Reflectie- en leervaardigheden
Hoofdstuk 1: leren
Inleiding
1.1 Verschillende opvattingen over leren
Geen eenduidige definitie over leren!
→ Leren is een cognitief proces. Het denken staat voorop
→ Leren leidt vaak, niet altijd tot een gedragsverandering
→ Leren is zowel een individueel als een sociaal proces
→ Leren is een proces waarbij ook emoties een rol spelen
→ Leren heeft te maken met iets nieuws toevoegen
→ Leren is zowel een onbewust proces als bewuste activiteit en vertrekt vaak
vanuit iets niet weten
Leren van je ervaringen
Abstracte vorm van leren
Bv. kennis verwerven uit boeken
Ervaringsgericht leren
→ Leren door te doen en realiseren wat je doet
→ Reflectief leren tegenover routinematig denken
→ Systematische en kritische situaties onderzoeken
→ Zo kom je tot nieuwe kennis en nieuwe handelingen
→ Combinatie van denken en doen
Kennis construeren
Hedendaagse constructivistische opvattingen
→ Leren is een proces van kennisconstructie = betekenis geven aan
ervaringen
→ Leren is een actief proces = van externe sturing naar zelfsturing met eigen
verantwoordelijkheid
→ Leren is voortbouwen op aanwezige kennis = bewust worden van
impliciete kennis
→ Leren is een sociaal proces = interactie met anderen
→ Leren in situatie- en contextgebonden = invloed van omgeving en
omstandigheden
,1.2 verschillende vormen van kennis
Kennis is niet statisch, maar constant aan verandering onderhevig!
→ Kennis uit formele bronnen
Bv. theorie, methodes, theoretische modellen, methodieken, technieken
→ Kennis uit informele bronnen
Bv. collega’s, media, tijdschriften, kranten, …
→ Kennis uit eigen ervaringen
Bv. het dagelijkse leven als bron van kennis
→ Verborgen kennis
Bv. onbewust opgeslagen informatie en observaties. Intuïtie is ook verborgen kennis
1.3 verschillende manieren van leren
Cyclisch leren
De vier stappen in het cyclisch leren :
1. Concreet ervaren = je doet concrete en persoonlijke ervaringen op
2. Reflecteren en observeren = je kijkt terug op die ervaringen, mijmert
daarover, analyseert wat er is gebeurd.
3. Abstracte begripsvorming en generalisatie = je neemt afstand van de
ervaringen en zoekt naar kapstokken en modellen om de ervaringen te
ordenen en te schematiseren
4. Actief experimenteren = je maakt hypotheses en deze zullen getest worden
in toekomstig handelen. Je maakt gebruik van eerdere ervaringen en probeert
de opgedane kennis en vaardigheid uit in nieuwe situaties
Dit leidt dan opnieuw tot concrete ervaringen
, A. Concreet ervaren
→ Jij bent de centrale figuur, degene die geraakt is door iets of iemand
→ De situatie moet je blijven bezighouden
→ Je moet vanop een afstand kunnen kijken naar een situatie, waarbij je het
gebeurde gevoelsmatig al meer een plek hebt kunnen geven
→ Positieve ervaringen zijn ook perfecte situaties om over te reflecteren
Hou steeds rekening met deze criteria voor een goeie beginsituatie voor een
reflectietaak!
B. Reflectief observeren
→ Nadenken over de ervaring
→ Welke vragen kan je jezelf stellen tijdens het reflecteren
C. Abstracte begripsvorming en generalisatie
→ Welke conclusies kan je daaruit trekken? = leren van de ervaring
D. Actief experimenteren
Dart-principe
Doel = wat wil je bereiken?
Activiteiten = welke concrete stappen neem je om doel te bereiken?
Resultaat = wat wordt je bewijsmateriaal?
Tijd = Wanneer wil je dat doel bereikt hebben?
Leerstijlen van Kolb
Doener = leren door te doen. Praktijk- en doelgericht
Bezinner = eerst kijken en dan doen.
Verbeeldingskracht en fantasie
Denker = waarnemen, beredeneren en denken
Beslisser = heldere structuur nodig. Theorie aan
praktijk toetsen. Doelgericht, planmatig en besluitvaardig
Transformationeel leren
Hoofdstuk 1: leren
Inleiding
1.1 Verschillende opvattingen over leren
Geen eenduidige definitie over leren!
→ Leren is een cognitief proces. Het denken staat voorop
→ Leren leidt vaak, niet altijd tot een gedragsverandering
→ Leren is zowel een individueel als een sociaal proces
→ Leren is een proces waarbij ook emoties een rol spelen
→ Leren heeft te maken met iets nieuws toevoegen
→ Leren is zowel een onbewust proces als bewuste activiteit en vertrekt vaak
vanuit iets niet weten
Leren van je ervaringen
Abstracte vorm van leren
Bv. kennis verwerven uit boeken
Ervaringsgericht leren
→ Leren door te doen en realiseren wat je doet
→ Reflectief leren tegenover routinematig denken
→ Systematische en kritische situaties onderzoeken
→ Zo kom je tot nieuwe kennis en nieuwe handelingen
→ Combinatie van denken en doen
Kennis construeren
Hedendaagse constructivistische opvattingen
→ Leren is een proces van kennisconstructie = betekenis geven aan
ervaringen
→ Leren is een actief proces = van externe sturing naar zelfsturing met eigen
verantwoordelijkheid
→ Leren is voortbouwen op aanwezige kennis = bewust worden van
impliciete kennis
→ Leren is een sociaal proces = interactie met anderen
→ Leren in situatie- en contextgebonden = invloed van omgeving en
omstandigheden
,1.2 verschillende vormen van kennis
Kennis is niet statisch, maar constant aan verandering onderhevig!
→ Kennis uit formele bronnen
Bv. theorie, methodes, theoretische modellen, methodieken, technieken
→ Kennis uit informele bronnen
Bv. collega’s, media, tijdschriften, kranten, …
→ Kennis uit eigen ervaringen
Bv. het dagelijkse leven als bron van kennis
→ Verborgen kennis
Bv. onbewust opgeslagen informatie en observaties. Intuïtie is ook verborgen kennis
1.3 verschillende manieren van leren
Cyclisch leren
De vier stappen in het cyclisch leren :
1. Concreet ervaren = je doet concrete en persoonlijke ervaringen op
2. Reflecteren en observeren = je kijkt terug op die ervaringen, mijmert
daarover, analyseert wat er is gebeurd.
3. Abstracte begripsvorming en generalisatie = je neemt afstand van de
ervaringen en zoekt naar kapstokken en modellen om de ervaringen te
ordenen en te schematiseren
4. Actief experimenteren = je maakt hypotheses en deze zullen getest worden
in toekomstig handelen. Je maakt gebruik van eerdere ervaringen en probeert
de opgedane kennis en vaardigheid uit in nieuwe situaties
Dit leidt dan opnieuw tot concrete ervaringen
, A. Concreet ervaren
→ Jij bent de centrale figuur, degene die geraakt is door iets of iemand
→ De situatie moet je blijven bezighouden
→ Je moet vanop een afstand kunnen kijken naar een situatie, waarbij je het
gebeurde gevoelsmatig al meer een plek hebt kunnen geven
→ Positieve ervaringen zijn ook perfecte situaties om over te reflecteren
Hou steeds rekening met deze criteria voor een goeie beginsituatie voor een
reflectietaak!
B. Reflectief observeren
→ Nadenken over de ervaring
→ Welke vragen kan je jezelf stellen tijdens het reflecteren
C. Abstracte begripsvorming en generalisatie
→ Welke conclusies kan je daaruit trekken? = leren van de ervaring
D. Actief experimenteren
Dart-principe
Doel = wat wil je bereiken?
Activiteiten = welke concrete stappen neem je om doel te bereiken?
Resultaat = wat wordt je bewijsmateriaal?
Tijd = Wanneer wil je dat doel bereikt hebben?
Leerstijlen van Kolb
Doener = leren door te doen. Praktijk- en doelgericht
Bezinner = eerst kijken en dan doen.
Verbeeldingskracht en fantasie
Denker = waarnemen, beredeneren en denken
Beslisser = heldere structuur nodig. Theorie aan
praktijk toetsen. Doelgericht, planmatig en besluitvaardig
Transformationeel leren
