Samenvatting mogelijke examenvragen Recht 1

1


Examenvragen Recht 1 –
2020/21
Types van examenvragen:

 Waar/niet waar (invullen)
 Tekst uit krant: zwartgemaakte woord herkennen
 Invuloefening: woord invullen (uit lijst met woorden)
 Casussen: toepassing van onderstaande begrippen en regels op een
eenvoudige praktijksituatie.
 Meerkeuzevragen / Open vragen: leg een begrip uit of geef een toelichting.

Definitie en bronnen van het recht:

 Definitie van het recht: betekenis kunnen uitleggen

“Het recht is een geheel van afdwingbare regels die door de samenleving tot stand
worden gebracht met als doel om de samenleving te ordenen.”

Onze parlementaire democratie (vertegenwoordigers verkozen door het volk) legt
gedragsregels, procedures en instellingen vast in het recht. Hierdoor kunnen deze
afgedwongen worden. Het voorspelbare en gestuurde gedrag maakt samenleven
mogelijk.
 Geheel van regels, procedures en instellingen :
- Gedragsregels :
 Gebodsbepalingen = wat je moet doen
 Verbodsbepalingen = wat je niet mag doen
 Toelatingsbepalingen = wat je mag doen als je dat wil, aan regels
gebonden
 Louter technische regels = wat ons systeem doet draaien
- Procedures : geen gedragsregels maar beschrijven hoe iets wordt
geregeld
- Instellingen : Staatsstructuur en Gerechtelijke structuur
 Afdwingbaar
- Recht heeft een verplichtend karakter
- Door staat / overheid via rechtbank, politie
- Door straffen, sancties, boetes, schadevergoeding
 Door de samenleving gemaakt
- Parlementaire democratie (erkend gezag)
- Soevereine volkswil : eigen baas via verkozen volksvertegenwoordigers
- Volkssoevereiniteit is het principe dat het volk het hoogste gezag van de
staat vormt
 Ordenen van de samenleving
- Voorspelbaar gedrag maakt samenleven mogelijk
- Recht is middel om bepaald doel te bereiken  gedrag sturen
- Bepaald door heersende waarden en ideologische stromingen (politiek,
sociaal, …)
- Recht is veranderlijk doorheen de tijden

, 2




 Geef toelichting bij:
o Democratie
Wetten worden gemaakt door afgevaardigden van het volk (het volk heeft deze
personen verkozen)

o scheiding der machten
Politieke en juridische machten hebben elk hun eigen bevoegdheden. Hierdoor
kan men machtsmisbruik tegen gaan.

Wetgevende macht = parlement met volksvertegenwoordigers (politieke macht)
Uitvoerende macht = regering (politieke macht)
Rechterlijke macht = rechtbanken en hoven (juridische macht)

 Europees verdrag ter bescherming van mensenrechten (EVRM):
o wat is het?
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

o welk belang heeft het voor ons?
Waarborgt voornamelijk 1ste generatie rechten
Zijn geldig voor alle inwoners van de lidstaten en hebben een directe werking
(rechtstreeks beroep voor een nationale rechtbank)

o wat is het EHRM?
Europees Hof voor de Rechten van de Mens : Burger die zich onvoldoende
beschermd voelt kan zich hiertoe wenden. De arresten van dit Hof zijn bindend
voor de betrokken lidstaat, het land moet zijn intern recht hiermee in
overeenstemming brengen.

 Geef toelichting bij:
o verschil tussen wet, decreet en besluit
Wet  federaal niveau
Decreet  gewesten en gemeenschappen
Besluit / Reglement  gemeenten en provincies  dient om wetten en decreten
uit te voeren

Wet en decreet  dezelfde lijn, geen hiërarchie
Besluit  op lokaal niveau gemaakt om wetten en decreten praktisch uit te
voeren

o verschil tussen wetgevende en uitvoerende macht
Wetgevende macht  wetten, decreten en reglementen opstellen
Uitvoerende macht  legt uitvoering ervan vast in besluiten

WETGEVENDE UITVOERENDE

, 3


Nationaal niveau = Parlement Regering
federaal niveau  WET  KONINKLIJK OF
MINISTRIEEL
BESLUIT
Doelgemeenschappen / Vlaams Parlement Vlaamse Regering
gewesten  DECREET  Besluit
Provincie Provincieraad Bestendige deputatie
 REGLEMENT  BESLUIT
Gemeente Gemeenteraad College van
 REGLEMENT Burgemeester en
schepenen
 BESLUIT


o Parlement
Het volk kiest zijn volksvertegenwoordigers die in het parlement zetelen. Het
parlement stelt rechtsregels (wetten) op om onze samenleving vlot te laten
verlopen.

o Grondwet
Basiswet in België (oorspronkelijk 1831, intussen vele herzieningen) vb.
federalisering
Het regelt 3 dingen : Grondwettelijke vrijheden burgers, Grondgebied,
Staatsstructuur en werking van 3 staatsmachten

o federale staatsstructuur
Democratie : wetten worden gemaakt door afgevaardigden van het volk
- Scheiding der machten
- Federale structuur
- Koning (monarchie)
- Rechtstaat

o bestendige deputatie
Uitvoerende macht op provinciaal niveau, stellen besluiten op om reglementen,
decreten en wetten uit te voeren

o College van burgemeester en schepenen
Uitvoerende macht op gemeentelijk niveau, stellen besluiten op om reglementen,
decreten en wetten uit te voeren (schepencollege)

o Gemeenteraad
Wetgevende macht op gemeentelijk niveau, stellen regelementen op, rekening
houdend met wetten, decreten en reglementen op provinciaal niveau

o Provincieraad
Wetgevende macht op provinciaal niveau, stellen regelementen op, rekening
houdend met wetten, decreten en reglementen op provinciaal niveau

 Wat zijn ‘bevoegdheden’?
Bevoegdheden zijn specifieke beleidsdomeinen / thema’s die aan een bepaald
bestuursniveau worden toegewezen. Bevoegdheden van de federale staat en van de
deelgebieden zijn door de Grondwet geregeld