenis als discipline die zich als enige bezighoudt met wat er niet meer is in het
verleden.
Men ging met een bepaalde bril naar de beschaving kijken van het verleden in het oude Nabije Oosten.
Belangstelling van buitenaf
• Herodotos
o Door hem veel informatie over mummificatie en opvoering van publieke rituelen in Babylon
• de
4 eeuw v.C.
o Alexander de Grote verovert het Nabije Oosten
• Romeinen verscheepten Egyptische objecten (obelisk op het Sint-Pietersplein)
• Middeleeuwen
o Pelgrims op bedevaart naar Heilig land -> vermelden van Egyptische piramiden in
reisverhalen.
• Vroegmoderne tijd
o Souvenirjagers zochten naar speciale voorwerpen om mee te pronken.
• de
18 eeuw
o Egyptomanie (fascinatie voor het rijk van de farao’s) -> trof hoogtepunt wanneer Howard
Carter in 1922 het graf van Toetanchamon ontdekte.
• de
19 eeuw
o Ontstaan van academische disciplines: assyriologie (studie van Mesopotamië) en
Egyptologie.
1.2 HET OUDE NABIJE OOSTEN IN VAKDIDACTISCHE PERSPECTIEF
Leerinhouden: worden open gelaten waardoor leerkrachten zelf mogen bepalen waar ze hun accenten op
leggen (ontstoffing).
Handboeken: zowel Mesopotamië als Egypte komen aan bod. Aandacht voor het oude Egypte.
1.3 HET OUDE NABIJE OOSTEN IN DIT OPLEID INGSONDERDEEL
Mesopotamie: einde 4de millennium v.C. -> ontstaan van het schrift + latere geschiedenis om bepaalde
ontwikkeling te kunnen illustreren.
Egypte: Ramses II, 13de eeuw v.C. -> grote beschikbaarheid van historische bronnen.
,H2: MESOPOTAMIË – DE WARKAVAAS
2.1 DE WARKAVAAS
De warkavaas werd in 1933-1934 gevonden door Duitse archeologen in Warka (Arabische
benaming voor stad Uruk.) De vaas werd gevonden in stukken in de resten van een
tempel, in een funeraire context samen met andere objecten. Experten dateren de vaas
tussen 3200 en 3000 v.C.
5 registers
1. Water
2. Graanhalm en dadelpalm
3. Dieren (ram en ooi)
4. Naakte mannelijke figuren die manden dragen
5. Vrouw met lang gewaad + naakte man die haar
een hand overhandigd + man met netvormige rok + langharige
man + twee hoge palmen met wimpers.
=> de compositie van de 5 registers vertolkt een hiërarchische kijk op
de werkelijkheid: in toenemende mate van belangrijkheid gaat het over
water, planten, dieren en mensen naar de verheven en goddelijke sfeer
met de ontmoeting tussen de priester-koning en de godin inanna.
Bovenste deel: dramatischer en prominenter
Onderste deel: repetitief en klein
Interpretatie
• Bovenste register -> sleutelscéne
• Man met netvormige rok: priester-koning
• Twee palen: deurpost van de tempel van Inanna (godin van de liefde en oorlog, hoofdgodin van
Uruk)
Bovenste register heeft verschillende interpretaties
• Het heilig huwelijk tussen priester-koning en hogepriester (jaarlijks ritueel bij
het begin van het landbouwjaar)
• Mythe van Inanna en Dumuzi
o Daarin wordt de passionele seks tussen 2 goden in verband gebracht
met de vruchtbaarheid van het land de groei van het graan.
o Vermoedelijk ging de opvoering van dit heilig huwelijk aanvankelijk
ook daadwerkelijk gepaard met rituele seks tussen priester-koning.
‘a’: zaad en water (sumerische taal) -> semantische connotatie voor het
levensnoodzakelijke belang van water.
2.1 URUK
Uruk: het is de grootste stad van Sumerië. Het heeft 9km lange en 12 tot
15km dikke hoge muren. De tempel (huis van Inanna) is het economische
en religieus centrum.
, Religieus: cultus en rituelen voor het publieke karakter.
Economisch: surplussen -> eigen gebruik en voorraden -> herverdeling.
Complexere economie
• Behoefte aan geheugensteun (bewijs) -> economische ontstaancontext.
• Inn het begin nog geen schrift maar vervaardigde klompjes klei met patronen (tokens) stellen
handelswaren en hun aantallen voor.
• Fraude tegengaan -> token ingesloten in een holle bol klei (bulla)
o Aan de buitenzijde afdrukken van rolzegels om deals persoonlijk te
valideren.
• Later geen tokens meer maar vorm van de tokens in krassen in een homp klei
+ aanvullen met inkepingen hoeveelheden aanduiden (symbolische /
pictografische voortselling)
• Kleitabletten vervangen bulla
• Ontstaan schrift (3500 v.C.)
3000 v.C.
• Nieuwe ontwikkeling
• Schrifttekens worden dieper in de natte klei gedrukt
• Ontstaan spijkerschrift -> met rietsokje spijkervormige tekens achteraan in kleitabletten.
• 1ste schrifttekens evolueerde in een meer gestileerde vorm tot nieuw schrift (600 schrifttekens van
de 2000 blijven over door de introductie van de sylabogrammen.
Schrift: antwoord op de complexiteit van de samenleving.
Uruk
• Rond 700 v.C bij de islamitische expansie vernield
• Basis voor de Arabische benaming voor Babylonië en Irak
• 1949
o Resten van Uruk gevonden door Britse wetenschapper
o Nieuwe ontdekkingen en vondsten (warkavaas)
• April 2003
o Tijdens de Amerikaanse invasie van Irak werd de Warkavaas gestolen maar werd 2 maanden
later teruggebracht in 14 stukken.
• Vaas werd hersteld en ging terug naar museum
H3: MESOPOTAMIË – MENS EN OMGEVING
3.1 CREATIEF MET WATER
=> onderste 3 registers van Warkavaas (water, planten en dieren) -> stellen omgeving van het zuiden van
Mesopotamië voor => niet zo evident.
Mesopotamië of tweestromenland: Eufraat en Tigris
Stroomculturen: De rivieren treden uit hun oevers en zetten daarbij een flinterdun laagje sediment van
klei af -> dit siblaagje maakt de grond vruchtbaar.
H1: VERANTWOORDING
1.1 HET OUDE NABIJE OOSTEN IN HISTORISCH PERSPECTIEF
=> het oude Nabije Oosten = een buitenbeentje -> focus op één bepaalde plaats van het hele Europa.
• Standplaatsgebonden
o Iets vertellen uit één bepaald standpunt en uit eigen perspectief.
• Constructiekarakter
o Geschiedenis als discipline die zich als enige bezighoudt met wat er niet meer is in het
verleden.
Men ging met een bepaalde bril naar de beschaving kijken van het verleden in het oude Nabije Oosten.
Belangstelling van buitenaf
• Herodotos
o Door hem veel informatie over mummificatie en opvoering van publieke rituelen in Babylon
• de
4 eeuw v.C.
o Alexander de Grote verovert het Nabije Oosten
• Romeinen verscheepten Egyptische objecten (obelisk op het Sint-Pietersplein)
• Middeleeuwen
o Pelgrims op bedevaart naar Heilig land -> vermelden van Egyptische piramiden in
reisverhalen.
• Vroegmoderne tijd
o Souvenirjagers zochten naar speciale voorwerpen om mee te pronken.
• de
18 eeuw
o Egyptomanie (fascinatie voor het rijk van de farao’s) -> trof hoogtepunt wanneer Howard
Carter in 1922 het graf van Toetanchamon ontdekte.
• de
19 eeuw
o Ontstaan van academische disciplines: assyriologie (studie van Mesopotamië) en
Egyptologie.
1.2 HET OUDE NABIJE OOSTEN IN VAKDIDACTISCHE PERSPECTIEF
Leerinhouden: worden open gelaten waardoor leerkrachten zelf mogen bepalen waar ze hun accenten op
leggen (ontstoffing).
Handboeken: zowel Mesopotamië als Egypte komen aan bod. Aandacht voor het oude Egypte.
1.3 HET OUDE NABIJE OOSTEN IN DIT OPLEID INGSONDERDEEL
Mesopotamie: einde 4de millennium v.C. -> ontstaan van het schrift + latere geschiedenis om bepaalde
ontwikkeling te kunnen illustreren.
Egypte: Ramses II, 13de eeuw v.C. -> grote beschikbaarheid van historische bronnen.
,H2: MESOPOTAMIË – DE WARKAVAAS
2.1 DE WARKAVAAS
De warkavaas werd in 1933-1934 gevonden door Duitse archeologen in Warka (Arabische
benaming voor stad Uruk.) De vaas werd gevonden in stukken in de resten van een
tempel, in een funeraire context samen met andere objecten. Experten dateren de vaas
tussen 3200 en 3000 v.C.
5 registers
1. Water
2. Graanhalm en dadelpalm
3. Dieren (ram en ooi)
4. Naakte mannelijke figuren die manden dragen
5. Vrouw met lang gewaad + naakte man die haar
een hand overhandigd + man met netvormige rok + langharige
man + twee hoge palmen met wimpers.
=> de compositie van de 5 registers vertolkt een hiërarchische kijk op
de werkelijkheid: in toenemende mate van belangrijkheid gaat het over
water, planten, dieren en mensen naar de verheven en goddelijke sfeer
met de ontmoeting tussen de priester-koning en de godin inanna.
Bovenste deel: dramatischer en prominenter
Onderste deel: repetitief en klein
Interpretatie
• Bovenste register -> sleutelscéne
• Man met netvormige rok: priester-koning
• Twee palen: deurpost van de tempel van Inanna (godin van de liefde en oorlog, hoofdgodin van
Uruk)
Bovenste register heeft verschillende interpretaties
• Het heilig huwelijk tussen priester-koning en hogepriester (jaarlijks ritueel bij
het begin van het landbouwjaar)
• Mythe van Inanna en Dumuzi
o Daarin wordt de passionele seks tussen 2 goden in verband gebracht
met de vruchtbaarheid van het land de groei van het graan.
o Vermoedelijk ging de opvoering van dit heilig huwelijk aanvankelijk
ook daadwerkelijk gepaard met rituele seks tussen priester-koning.
‘a’: zaad en water (sumerische taal) -> semantische connotatie voor het
levensnoodzakelijke belang van water.
2.1 URUK
Uruk: het is de grootste stad van Sumerië. Het heeft 9km lange en 12 tot
15km dikke hoge muren. De tempel (huis van Inanna) is het economische
en religieus centrum.
, Religieus: cultus en rituelen voor het publieke karakter.
Economisch: surplussen -> eigen gebruik en voorraden -> herverdeling.
Complexere economie
• Behoefte aan geheugensteun (bewijs) -> economische ontstaancontext.
• Inn het begin nog geen schrift maar vervaardigde klompjes klei met patronen (tokens) stellen
handelswaren en hun aantallen voor.
• Fraude tegengaan -> token ingesloten in een holle bol klei (bulla)
o Aan de buitenzijde afdrukken van rolzegels om deals persoonlijk te
valideren.
• Later geen tokens meer maar vorm van de tokens in krassen in een homp klei
+ aanvullen met inkepingen hoeveelheden aanduiden (symbolische /
pictografische voortselling)
• Kleitabletten vervangen bulla
• Ontstaan schrift (3500 v.C.)
3000 v.C.
• Nieuwe ontwikkeling
• Schrifttekens worden dieper in de natte klei gedrukt
• Ontstaan spijkerschrift -> met rietsokje spijkervormige tekens achteraan in kleitabletten.
• 1ste schrifttekens evolueerde in een meer gestileerde vorm tot nieuw schrift (600 schrifttekens van
de 2000 blijven over door de introductie van de sylabogrammen.
Schrift: antwoord op de complexiteit van de samenleving.
Uruk
• Rond 700 v.C bij de islamitische expansie vernield
• Basis voor de Arabische benaming voor Babylonië en Irak
• 1949
o Resten van Uruk gevonden door Britse wetenschapper
o Nieuwe ontdekkingen en vondsten (warkavaas)
• April 2003
o Tijdens de Amerikaanse invasie van Irak werd de Warkavaas gestolen maar werd 2 maanden
later teruggebracht in 14 stukken.
• Vaas werd hersteld en ging terug naar museum
H3: MESOPOTAMIË – MENS EN OMGEVING
3.1 CREATIEF MET WATER
=> onderste 3 registers van Warkavaas (water, planten en dieren) -> stellen omgeving van het zuiden van
Mesopotamië voor => niet zo evident.
Mesopotamië of tweestromenland: Eufraat en Tigris
Stroomculturen: De rivieren treden uit hun oevers en zetten daarbij een flinterdun laagje sediment van
klei af -> dit siblaagje maakt de grond vruchtbaar.
