Inhoud
Samenvatting sociologie.........................................................................................................................3
HF 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?........................................................................3
Inleiding..........................................................................................................................................3
1.1 Een beeld van een titel.............................................................................................................3
1.2 Het dagelijkse leven door de sociologische lens.......................................................................5
1.3 Een stap verder.........................................................................................................................8
1.4 Een eerste definitie van sociologie...........................................................................................8
HF 2: De samenleving is een veld … van tegengestelde krachten.......................................................9
Inleiding..........................................................................................................................................9
2.1 Individu en samenleving: een tweestrijd?................................................................................9
2.2 De samenleving: een vat vol mogelijkheden en beperkingen.................................................11
2.3 Solidariteit (samenhang) versus strijd.....................................................................................11
2.4 Ongelijkheid versus gelijkheid................................................................................................15
HF 3: Waarmee zijn sociologen bezig? (Sociologen doen aan … sociologie).....................................16
Inleiding:.......................................................................................................................................16
3.1 De sociologie, een wetenschap als (g)een ander?..................................................................16
3.2 Sociale feiten zijn dingen........................................................................................................18
3.3 Sociologie is niet normatief....................................................................................................18
3.4 Sociologie ontdekt en verruimt..............................................................................................19
3.5 De sociologie: een van de huizen op het plein van de samenleving, met verschillende kamers
en de bijbehorende ramen...........................................................................................................19
HF 4: Blokken uit de blokkendoos (over sociaal handelen, interactie en communicatie, posities en
relaties, rol en status).......................................................................................................................20
4.1 Sociaal handelen.....................................................................................................................20
4.2 Interactie en communicatie....................................................................................................20
4.3 Sociale relaties en posities, sociale rol en status....................................................................22
4.4 De sociale rol..........................................................................................................................25
4.5 Rolattributen en statussymbolen............................................................................................26
HF 5: Een netwerk is geen groep (Over de diversiteit van samenlevingsverbanden).......................27
Inleiding........................................................................................................................................27
5.1 Sociale netwerken..................................................................................................................27
5.2 Groepen..................................................................................................................................30
5.3 Referentiegroepen..................................................................................................................33
5.4 Groepen tussen conflict en solidariteit...................................................................................35
1
,HF 6: Moderne samenlevingen zijn altijd multicultureel. (Over cultuurpatronen en hun
componenten)..................................................................................................................................37
6.1 Door de ogen van anderen.....................................................................................................37
6.2 Waarvoor staat cultuur?.........................................................................................................37
6.3 Cultuur met een grote en met een kleine c............................................................................37
6.4 Cultuur: een patroon van waarden, normen, doeleinden en verwachtingen.........................38
6.5 De ene cultuur is de andere niet.............................................................................................40
2
,Samenvatting sociologie
HF 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
Inleiding
Sociologie = studie van de maatschappij of samenlevingskunde
Socius metgezel, bondgenoot, verbondene
Logos kunde, studie, leer
Emmanuel Joseph Sieyès/
- Publiceerde werk waarin hij 3de stand vertegenwoordigde + klaagde onderdrukking gewone
volk aan
- Bedenker term “sociologie”
- Volkssoeverniteit
Uitvinding sociologie wordt niet aan Sieyès toegeschreven, MAAR:
Auguste Comte (Franse wetenschapsfilosoof)
Bijna halve eeuw later
Sociologie = 2 keer uitgevonden
Probeerde wetmatigheden van de samenleving te vatten
Gekend om begrip “sociale wetenschap” / “sociale fysica”
Wou zich verdiepen op objectieve en empirische wijze
Verschil Sieyès en Comte:
Sieyès Comte
Normatief Empirisch
Vanuit politiek gekleurd standpunt Net zoals natuurkundigen natuur bestuderen
dmv objectieve, neutrale, empirische
observaties
Sociologie = leer die rechtvaardige +
revolutionaire inrichting van de samenleving
voorschreef
3de stand MOETEN rechten krijgen
Ideologisch Beschrijvend
1789 1830
Conclusie:
Studie van:
Sociale verbanden
Kenmerken
Wetmatigheden
1.1 Een beeld van een titel
Symbolische betekenis titel (uitleg p12)
Vergelijk met voetbal
3
, 1) Positie
= kernbegrip sociologie
≠ functie
o Niet onveranderlijk + niet immuun voor de tijd culturele veranderingen
o Sociale positie = de plaats die een persoon/groep inneemt in sociale interactie
Een persoon heeft over het algemeen meerdere posities. Bij elk van deze posities worden
gedragswijzen en kwaliteiten verwacht.
2) Rol
= verwachtingspatroon positie
o Invulling van de positie
Wijze hoe je de positie gaat invullen
Hangt af van verwachtingen en persoon zelf
3) Status
o Hoog/laag
= externe evaluatie die gegeven wordt aan positie
= waardering
o Vertaalt zich vaak in geld
o Minder gewaardeerde posities zijn niet minder belangrijk voor de geode werking van
de SL
4) Communiceren en interageren
= vragen + geven van informatie
o Zijn hier voortdurend mee bezig
5) Taakverdeling en hiërarchie (= dynamisch)
o Formele leiders: via officiële kanalen
o Informele leiders
Vaak in conflict, maar maakt deel uit van dagelijkse leven van elke organisatie
Vaste taakverdeling, maar mensen hebben ook hun eigen agenda
6) Ruimte rond het speelveld in concentrische cirkels
o Mensen achter de schermen bepalen vaak hoe de deelnemers aan het
maatschappelijke spel zich gedragen
o Wetenschappers (vooral sociologen) vallen onder categorie van neutrale
waarnemers
Verwacht dat ze hun bewust uitspreken over hun positionaliteit
“Je hebt pas vrijheid wanneer er spelregels zijn.”
Zorgen voor zekerheid en voorspelbaarheid die mensen nodig hebben om hun leven te
leiden
Vrijheid om regels te respecteren/overtreden
4
Samenvatting sociologie.........................................................................................................................3
HF 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?........................................................................3
Inleiding..........................................................................................................................................3
1.1 Een beeld van een titel.............................................................................................................3
1.2 Het dagelijkse leven door de sociologische lens.......................................................................5
1.3 Een stap verder.........................................................................................................................8
1.4 Een eerste definitie van sociologie...........................................................................................8
HF 2: De samenleving is een veld … van tegengestelde krachten.......................................................9
Inleiding..........................................................................................................................................9
2.1 Individu en samenleving: een tweestrijd?................................................................................9
2.2 De samenleving: een vat vol mogelijkheden en beperkingen.................................................11
2.3 Solidariteit (samenhang) versus strijd.....................................................................................11
2.4 Ongelijkheid versus gelijkheid................................................................................................15
HF 3: Waarmee zijn sociologen bezig? (Sociologen doen aan … sociologie).....................................16
Inleiding:.......................................................................................................................................16
3.1 De sociologie, een wetenschap als (g)een ander?..................................................................16
3.2 Sociale feiten zijn dingen........................................................................................................18
3.3 Sociologie is niet normatief....................................................................................................18
3.4 Sociologie ontdekt en verruimt..............................................................................................19
3.5 De sociologie: een van de huizen op het plein van de samenleving, met verschillende kamers
en de bijbehorende ramen...........................................................................................................19
HF 4: Blokken uit de blokkendoos (over sociaal handelen, interactie en communicatie, posities en
relaties, rol en status).......................................................................................................................20
4.1 Sociaal handelen.....................................................................................................................20
4.2 Interactie en communicatie....................................................................................................20
4.3 Sociale relaties en posities, sociale rol en status....................................................................22
4.4 De sociale rol..........................................................................................................................25
4.5 Rolattributen en statussymbolen............................................................................................26
HF 5: Een netwerk is geen groep (Over de diversiteit van samenlevingsverbanden).......................27
Inleiding........................................................................................................................................27
5.1 Sociale netwerken..................................................................................................................27
5.2 Groepen..................................................................................................................................30
5.3 Referentiegroepen..................................................................................................................33
5.4 Groepen tussen conflict en solidariteit...................................................................................35
1
,HF 6: Moderne samenlevingen zijn altijd multicultureel. (Over cultuurpatronen en hun
componenten)..................................................................................................................................37
6.1 Door de ogen van anderen.....................................................................................................37
6.2 Waarvoor staat cultuur?.........................................................................................................37
6.3 Cultuur met een grote en met een kleine c............................................................................37
6.4 Cultuur: een patroon van waarden, normen, doeleinden en verwachtingen.........................38
6.5 De ene cultuur is de andere niet.............................................................................................40
2
,Samenvatting sociologie
HF 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
Inleiding
Sociologie = studie van de maatschappij of samenlevingskunde
Socius metgezel, bondgenoot, verbondene
Logos kunde, studie, leer
Emmanuel Joseph Sieyès/
- Publiceerde werk waarin hij 3de stand vertegenwoordigde + klaagde onderdrukking gewone
volk aan
- Bedenker term “sociologie”
- Volkssoeverniteit
Uitvinding sociologie wordt niet aan Sieyès toegeschreven, MAAR:
Auguste Comte (Franse wetenschapsfilosoof)
Bijna halve eeuw later
Sociologie = 2 keer uitgevonden
Probeerde wetmatigheden van de samenleving te vatten
Gekend om begrip “sociale wetenschap” / “sociale fysica”
Wou zich verdiepen op objectieve en empirische wijze
Verschil Sieyès en Comte:
Sieyès Comte
Normatief Empirisch
Vanuit politiek gekleurd standpunt Net zoals natuurkundigen natuur bestuderen
dmv objectieve, neutrale, empirische
observaties
Sociologie = leer die rechtvaardige +
revolutionaire inrichting van de samenleving
voorschreef
3de stand MOETEN rechten krijgen
Ideologisch Beschrijvend
1789 1830
Conclusie:
Studie van:
Sociale verbanden
Kenmerken
Wetmatigheden
1.1 Een beeld van een titel
Symbolische betekenis titel (uitleg p12)
Vergelijk met voetbal
3
, 1) Positie
= kernbegrip sociologie
≠ functie
o Niet onveranderlijk + niet immuun voor de tijd culturele veranderingen
o Sociale positie = de plaats die een persoon/groep inneemt in sociale interactie
Een persoon heeft over het algemeen meerdere posities. Bij elk van deze posities worden
gedragswijzen en kwaliteiten verwacht.
2) Rol
= verwachtingspatroon positie
o Invulling van de positie
Wijze hoe je de positie gaat invullen
Hangt af van verwachtingen en persoon zelf
3) Status
o Hoog/laag
= externe evaluatie die gegeven wordt aan positie
= waardering
o Vertaalt zich vaak in geld
o Minder gewaardeerde posities zijn niet minder belangrijk voor de geode werking van
de SL
4) Communiceren en interageren
= vragen + geven van informatie
o Zijn hier voortdurend mee bezig
5) Taakverdeling en hiërarchie (= dynamisch)
o Formele leiders: via officiële kanalen
o Informele leiders
Vaak in conflict, maar maakt deel uit van dagelijkse leven van elke organisatie
Vaste taakverdeling, maar mensen hebben ook hun eigen agenda
6) Ruimte rond het speelveld in concentrische cirkels
o Mensen achter de schermen bepalen vaak hoe de deelnemers aan het
maatschappelijke spel zich gedragen
o Wetenschappers (vooral sociologen) vallen onder categorie van neutrale
waarnemers
Verwacht dat ze hun bewust uitspreken over hun positionaliteit
“Je hebt pas vrijheid wanneer er spelregels zijn.”
Zorgen voor zekerheid en voorspelbaarheid die mensen nodig hebben om hun leven te
leiden
Vrijheid om regels te respecteren/overtreden
4
