Inhoudsopgave
Inleiding:......................................................................................................................................3
1. Het predigitale informatielandschap......................................................................................5
1.1 Voor de boekdrukkunst.....................................................................................................5
1.2 Vijftiende en zestiende eeuw............................................................................................9
1.3 Zeventiende en achttiende eeuw...................................................................................10
1.4 Negentiende eeuw tot 1945...........................................................................................13
1.5 Informatie zoeken in het predigitale informatielandschap............................................17
2. Het digitale informatielandschap..........................................................................................19
2.1 Periode 1945 – 1960.......................................................................................................19
2.2 Periode 1960 – 1980.......................................................................................................20
2.3 Periode 1980-2000..........................................................................................................23
2.4 Sinds 2000.......................................................................................................................27
2.5 Informatie zoeken in het digitale informatielandschap.................................................31
Inleiding.....................................................................................................................................33
1.Primair, secundair, tertiair.....................................................................................................33
2.Betrouwbaarheid...................................................................................................................33
3. Academische documenten en tekstgenres...........................................................................35
3.1. Onderzoekspaper...........................................................................................................35
3.2 Wetenschappelijk artikel................................................................................................36
3.3 Het abstract.....................................................................................................................36
3.4 academische essay..........................................................................................................37
3.5 academische recensie.....................................................................................................37
3.6 recensieartikel.................................................................................................................37
3.7 het verslag.......................................................................................................................37
3.8 de monografie.................................................................................................................37
3.9 de encyclopedie..............................................................................................................38
3.10 Het woordenboek.........................................................................................................38
3.11 publicatiekanalen voor academische tekstgenres........................................................38
Het academisch tijdschrift.................................................................................................38
Verzamelbundel................................................................................................................38
De congresbundel.............................................................................................................39
4. Populairwetenschappelijke en journalistieke documenten.................................................40
4.1 het populairwetenschappelijk artikel.............................................................................40
4.2 het persbericht................................................................................................................40
1
, 4.3 nieuwsbericht en nieuwsartikel......................................................................................41
4.4 journalistieke essay.........................................................................................................41
4.5 journalistieke recensie....................................................................................................41
4.6 de column........................................................................................................................41
4.7 het opiniestuk.................................................................................................................41
4.8 de reportage....................................................................................................................41
5. Digitale documenten.............................................................................................................42
5.1 De website.......................................................................................................................42
De portaalsite....................................................................................................................42
De MOOC..........................................................................................................................43
De wiki...............................................................................................................................43
De blog..............................................................................................................................43
De vlog...............................................................................................................................43
Sociale netwerksite’s.........................................................................................................43
5.2 De screencast..................................................................................................................43
5.3 De kennisclip...................................................................................................................43
5.4 De podcast.......................................................................................................................43
2
,“L-informatievaardigheden en
tekstgenres
DEEL |
Inleiding:
Begrippen:
- Informatie:
Kunnen we organiseren in de DIKW- piramide ( Data, Informatie, Knowelegde,
Wisdom)
- Document
Kan mondeling, tastbaar of digitaal zijn
Overkoepelende term voor alle mogelijke ‘verpakkingen’ van informatie
- Boomstructuur
- Hiërarchie – Taxonomie
Eenvoudige en modulaire systemen om elementen en fenomenen te ordenen
- Semantische en syntactische relatie
3
, Semantisch: verband tussen de overkoepelende term en de onderliggende termen
Syntactisch: geen betekenisvolle verbanden met overkoepelende term
- Metadata
Gebaseerd op krachtige elementen die ingebakken zitten in het document
Gegevens die mensen of machines maken om documenten te identificeren of te
begrijpen
- Soorten metadata
Grenzen tussen verschillende groepen zijn vaak wazig
- Administratieve metadata
Zorgen ervoor dat documenten op de juiste plaats bewaard worden en het beheren
zo snel mogelijk kan laten gaan
- Beschrijvende metadata
Vertellen ons meer over het conceptuele en intellectuele ontstaan en de inhoud van
de documenten
Veranderen documenten in knooppunten
- Ordening
Domeinexperten gebruiken metadata wanneer ze hun documenten ordenen
- Directe toegankelijkheid
Manier om beschikbare ruimte maximaal te benutten
- Indirecte toegankelijkheid
Hoe groter de verzameling documenten, hoe groter het risico op een lek in de
heuristiek (de wetenschap van het vinden)
- Information retrieval system
Bijvoorbeeld google
- Surrogaat document
Neemt de plaats in van het echte document
- Bibliotheek catalogus
Als je alle surrogaat documenten van een bib samenvoegt krijg je een catalogus
- Autorisatielijst of thesaurus
Lijsten die de spelling van bijvoorbeeld persoons- of aardrijkskundige namen
vastleggen om verwarring te vermijden
- Zoektermen
Betekenisvolle termen in je onderzoeksvraag
o Parate kennis
o Vertalingen
Belangrijk om je zoektermen te vertalen
Voor heel wat onderzoek bestaat er metadata in verschillende talen
o Naslagwerken
We kunnen altijd beroep doen op encyclopedieën en woordenboeken om
onze lijst van zoektermen uit te breiden
- Opbrengst, precisie, vangst
Opbrengst: totale aantal treffers dat een zoekactie oplevert (kwantiteit)
Precisie: het aantal relevante treffers in verhouding tot de opbrengst
Vangst: aantal gevonden relevante items in verhouding tot het aantal relevante items
dat in het systeem aanwezig is (onmogelijk weten hoeveel items er relevant zijn in
het systeem)
4
Inleiding:......................................................................................................................................3
1. Het predigitale informatielandschap......................................................................................5
1.1 Voor de boekdrukkunst.....................................................................................................5
1.2 Vijftiende en zestiende eeuw............................................................................................9
1.3 Zeventiende en achttiende eeuw...................................................................................10
1.4 Negentiende eeuw tot 1945...........................................................................................13
1.5 Informatie zoeken in het predigitale informatielandschap............................................17
2. Het digitale informatielandschap..........................................................................................19
2.1 Periode 1945 – 1960.......................................................................................................19
2.2 Periode 1960 – 1980.......................................................................................................20
2.3 Periode 1980-2000..........................................................................................................23
2.4 Sinds 2000.......................................................................................................................27
2.5 Informatie zoeken in het digitale informatielandschap.................................................31
Inleiding.....................................................................................................................................33
1.Primair, secundair, tertiair.....................................................................................................33
2.Betrouwbaarheid...................................................................................................................33
3. Academische documenten en tekstgenres...........................................................................35
3.1. Onderzoekspaper...........................................................................................................35
3.2 Wetenschappelijk artikel................................................................................................36
3.3 Het abstract.....................................................................................................................36
3.4 academische essay..........................................................................................................37
3.5 academische recensie.....................................................................................................37
3.6 recensieartikel.................................................................................................................37
3.7 het verslag.......................................................................................................................37
3.8 de monografie.................................................................................................................37
3.9 de encyclopedie..............................................................................................................38
3.10 Het woordenboek.........................................................................................................38
3.11 publicatiekanalen voor academische tekstgenres........................................................38
Het academisch tijdschrift.................................................................................................38
Verzamelbundel................................................................................................................38
De congresbundel.............................................................................................................39
4. Populairwetenschappelijke en journalistieke documenten.................................................40
4.1 het populairwetenschappelijk artikel.............................................................................40
4.2 het persbericht................................................................................................................40
1
, 4.3 nieuwsbericht en nieuwsartikel......................................................................................41
4.4 journalistieke essay.........................................................................................................41
4.5 journalistieke recensie....................................................................................................41
4.6 de column........................................................................................................................41
4.7 het opiniestuk.................................................................................................................41
4.8 de reportage....................................................................................................................41
5. Digitale documenten.............................................................................................................42
5.1 De website.......................................................................................................................42
De portaalsite....................................................................................................................42
De MOOC..........................................................................................................................43
De wiki...............................................................................................................................43
De blog..............................................................................................................................43
De vlog...............................................................................................................................43
Sociale netwerksite’s.........................................................................................................43
5.2 De screencast..................................................................................................................43
5.3 De kennisclip...................................................................................................................43
5.4 De podcast.......................................................................................................................43
2
,“L-informatievaardigheden en
tekstgenres
DEEL |
Inleiding:
Begrippen:
- Informatie:
Kunnen we organiseren in de DIKW- piramide ( Data, Informatie, Knowelegde,
Wisdom)
- Document
Kan mondeling, tastbaar of digitaal zijn
Overkoepelende term voor alle mogelijke ‘verpakkingen’ van informatie
- Boomstructuur
- Hiërarchie – Taxonomie
Eenvoudige en modulaire systemen om elementen en fenomenen te ordenen
- Semantische en syntactische relatie
3
, Semantisch: verband tussen de overkoepelende term en de onderliggende termen
Syntactisch: geen betekenisvolle verbanden met overkoepelende term
- Metadata
Gebaseerd op krachtige elementen die ingebakken zitten in het document
Gegevens die mensen of machines maken om documenten te identificeren of te
begrijpen
- Soorten metadata
Grenzen tussen verschillende groepen zijn vaak wazig
- Administratieve metadata
Zorgen ervoor dat documenten op de juiste plaats bewaard worden en het beheren
zo snel mogelijk kan laten gaan
- Beschrijvende metadata
Vertellen ons meer over het conceptuele en intellectuele ontstaan en de inhoud van
de documenten
Veranderen documenten in knooppunten
- Ordening
Domeinexperten gebruiken metadata wanneer ze hun documenten ordenen
- Directe toegankelijkheid
Manier om beschikbare ruimte maximaal te benutten
- Indirecte toegankelijkheid
Hoe groter de verzameling documenten, hoe groter het risico op een lek in de
heuristiek (de wetenschap van het vinden)
- Information retrieval system
Bijvoorbeeld google
- Surrogaat document
Neemt de plaats in van het echte document
- Bibliotheek catalogus
Als je alle surrogaat documenten van een bib samenvoegt krijg je een catalogus
- Autorisatielijst of thesaurus
Lijsten die de spelling van bijvoorbeeld persoons- of aardrijkskundige namen
vastleggen om verwarring te vermijden
- Zoektermen
Betekenisvolle termen in je onderzoeksvraag
o Parate kennis
o Vertalingen
Belangrijk om je zoektermen te vertalen
Voor heel wat onderzoek bestaat er metadata in verschillende talen
o Naslagwerken
We kunnen altijd beroep doen op encyclopedieën en woordenboeken om
onze lijst van zoektermen uit te breiden
- Opbrengst, precisie, vangst
Opbrengst: totale aantal treffers dat een zoekactie oplevert (kwantiteit)
Precisie: het aantal relevante treffers in verhouding tot de opbrengst
Vangst: aantal gevonden relevante items in verhouding tot het aantal relevante items
dat in het systeem aanwezig is (onmogelijk weten hoeveel items er relevant zijn in
het systeem)
4
