Ontwikkelingspsychologie
,Deel 1: De ontwikkeling van het kind
Hoofdstuk 1: Een inleiding in de ontwikkeling van het kind
1.1 Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie= De wetenschappelijke studie naar groei, verandering
en stabiliteit bij mensen, van conceptie tot ouderdom, maar met een accent op de
jaren tot de volwassenheid.
Ontwikkelingspsychologie richt zich op de menselijke ontwikkeling. Zij houden
zich niet alleen bezig met de manier waarop mensen tijdens hun leven groeien en
veranderen, maar ook met stabiliteit in het leven van kinderen, adolescenten en
volwassen.
Ze vragen zich af… :
● Enerzijds: welke gebieden en in welke perioden in het leven mensen
veranderen en groeien
● Anderzijds: hoe hun gedrag juist overeenkomt met eerder gedrag.
1.1.1 De reikwijdte van het vakgebied
Thematische gebieden binnen de ontwikkelingspsychologie:
● Fysieke ontwikkeling= Ontwikkeling die betrekking heeft op de fysieke
opbouw van het lichaam, zoals de hersenen, het ZS, de spieren, de
zintuigen en de behoefte aan eten, drinken en slaap.
● Cognitieve ontwikkeling= Ontwikkeling die betrekking heeft op intellectuele
vermogens, zoals denken, leren, geheugen en probleemoplossing.
● Sociaal-emotionele ontwikkeling= Ontwikkeling die betrekking heeft op
sociale relaties, interacties met anderen en het op het omgaan met emoties
● Persoonlijkheidsontwikkeling= Ontwikkeling van duurzame gedragingen en
(karakter)- eigenschappen die de ene persoon van de andere
onderscheiden.
2
,Leeftijdsgroepen en individuele verschillen:
● Prenatale periode (van conceptie tot geboorte)
● Babytijd (van geboorte tot twee jaar)
● Peuter- en kleutertijd (van twee tot zes jaar)
● Schooltijd (van zes tot twaalf jaar)
● Adolescentie (van twaalf tot twintig jaar)
⇒ Niet elke periode is precies afgebakend
Sociale constructie= Een idee over de realiteit dat weliswaar breed geaccepteerd
is, maar afhangt van de maatschappij en de cultuur op een bepaald moment.
Omdat er geen precieze afbakening is, spreken sommige
(ontwikkelings)psychologen van specifieke fases in het leven;
Prepubertijd= De periode voorafgaand aan de puberteit, waarin al (hormonale)
veranderingen in het lichaam optreden, maar deze nog niet van buitenaf
zichtbaar zijn.
Opkomende volwassenheid= Aparte leeftijdsfase, die loopt van de late tienerjaren
tot midden twintig. Tijdens deze fase zijn mensen niet langer adolescenten, maar
hebben ze evenmin de verantwoordelijkheden van volwassenheid volledig op zich
genomen.
1.1.2 Invloeden op de ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
Ieder mens behoort tot een specifieke cohort: een groep mensen die rond
dezelfde tijd op dezelfde plek zijn geboren. Invloeden van cohorten op de
ontwikkeling zijn cohorteffecten. Maar naast een cohort zijn er nog andere
factoren of gebeurtenissen die de ontwikkeling mee bepalen.
Onderscheid tussen normatieve en niet-normatieve gebeurtenissen:
● Normatieve gebeurtenissen: gebeurtenissen die zich voor de meeste
individuen binnen een groep op dezelfde manier voltrekken.
○ Bv; leeftijdsgebonden, historische gebeurtenissen, sociaal-cultureel
3
, ○ Historische invloeden: Omgevingsinvloeden en biologische invloeden
die verbonden zijn aan een specifiek moment.
○ Leeftijdsgebonden invloeden: Biologische invloeden en
omgevingsinvloeden die gelijk zijn voor mensen in een bepaalde
leeftijdsgroep, ongeacht waar of wanneer ze opgroeien (bv; het
bereiken van de pubertijd).
○ Sociaal-culturele invloeden: Ontwikkeling bepaald door etnische
afkomst, sociale klasse, lidmaatschap van een subcultuur enzv.
● Niet-normatieve gebeurtenissen: gebeurtenissen die plaatsvinden in het
leven van een bepaald persoon, terwijl de meeste andere mensen hier niets
mee te maken krijgen.
1.2 Kinderen: verleden, heden en toekomst
1.2.1 Vroege denkbeelden over kinderen
Kinderen kregen pas rond 1600 een eigen status en werden zij voor die tijd gezien
als miniatuurvolwassenen.
Baby Biografieën
Babybiografieën= Eerste geschriften waarin kinderen methodisch werden
bestudeerd.
Charles Darwin (1809-1882)
● Evolutietheorie
● Parallel tussen de ontwikkeling van individuen binnen een soort en hoe de
soort zelf ontwikkeld is
● Schreef een babybiografie over het eerste levensjaar van zijn zoon
● Systematische observatie van kinderen
● Start wetenschappelijke studie van ontwikkeling
4
,Deel 1: De ontwikkeling van het kind
Hoofdstuk 1: Een inleiding in de ontwikkeling van het kind
1.1 Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie= De wetenschappelijke studie naar groei, verandering
en stabiliteit bij mensen, van conceptie tot ouderdom, maar met een accent op de
jaren tot de volwassenheid.
Ontwikkelingspsychologie richt zich op de menselijke ontwikkeling. Zij houden
zich niet alleen bezig met de manier waarop mensen tijdens hun leven groeien en
veranderen, maar ook met stabiliteit in het leven van kinderen, adolescenten en
volwassen.
Ze vragen zich af… :
● Enerzijds: welke gebieden en in welke perioden in het leven mensen
veranderen en groeien
● Anderzijds: hoe hun gedrag juist overeenkomt met eerder gedrag.
1.1.1 De reikwijdte van het vakgebied
Thematische gebieden binnen de ontwikkelingspsychologie:
● Fysieke ontwikkeling= Ontwikkeling die betrekking heeft op de fysieke
opbouw van het lichaam, zoals de hersenen, het ZS, de spieren, de
zintuigen en de behoefte aan eten, drinken en slaap.
● Cognitieve ontwikkeling= Ontwikkeling die betrekking heeft op intellectuele
vermogens, zoals denken, leren, geheugen en probleemoplossing.
● Sociaal-emotionele ontwikkeling= Ontwikkeling die betrekking heeft op
sociale relaties, interacties met anderen en het op het omgaan met emoties
● Persoonlijkheidsontwikkeling= Ontwikkeling van duurzame gedragingen en
(karakter)- eigenschappen die de ene persoon van de andere
onderscheiden.
2
,Leeftijdsgroepen en individuele verschillen:
● Prenatale periode (van conceptie tot geboorte)
● Babytijd (van geboorte tot twee jaar)
● Peuter- en kleutertijd (van twee tot zes jaar)
● Schooltijd (van zes tot twaalf jaar)
● Adolescentie (van twaalf tot twintig jaar)
⇒ Niet elke periode is precies afgebakend
Sociale constructie= Een idee over de realiteit dat weliswaar breed geaccepteerd
is, maar afhangt van de maatschappij en de cultuur op een bepaald moment.
Omdat er geen precieze afbakening is, spreken sommige
(ontwikkelings)psychologen van specifieke fases in het leven;
Prepubertijd= De periode voorafgaand aan de puberteit, waarin al (hormonale)
veranderingen in het lichaam optreden, maar deze nog niet van buitenaf
zichtbaar zijn.
Opkomende volwassenheid= Aparte leeftijdsfase, die loopt van de late tienerjaren
tot midden twintig. Tijdens deze fase zijn mensen niet langer adolescenten, maar
hebben ze evenmin de verantwoordelijkheden van volwassenheid volledig op zich
genomen.
1.1.2 Invloeden op de ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
Ieder mens behoort tot een specifieke cohort: een groep mensen die rond
dezelfde tijd op dezelfde plek zijn geboren. Invloeden van cohorten op de
ontwikkeling zijn cohorteffecten. Maar naast een cohort zijn er nog andere
factoren of gebeurtenissen die de ontwikkeling mee bepalen.
Onderscheid tussen normatieve en niet-normatieve gebeurtenissen:
● Normatieve gebeurtenissen: gebeurtenissen die zich voor de meeste
individuen binnen een groep op dezelfde manier voltrekken.
○ Bv; leeftijdsgebonden, historische gebeurtenissen, sociaal-cultureel
3
, ○ Historische invloeden: Omgevingsinvloeden en biologische invloeden
die verbonden zijn aan een specifiek moment.
○ Leeftijdsgebonden invloeden: Biologische invloeden en
omgevingsinvloeden die gelijk zijn voor mensen in een bepaalde
leeftijdsgroep, ongeacht waar of wanneer ze opgroeien (bv; het
bereiken van de pubertijd).
○ Sociaal-culturele invloeden: Ontwikkeling bepaald door etnische
afkomst, sociale klasse, lidmaatschap van een subcultuur enzv.
● Niet-normatieve gebeurtenissen: gebeurtenissen die plaatsvinden in het
leven van een bepaald persoon, terwijl de meeste andere mensen hier niets
mee te maken krijgen.
1.2 Kinderen: verleden, heden en toekomst
1.2.1 Vroege denkbeelden over kinderen
Kinderen kregen pas rond 1600 een eigen status en werden zij voor die tijd gezien
als miniatuurvolwassenen.
Baby Biografieën
Babybiografieën= Eerste geschriften waarin kinderen methodisch werden
bestudeerd.
Charles Darwin (1809-1882)
● Evolutietheorie
● Parallel tussen de ontwikkeling van individuen binnen een soort en hoe de
soort zelf ontwikkeld is
● Schreef een babybiografie over het eerste levensjaar van zijn zoon
● Systematische observatie van kinderen
● Start wetenschappelijke studie van ontwikkeling
4
