I. Waardigheidsbevorderende zorg
Kwetsbaarheid, zorg en waardigheid als ethische fundamenten van
gezondheidszorg
Een ethiek van principes
- Conflict van principes
o Respect voor autonomie
o Geen kwaad doen (nonmaleficence)
o Goed doen (beneficence)
o Rechtvaardigheid
- Kenmerken van principebenadering
o Theoretische en oplossingsgerichte benadering
Bekijken welke waarde meest gewicht krijgt
o Neutraal autonomiegeluid
Typisch voor westerse samenleving
Mensbeeld dat individu opvat als rationeel denkend wezen, als centrum van
zingeving, onafhankelijk en quasi geïsoleerd van andere mensen
Samenleven = verdrag dat autonome individuen met elkaar aangaan
Ieder mens vrij eigen leven te leiden, zolang niemand anders geschaad wordt
en rechtvaardigheid gerespecteerd wordt
o Wat moet ik doen?
- Vergeten randfenomenen
o Morele houdingen
Omgang met patiënt, respect, empathie,…
o Hele zorgproces
Veel meer dan gewoon nemen van beslissing en deze uitvoeren
Ook nazorg
o Unieke zorgcontext
a. Relationeel: Concrete omstandigheden, zorgproces situeert zich binnen tal
van concrete relationele verbanden, niet louter arts-patiëntrelatie
b. Institutioneel: Altijd andere factoren: efficiëntie, kosten, werkdruk,
deskundigheid,…
Zorgproces altijd in organisatorische omstandigheden: WZC, ziekenhuis,…
c. Maatschappelijk
Drie ethische pijlers van gezondheidszorg
= fundament: aandacht voor kwetsbaarheid en waardigheid van allen die betrokken zijn
Nieuw ethisch fundament
, Hoe is principe van respect voor autonomie een uitweg voor niet-wilsbekwame
personen?
Niet nemen als vertrekpunt, eerder vertrekken van bestaanssituatie=
ervaringen van kwetsbaarheid, zorgafhankelijkheid en waardigheid
- Concreet beleefde ervaringen
o Werden al je keuzes gerespecteerd? Hoe heb je het zorgproces beleefd?
o Respect voor autonomie: soms relationeel fenomeen, niet voor iedereen hoogste
waarde
o Ethiek ‘van binnenuit’
o Ook ervaringen van familie, artsen, verpleegkundigen,…
o Veel complexer dan theoretische principes
o -> diepgaand interviewen
- Interpretatieve dialoog
o Ervaringen en opvattingen tijdens overlegmomenten schetsen interpersoonlijke
context
o Belangrijker dan vraag naar juridische afdwingbaarheid van voorafgaande
wilsverklaringen
o !aandacht voor begrijpen en interpretatie
Bv. Willen ze zaken ‘zelf’ of omdat ze werden beïnvloed
Bv. Enkel schriftelijke wilsverklaring <-> omstandigheden van schrijven
verschillen met huidige omstandigheden
- Ethische standaard
a. Verplichte karakter waarom moeten wij zorgen?
b. Inhoudelijk karakter wat is goede zorg?
Kwetsbaarheid, zorg en waardigheid als ethische fundamenten van
gezondheidszorg
Een ethiek van principes
- Conflict van principes
o Respect voor autonomie
o Geen kwaad doen (nonmaleficence)
o Goed doen (beneficence)
o Rechtvaardigheid
- Kenmerken van principebenadering
o Theoretische en oplossingsgerichte benadering
Bekijken welke waarde meest gewicht krijgt
o Neutraal autonomiegeluid
Typisch voor westerse samenleving
Mensbeeld dat individu opvat als rationeel denkend wezen, als centrum van
zingeving, onafhankelijk en quasi geïsoleerd van andere mensen
Samenleven = verdrag dat autonome individuen met elkaar aangaan
Ieder mens vrij eigen leven te leiden, zolang niemand anders geschaad wordt
en rechtvaardigheid gerespecteerd wordt
o Wat moet ik doen?
- Vergeten randfenomenen
o Morele houdingen
Omgang met patiënt, respect, empathie,…
o Hele zorgproces
Veel meer dan gewoon nemen van beslissing en deze uitvoeren
Ook nazorg
o Unieke zorgcontext
a. Relationeel: Concrete omstandigheden, zorgproces situeert zich binnen tal
van concrete relationele verbanden, niet louter arts-patiëntrelatie
b. Institutioneel: Altijd andere factoren: efficiëntie, kosten, werkdruk,
deskundigheid,…
Zorgproces altijd in organisatorische omstandigheden: WZC, ziekenhuis,…
c. Maatschappelijk
Drie ethische pijlers van gezondheidszorg
= fundament: aandacht voor kwetsbaarheid en waardigheid van allen die betrokken zijn
Nieuw ethisch fundament
, Hoe is principe van respect voor autonomie een uitweg voor niet-wilsbekwame
personen?
Niet nemen als vertrekpunt, eerder vertrekken van bestaanssituatie=
ervaringen van kwetsbaarheid, zorgafhankelijkheid en waardigheid
- Concreet beleefde ervaringen
o Werden al je keuzes gerespecteerd? Hoe heb je het zorgproces beleefd?
o Respect voor autonomie: soms relationeel fenomeen, niet voor iedereen hoogste
waarde
o Ethiek ‘van binnenuit’
o Ook ervaringen van familie, artsen, verpleegkundigen,…
o Veel complexer dan theoretische principes
o -> diepgaand interviewen
- Interpretatieve dialoog
o Ervaringen en opvattingen tijdens overlegmomenten schetsen interpersoonlijke
context
o Belangrijker dan vraag naar juridische afdwingbaarheid van voorafgaande
wilsverklaringen
o !aandacht voor begrijpen en interpretatie
Bv. Willen ze zaken ‘zelf’ of omdat ze werden beïnvloed
Bv. Enkel schriftelijke wilsverklaring <-> omstandigheden van schrijven
verschillen met huidige omstandigheden
- Ethische standaard
a. Verplichte karakter waarom moeten wij zorgen?
b. Inhoudelijk karakter wat is goede zorg?
