Volledige samenvatting ouderschap

Ouderschap
Handboek methodische ouderbegeleiding –
naar een psychologie va ouderschap




Thyra Janssens

1

,2

,Inhoudsopgave
1. Inleiding ............................................................................................................................... 6
1.1 Visie op ouderschap door de jaren heen ................................................................................ 6
1.2 Extreem ouderschap ............................................................................................................... 7
1.3 Toekomst ................................................................................................................................ 8
1.3.1 Krachtig ouderschap (Gravesteijn).................................................................................. 9
1.3.2 Mild ouderschap (Mouton) ........................................................................................... 10
1.3.3 Mindfull ouderschap (Bögels) ....................................................................................... 10
1.4 Wat is ouderschap ................................................................................................................ 10
1.5 Mild ouderschap ................................................................................................................... 12
1.6 Doelstellingen ............................................................................................................................. 13
2. Basisvaardigheiden : de ouderlijke werkvloer ...................................................................... 15
2.1 Inleiding................................................................................................................................. 15
2.2 De ouderlijke werkvloer ........................................................................................................ 16
2.2.1 Wat doen ouders : de schijf van 5 – vaardigheden....................................................... 18
2.2.2 Conclusie ....................................................................................................................... 22
2.2.3 Hoe beslissen ouders : timen en doseren ..................................................................... 24
2.3 Doelstellingen ....................................................................................................................... 31
3. Pleegouderschap ................................................................................................................ 33
3.1 Inleiding................................................................................................................................. 33
3.2 Definitie ................................................................................................................................. 33
3.3 Pleegzorg of adoptie? ........................................................................................................... 34
3.4 Vrijwillig of gedwongen? ....................................................................................................... 34
3.5 Tendensen in de pleegzorg ................................................................................................... 35
3.6 Verschillende vormen ........................................................................................................... 36
3.7 Naar een nieuwe rol voor biologische ouders ...................................................................... 38
3.8 Doelstellingen ....................................................................................................................... 39
4. Ouderlijke opvoedingsstijlen en parentale burnout ............................................................. 41
4.1 Wat is ouderschap?............................................................................................................... 41
4.2 Beleving van het ouderschap ................................................................................................ 41
4.3 Een motivationele analyse van het ouderschap ................................................................... 43
4.3.1 Over de energetische basis van ouderschap : de rol van behoeftesatisfactie en -
frustratie 44
4.3.2 Richting van gedrag in de ouderlijke rol ....................................................................... 47
4.4 Doelstellingen ....................................................................................................................... 52
5. Omstandigheden die de ouderlijke werkvloer beïnvloeden – emotieregulatie ...................... 54

3

, 5.1 Inleiding................................................................................................................................. 54
5.2 Bronnen van onaangename emoties .................................................................................... 54
5.3 Gedempte emoties ............................................................................................................... 56
5.3.1 Waarneming wordt zintuigelijke prikkel ....................................................................... 57
5.3.2 prikkels roepen hete cognities op ................................................................................. 58
5.3.3 Emoties en lichaamstaal ............................................................................................... 58
5.3.4 De inschatting van de eigen mogelijkheden ........................................................................ 59
5.3.5 Emoties en gedrag ........................................................................................................ 60
5.4 Doelstellingen ....................................................................................................................... 61
6. Bufferprocessen ................................................................................................................. 63
6.1 inleiding ................................................................................................................................. 63
6.2 taakverdeling rond ouderschap ............................................................................................ 63
6.3 Taakverdeling binnen ouderschap ........................................................................................ 66
6.4 Metapositie ........................................................................................................................... 70
6.4.1 Problemen met de metapositie .................................................................................... 72
6.5 Intrapsychische groei van ouderschap ................................................................................. 75
6.5.1 Intrapsychische stappen voor emotieregulatie ............................................................ 76
6.6 Doelstellingen ....................................................................................................................... 82
7. Omstandigheden en hun invloed op het ouderschap ........................................................... 84
7.1 Ecologisch model – Bronfenbrenner .......................................................................................... 84
7.2 Niveaus van omstandigheden die ouderlijke werkvloer beïnvloeden.................................. 85
7.2.1 Microniveau .................................................................................................................. 85
7.2.2 Exoniveau ...................................................................................................................... 86
7.2.3 Mesonvieau ................................................................................................................... 86
7.2.4 Mesoniveau ................................................................................................................... 87
7.1 Doelstellingen ....................................................................................................................... 88
8 Kinderwens bij personen met een verstandelijke beperking ................................................ 90
8.2 Ouderschap bij personen met een verstandelijke beperking ............................................... 90
8.2.1 Onderzoek : samenspel van factoren + balansmodel ................................................... 91
8.2.2 Handvaten om de dialoog over kinderwens aan te gaan ............................................. 93
8.2.3 Methodieken om gesprekken over kinderwens te ondersteunen ............................... 97
8.3 Doelstellingen ....................................................................................................................... 98




4

,Wat is ouderschap




5

, 1. Inleiding

1.1 Visie op ouderschap door de jaren heen
Zie tekst:
‘de kracht
van Eeuwenlange opvoedingsadviezen
ouderschap’
 Predikanten: geestelijk opvoedingsadvies
 Begin 19de eeuw: artsen, vnl. over hygiëne en gezonde leefstijl
 Eind 19de eeuw: leerkrachten en schooldirecteuren
 Vanaf 1900: ervaren moeders


Veranderend idee rond opvoeding

1. Opvoeden is een aangeboren instinct, liefde maakt alles goed 


2. Opvoeden moet worden aangeleerd, liefde is niet volmaakt
 Opleidingen voor moeders om goede opvoeders te worden 

3. Het leven is de leerschool van ouders, geen opleiding nodig maar hebben leven nodig
en leren dan wel opvoeden
 Waar zijn de vaders in het hele verhaal?


Dokter Benjamin Spock

 Belangrijk voor de opvoeding van kinderen en baby’s
 Zegt dat je een baby niet verwent door hem liefde te geven als hij huilt
maar ze die geborgenheid en genegenheid nodig hebben
 Wil meer genegenheid in de opvoeding van kinderen

 Duidt belang van ouders die zich gesteund moeten voelen in waar ze mee bezig zijn


Eeuwenlange opvoedingsadviezen

 Tot jaren ‘70: ouderschap als crisis en zware opdracht
 Iets waar er heel veel werk aan was
 Ouders ervaarden een lichte tot ernstige crisis binnen ouderschap


Oorzaken van ouderschap als crisis

 Geen voorbereiding op ouderschap : je weet niet wat te doen
 Komt plots en in één keer : alles verandert in een vingerknip
 Levenslang : je kan nooit meer terug gaan naar niet-ouder zijn


6

,Positief ouderschap vanaf jaren ‘70

 Vanaf jaren ‘70: positief ouderschap
 Ouders verdienen medeleven en onvolmaakte ouders zijn normaal
 Authentieke en oprechte relatie is belangrijk
 Verschillende manieren om ouder te zijn : zoekt eigen weg
 We moeten ouders meer het vertrouwen geven dat wat ze doen oké is
en dat vallen en opstaan bij het proces hoort

Vb : Triple P programma – Positive Parenting Programma : tools
aanreiken aan ouders om met een positieve manier om te gaan met
ouderschap, wat hen meer vertrouwen geeft. Zoals jouw kind veel
positieve genegenheid, breng structuur regels en grenzen aan, leer
nieuwe vaardigheden aan door zelf het goede voorbeeld te geven en
wees realistisch in je verwachtingen.

 Gevolg : krampachtig en extreem ouderschap
 Ouders krijgen meer en meer verantwoordelijkheid


Krampachtig en extreem ouderschap

 Meer verantwoordelijkheid bij ouders
 Ouders worden aangesproken als kinderen zich verkeerd gedragen

 Sociale omgeving minder beschikbaar als steun
 Hebben een ondersteunend netwerk nodig is als ouder om het goed te
doen maar de laatste jaren valt die sociale steun steeds meer weg

 Problematisch gedrag wordt vaker gediagnosticeerd
 Zien nu vaker gedrag als probleem dat behandeld moet worden terwijl
dit vroeger werd gezien als normaal

 Tegenreactie : Jeugdwet (2015): professionele zorg kan beperkt worden
o Eerder signaleren
o Niet teveel en te snel problematiseren
o Eigen kracht van ouders versterken


1.2 Extreem ouderschap
Wat?

= toenemende verantwoordelijkheid over gedrag van het kind en minder sociaal
netwerk

 Ouders gaan kind continu monitoren en op reageren
 Vooral in middenstands en hogere stands gezinnen

7

,Oorzaken voor extreem ouderschap

1. Meer tijd voor minder kinderen
2. Status : prestatiemaatschappij (vb. meer extremere verjaardagsfeestjes)
3. Internet en smartphones


Mogelijke risisco’s door extreem ouderschap

1. Angststoornissen : staan niet sterk in schoenen
2. Laag zelfbeeld met minder onafhankelijkheid en minder doorzettingsvermogen
3. Emotioneel rigide en moeilijk te controleren


Helicopterparenting

 Zeer aanwezig zijn in leve van de kinderen
 Extreem aandacht voor ervaringen en problemen van kinderen
 Monitoren alles, ook al zijn er geen problemen


Hyperparenting

 Zeer prestatiegericht : laten kind geen kind zijn
 Sleuren van ene naar andere hobby
 Ouders kiezen zelf ambities can kinderen
 Kind kan niet voldoende kind zijn


Curling parents

 Obstakels verwijderen voor kind zodat het geen problemen tegenkomt
 Zorgen dat kind geen moeilijkheden tegenkomt


Lawnmower parents

 Extremer dan curling parents
 Alle mogelijke problemen die een probleem zouden kunnen vormen in de toekomst
elimineren voor kinderen


1.3 Toekomst

Wat?

 Krachtig ouderschap (Gravesteijn)
 Mild ouderschap (Nina Mouton)
 Mindful ouderschap (Bögels)




8

, 1.3.1 Krachtig ouderschap (Gravesteijn)

Tot krachtig ouderschap komen

 Jeugdwet 2015 : wil rol van ouders veranderen
 Willen bevorderen dat ouders bij problemen en vragen over opvoeding
van kind minder afhankelijk zijn van professionele (dure) zorg

 Vaker en eerder gebruikmaken van eigen mogelijkheden
 Zouden vaker en meer moeten gebruikn maken van eigen krachten en
sterktes en moeten daar vaker op terugvallen

 Sociaal netwerk uitbreiden, versterken en gebruiken
 Inzetten op uitbouwen van sociaal netwerk om ouderschap krachtig te
maken
 Beschermende factor voor mentale gezondheid van ouders


Wat men hoop te bekomen door krachtig ouderschap


 Minder doorverwijzingen naar specifieke zorg
 Doel van jeugdwet

 Zelfredzaam en samenredzaam
 Zelf kunnen omgaan met uitdagende situaties binnen ouderschap
 Sociaal netwerk betrekken om samen redzaam te zijn in situaties


De evolutie in ouderschap


 It takes a village (helemaal vroeger toen pastoor advies gaf) →
 individuele aangelegenheid (ouders worden aangesproken voor gedrag kind) 
 ondersteund ouderschap ( nu terug meer aandacht voor sociaal netwerk)


Krachtig ouderschap

 Ouders moeten zelf eigen leven en dat van kinderen vorm geven
 Sociaal netwerk uitbreiden en versterken --< beschermende factor voor ouders en
opvoeding
 Zelfredzaamheid bevorderen + samen zelfredzaam zijn




9

, 1.3.2 Mild ouderschap (Mouton)


Mild ouderschap

 Luisteren naar buikgevoel als ouders
 Balans tussen doe en zijnsmodus
 Wat is de ware aard van get kind en de relatie met je kind


1.3.3 Mindfull ouderschap (Bögels)

Wat?

 Ouders hebben een eindeloze to-do-lijst aan allemaal zaken
 Geeft tips hoe je op een gebalanceerde manier er kan zijn in de
opvoeding voor je kinderen maar toch de to-do-lijst af te werken


1.4 Wat is ouderschap

Wat?

= het deel van je identiteit dat aangeeft dat je kinderen hebt

 Formeel op aanspreekbaar : jij bent verantwoordelijk voor je kind
 Levenslang : je bent voor altijd verantwoordelijk
 leidt tot gevoelens van kwetsbaarheid als er iets gebeurd met kind
 Zich verantwoordelijk willen voelen voor kinderen
 Taak : zoveel mogelijk tradities, wijsheden en inzichten overbrengen op kind


Ouderschap ≠ opvoederschap

 Ouderschap is meer dan het domein ‘opvoederschap’
- Partner zijn + gezondheid (geestelijk, fysiek,…)
- Plannen en organiseren van vrije tijd en werk
- Sociale contacten en financiën

 Ouderschap wordt nog te vaak gelijkgesteld aan opvoeden en succesvol ouderschap
wordt afgemeten aan de manier waarop het kind ontwikkelt
 Opvoederschap is een deel van ouderschap


Belang van rekening houden met ouderschap

 Als je ouders opvoedadviezen geeft, maar geen of weinig oog hebt voor de
onzekerheid die ouders voelen, of de stress die ouders ervaren vanwege “de vele
ballen die ze in de lucht moeten houden”, dan sla je een essentiële stap over

 Geen opvoedingsadvies zonder rekening te houden met ouderschap
10
Vb : heeft geen nut om als opvoedingsadvies te geven dat je je kind boterhammen moet
meegeven naar school, als de ouders geen geld hebben voor boterhammen