Samenvatting Sociale Wetgeving - examenuitslag: 16/20

Sociale wetgeving
! wet van 3 juli 1978 betreffende arbeidsovereenkomsten: arbeidsovereenkomstwet meebrengen ex

1. Inleiding
1.1 Aard van arbeidsrelatie
! De wijze waarop je arbeid verricht, heeft invloed op de manier waarop je beschermd wordt (soms
kan je dit niet kiezen (advocaat = zelfstandig)
! Arbeidsrelatiewet: bepaalt of de schijnzelfstandige een zelfstandige of een werknemer is

ZELFSTANDIG

 Wettelijk pensioen: niet ideaal
 Grote voordeel: eigen baas zijn, niet onder gezag werken

AMBTENAAR

 Wettelijk pensioen: top
 Werkt voor de overheid
 Voordeel: is statutair benoemd = vastbenoemd
o Zekerheid van inkomen en werkgelegenheid
 Kan aanspraak maken op vastheid van ambt
 ≠ beambte!
 Bv. lector aan Hogeschool Gent

MEDEWERKER

 Wettelijk pensioen: gemiddeld
 Werkt met arbeidsovereenkomst (de enige)
 ! kan ook voor overheid werken
o Overheid kan niet iedereen vast benoemen: 70% vastbenoemd, 30% fluctuerende massa
(personeelsbuffer)

BIJZONDERE CATEGORIE: SCHIJNZELFSTANDIGEN

- = Indien opdrachtgevers te ver gaan in het geven van richtlijnen, terwijl ja als zelfstandige
samenwerkt met de onderneming
- Niet onder gezag van een baas
- Zonder verbintenis van AO of statuut, valt onder aannemingscontract
- Loyauteit: een correcte houding aannemen op het werk

GEDUPEERDE: rijksdienst voor sociale zekerheid

 Ziet zich een hele hoeveelheid aan inkomsten voorbijgaan = schrijnend tekort aan inkomsten
 Op jacht naar schijnzelfstandigen
o Situatie van schijnzelfstandigen wordt beslecht door arbeidsrechtbank
 Rechtvaardige procedure voor beide partijen
1.1.1 Gelijkenissen
WN & ambtenaar
 Functioneren onder dezelfde gezagsrelatie

,1.1.2 Verschillen

Juridische verschillen:
ZELFSTANDIG
- Treedt in relatie met de opdrachtgever (= klanten, ipv WG)
o = contractuele relatie = aannemingscontracten
 Specifieke aannemingsovereenkomst: overeenkomst tss zelfstandige aannemer en
bouwheer
 Behandelingsovereenkomst: overeenkomst tss arts en patiënt
- Overheid bemoeit zich niet met regeling, gaan ervanuit dat het equal partners zijn

AMBTENAAR
- Aansluiting van ambtenaar= Eenzijdige benoeming (met eenzijdige benoemingsakte)

MEDEWERKER
- Treedt in relatie met werkgever
o = contractuele relatie = arbeidscontracten (met 2 voor wijzigingen en aanmaken)
o Parameters zijn reeds bepaald door de overheid, zeer vergaand geregeld door wetgever
o WN: zwakkere economische partij

Voorbeeld bij aannemen van boekhouder
- Als ZELFSTANDIGE (& EXTERNEN): geen vereiste programma’s of methodes aangeven
o Enige zekerheid: moet tijdig in orde gebracht worden
- Als WERKNEMER: functioneert onder gezag van WG, instructies van WG volgen

1.2 Voorbeelden van sociale bescherming

Huurrecht
 Huurder wordt beschermd tegen verhuurder
Consumentenrecht
 Consument wordt beschermd
 tegen ondernemer

1.3 Domein van de sociale wetgeving

Omvat:
- Arbeidsrecht
- Sociale zekerheidsrecht

Bijzonder doel
- Bescherming van belangen van werknemers
- Bevorderen van welzijn van werknemers
 Arbeidsrecht: bescherming bieden tegen werkgever
 Sociale zekerheidsrecht: menswaardig bestaan verzekeren
o Gewaarborgd inkomen, werkloosheidsuitekering, pensioenen…

, 2. Deel 1: collectieve arbeidsverhoudingen
Collectieve arbeidsovereenkomsten
= resultaat van onderhandelingen die tussen partners worden gevoerd
= de relatie tussen de werkgevers- en werknemersorganisaties

2.1 Individuele arbeidsovereenkomst = wederkerige overeenkomst
= regelen individuele arbeidsverhoudingen
= overeenkomst waarbij een werknemer zich ertoe verbindt om
 (= 3 kenmerkende elementen v/e arbeidsrelatie
o Onder gezag van werknemer
o Arbeid verrichten
o Loon daarvoor ontvangen (zelfstandige: ereloon)
 Loon of salaris: term in de relatie van werkgevers en werknemers
 Wedde: term in de relatie met ambtenaren

= wederkerige overeenkomst = elk van de partijen moet bepaalde lasten dragen
 bv. wn presteert arbeid en de wg betaalt een loon
 ↔ eenzijdige overeenkomst: bv. schenking (er is geen verplichting, maar een verbintenis)
 Overeenkomst want: de schenking moet worden aanvaard door de begunstigde
 Geen eenzijdige overeenkomst:
 Borgtocht: je hebt een verplichting niet de keuze om het te aanvaarden
 Vrijwilliger: aparte wetregeling: geen wederkerige en geen eenzijdige


WET: 2 soorten bepalingen
- Dwingende of imperatieve bepalingen (80%): bepalingen/rechtsregels waar de partijen niet kunnen
van afwijken
o Gebeurt: soms worden er zaken in de AO opgenomen die ingaan tegen de dwingende
mondelinge bepalingen
AO: 100%  Sanctie nietigheid van (de clausule van het) contract
geldig  Mensen handelen naar deze nietige clausule
- Aanvullende of suppletieve bepalingen (20%): zijn aspecten/delen van de AO die niet onbelangrijk
zijn, maar raken de essentiële kring niet van de werknemer, dus er mag van afgeweken worden


Wanneer nietige clausules?
1) Telkens wanneer de werkgever rechten van de weknemer verminderd of de verplichtingen van de
werknemer verzwaart in het kader van de dwingende bepalingen van de wet is de clausule nietig
 Aansprakelijkheid van de werkgever
2) Telkens wanneer de werkgever zich voorhoudt om eenzijdig te wijzigen
3) Automatisch ontbindend beding
 Perfect wettelijk regelmatig: mag perfect in een burgerlijk contract
 (! arbeidscontract = afleiding van burgerlijk contract waarbij de bescherming van de
WN zo zijn opgeheveld dat ze een beetje worden weggeduwd)
 Voorbeeld: meer dan 3x je normale leningsverplichting niet nakomen: lening stopt
 Voorbeeld: loonbeslag: deel van je geld wordt ingehouden voor schuldeisers (zie notities)
 Voorbeeld: als ambtenaar: automatisch ontslaan op 65 jaar, toestemming vragen om langer
te mogen werken (WN: niet automatisch, opzeggingstermijn aangaan)

, 4) Arbitraal beding = het scheidrechterlijk beding
 Als 2 partijen een conflict hebben, gaan ze naar een arbitrair, niet naar een rechter of
bemiddelaar
 Meerwaarde:
 Snelheid, snelle procedure
 De vertrouwelijkheid
 Arbitrale sententie ↔ rechtbank: openbare terechtstelling

Verschil tussen nietige clausules en nietige overeenkomsten

 Bij een overeenkomst zijn de juridische consequenties zijn veel drastischer

4 geldigheidsregels

1. Partijen zijn handelingsbekwaam en rechtsbekwaam
 Je wordt voor een reeks rechten uit je rechten ontzet
2. Een ov bestaat maar voor zover er een toestemming is: theorie van wilsgebreken (dwang, dwaling,
bedrog)
3. Een ov moet een bepaald voorwerp hebben (iets doen, iets niet doen, iets geven)
4. Er moet een rechtsgeldige oorzaak aanwezig zijn


2.2 Collectieve arbeidsovereenkomst = wederkerige overeenkomst
Collectieve arbeidsovereenkomsten regelen collectieve arbeidsverhoudingen
= Zaken regelen op groepsniveau
 Op niveau van sectoren worden de meeste AO gesloten = sectorale afspraken

Waarom is dit een motor van sociale voorruitgang?
 De wet kan enkel regels opstellen voor alle WN en kan geen rekening houden met de kenmerken van
de sector
 In de collectieve arbeidsovereenkomsten kunnen ze meer rekening houden met de
draagkracht van de sectoren (met bedrijfseconomische kenmerken)
 Niet in alle sectoren is er ruimte voor sociale vooruitgang
 Farmaceutica en petrochemie: veel hogere verdiensten doordat de basis al vastligt in de collectieve
overeenkomsten
 In de horeca zal je minder vooruitgang boeken (kunnen zich geen informatici veroorloven)

2.2.1 Wat is een cao?
- = overeenkomst gesloten tussen
o Één of meer werkgeversorganisaties (= vakbonden) en
o Één of meer werkgeversorganisaties
o Omtrent rechten en plichten van WG en W
- = een gewone overeekomst, maar tussen sociale partners
- Wie kan het sluiten?
o Werknemerszijde: enkel mogelijk door de representatieve werknemersorganisaties (ACV –
ABVV – ACLVB)
o Werkgeverszijde: één of meerdere WG of werkgeversorganisaties
- Waarom CAO?
o De afspraken in een cao zijn vaak gunstiger dan afspraken over arbeidsvoorwaarden in de
wet