Samenvatting Pathologie semester 2

H1: ONCOLOGIE
1.1 HERHALING ANATOMIE EN FYSIOLOGIE


• Cyclisch proces van celdeling
• Einde: cel splitst zich in 2 identieke dochtercellen
• Mitose/kerndeling = chromosomenparen verdubbelen + gaan uit elkaar
 G0-fase/rustfase
 Meeste cellen in lichaam in G0-fase

Groei = proces van toename van grootte van levende weefsels
 Gereguleerd: celgroepen groepen als ze ertoe aangezet zijn
 Hormonen en cytokines reguleren (vb. groeihormoon)
 2 mechanismen verantwoordelijk: groter worden & in aantal toenemen

Proliferatie = vermenigvuldigen van cellen door celdeling

Hypertrofie = toename van hoeveelheid weefsel
vaak teken van
Hyperplasie = abnormale groei door toename van aantal cellen pathologische toestand
 Niet-pathologisch: toename borstklierweefsel op einde van zwangerschap

Neoplasie = cellen met afwijkend kernmateriaal vermenigvuldigen, niet als
respons op stimulus

• Groei gereguleerd
• Meestal geen groei in weefsels van volwassenen
• Op cellulair niveau: wel groei (levenslang)  oude en kapotte cellen
vervangen
• Aantal nieuwe cellen = celverlies

Differentiatie = proces waarbij cel/weefsel overgaat van minder naar meer
gespecialiseerde vorm
 Weinig: vb. hematopoietische stamcel in beenmerg (kan geen
zuurstoftransport)
 Sterk: erythrocyt (RBC)
 Hoe meer gedifferentieerd, des te specifieker de functies de cel kan
opnemen
 Nooit volledige weg terug mogelijk: RBC nooit tot hematopoietische cel

, • In beenmerg en darmslijmvlies: celgroei en differentiatie zeer actief
 Aanwezigheid van weinig gedifferentieerde stamcellen
 Stamcellen behouden proliferatieve eigenschappen
• In zenuwen en hersenen: geen celvermeerdering
• Andere weefsels: onder bepaalde omstandigheden celgroei terug activeren


(bij weefselverlies)
 Terug groeien gedeeltelijk gereseceerde lever
 Door facultatieve stamcellen: uitsluitend manifesteren bij verhoogd
celverlies



Metaplasie = bepaald type weefsel bevindt zich waar het normaal niet
voorkomt
 Vb. maagslijmvlies in slokdarm bij reflux
 Vb. plaveiselepitheel in longen bij verstokte rokers
 Vaak precancereuze toestand
 Meestal omkeerbaar (bij wegvallen irriterende invloeden)

Dysplasie = zelfde als metaplasie maar met weinig gedifferentieerde cellen
 Vaak precancereuze toestand
 Meestal onomkeerbaar

Tumor = resultaat van ontregeling van celgroei en differentiatie
 Reageren niet meer adequaat op groei regulerende mechanismen van
organisme
 Groeien zonder stimulus




1.2 GOEDAARDIGE EN KWAADAARDIGE GEZWELLEN



• Kanker: denken aan tastbaar gezwel
• Niet alle kanker tastbaar: bloedkanker of leukemie
• Niet alle tastbare gezwellen zijn kanker
 Inflammatiehaarden
 Infectieuze lymfekliervergroting
• Gezwellen altijd duidelijk te onderscheiden als goedaardig of kwaadaardig

,Infiltratieve groei = tumorcellen groeien buiten het weefselcompartiment
waaruit ze zijn ontstaan
 Kwaadaardig gezwel
 Hoge groeisnelheid + goeie beweeglijkheid
 Mogelijkheid tot uitgroeien/metastaseren

Expansieve groei = tumorcellen duwen omgevende weefsel opzij zonder het
aan te vallen
 Goedaardig gezwel (goed gedifferentieerd: lipoma heeft uitzicht van
vetweefsel)
 Leidt tot duidelijke fysieke afscheiding = pseudokapsel
 Rand voelbaar
 Makkelijker te verwijderen




1.3 ARCHITECTUUR VAN EEN GEZWEL



• Groeien niet als ongestructureerde massa cellen
• Gezwel bestaat uit tumorcellen + gastheercellen
• Tumorcellen geven groeifactoren af voor bloedvaten en bindweefsel
 Aanmaak eigen bloedvaten en extracellulaire matrix
• Carcinoma: herkenbaar omdat cellen in aaneengesloten epitheliaal
verband liggen




1.3 CLASSIFICATIE VAN TUMOREN



1. KLASSIEKE TERMINOLOGIE

• Eigenschappen tumor geven idee van oorsprong, prognose en behandeling
• Eerste vraag: goed- of kwaadaardig?
 Afleiden uit morfologie van celkernen + hoeveelheid mitosefiguren
• Tweede vraag: welk type tumor
 Papilloma = cellen van epitheliale oorsprong + goedaardig
 Carcinoma = cellen van epitheliale oorsprong + kwaadaardig
 Adenoma = cellen van epitheliale klieroorsprong + goedaardig
 Adenocarcinoma = cellen van epitheliale klieroorsprong +

, kwaadaardig
 Sarcoma = cellen van steun- of tussenweefsel van weke delen
o Lipoma = uit vetcel + goedaardig
TIP
o Liposarcoma = uit vetcel + kwaardaardig
Gezwel: -OMA
o Fibroma/Fibrosarcoma
 Goed: -OMA
 Kwaad:
carcinoma/sarcoma



2. UITZONDERINGEN

• Melanoma = kwaadaardige tumor van een moedervlek of naevus
 Vermoedt goedaardig, maar is kwaadaardig
• Mesothelioma = kwaadaardige tumor van longvlies
• Lymfoma = gezwel dat uit lymfocyten bestaat, meestal waadaardig
 = Ziekte van Hodgkin
• Myeloma = groepen kwaadaardige woekeringen in bot van hematogene
oorsprong
 = Ziekte van Kahler
• Myelodysplasie = dysplastische cellen in beenmerg die door
ongebreidelde groei andere celreeksen verdringen  tekort aan RBC
(anemie)


3. WITTE BLOEDCEL KANKERS

• Bloed = tussenweefsel
• Leukemie = kanker bestaande uit witte bloedcellen
• Indeling: acuut en chronisch
• Indeling: myeloide of lymfoide afkomst



Onderscheid in:

 Acute myeloide leukemie
 Chronische myeloide leukemie
 Acute lymfatische leukemie
 Chronische lymfatische leukemie

1.5 KLINISCHE VERSCHIJNSELEN