Politiek & Beleid - samenvatting

Samenvatting: Politiek & Beleid

Inleiding
Sociaal werk streeft naar sociale verandering en empowerment van mensen. Om aan de
basisopdracht te werken hebben sociaal werkers een agogische en een politieke functie. De politieke
opdracht van het sociaal werk kan op twee manieren ingevuld worden. Ofwel door te werken binnen
de grenzen en regels van het bestaand systeem, of door de grenzen en regels van dit systeem zelf in
vraag te stellen en te veranderen. Hiervoor hebben sociaal werkers technische kennis nodig over hoe
onze samenleving politiek en maatschappelijk geordend is én emancipatorische kennis om de
samenleving te laten veranderen vanuit de principes van gelijkheid tussen mensen.

Hoofdstuk 1: Algemene inleiding
Deel 1: Situering van het OLOD Politiek en Beleid
Finaliteit sociaal werk = sociale positie en het welzijn van mensen in kwetsbare situaties versterken
en streven naar een meer sociaal rechtvaardige samenleving.
 Hoe?
 Agogische opdracht
 Politieke opdracht

Hoofdstuk 2: Wat is politiek?
2. Inleiding: wie doet aan politiek
Politiek is een containerbegrip en een contested concept.
Contested concept: niet iedereen houdt er dezelfde mening op na
Containerbegrip: iedereen verstaat er zelf iets anders onder
2.1 De oorsprong van het begrip politiek.
 Politiek als moreel streven
 Politiek als een techniek om macht te verwerven
 Politiek als ideeën om de samenleving te organiseren
Moreel streven
 Politika = zaken die met de polis te maken hebben.
 De polis = stadsstaten = een geordende samenlevingsvorm, gericht op autonomie en
zelfbestuur. Voor Aristoteles de hoogste vorm van gemeenschap.
 De mens is als sociaal wezen lid van een polis en kan alleen tot volle ontplooiing komen door
deelname aan de publieke zaak.
 Het goede leven kon alleen geleefd worden in een stadstaat, door vrije burgers
 Politiek = de zoektocht naar de goede samenleving, het nastreven van het goede leven.
 Directe democratie
 Nu -> indirecte democratie

Techniek om macht te verwerven
Machiavelli
Politieke daadkracht. Een sterke vorst of overheid nodig om de samenleving te ordenen
Het begrip ‘staat’.

1

,Middelen die nodig zijn om de staat te beschermen tegen binnen- en buitenlandse vijanden.

Organisatie van de samenleving
Na de Franse revolutie ontstaan verschillende nieuwe politieke stromingen.
Politiek gaat over tegenstellingen tussen verschillende ideeën over hoe de samenleving moet
georganiseerd worden.

2.2 De aspect- en domeinbenadering
Twee manieren om politiek te definiëren: de aspect- en domeinbenadering
Meta-benadering: benadering die boven alle andere benaderingen staat
2.2.1 Aspectbenadering van politiek
 Politiek is een sociaal proces, een aspect van de menselijke interactie.
 Kenmerkend: ongelijke verdeling, machtsstrijd, welvaart en besluitvorming in het oplossen
van belangenconflicten en het verdelen van schaarse goederen.
 Een zeer brede benadering – komt overal voor waar mensen samenleven: kerk, buurt,
school, vereniging
 Wie krijgt wat, wanneer en hoe?
 Geen organisatorisch verband
 Vb. Feministische benadering opteert duidelijk voor deze omschrijving van politiek

2.2.2 Domeinbenadering van politiek
 Het studieveld van de politiek refereert aan een bepaalde set van instituties: de overheid.
 Beperkt zich tot afgebakend geheel van organisaties, instellingen en actoren die
‘gespecialiseerd’ zijn in het besturen van de samenleving: regering, parlement, politieke
partijen, administratie….
 Conflicten op het niveau van de staat
 Politiek is zichtbaar in een afgebakende sfeer, de staat.
 De nadruk ligt op de inhoud van beleid/ beleidskeuzes en proces van politieke besluitvorming

2.2.3 Aspect- versus domeinbenadering
 Aspectbenadering: ruimer dan politieke  Domeinbenadering: het zijn de politieke
instellingen. instellingen die besluiten nemen die
 Naar menselijke interacties en het bindend zijn voor de samenleving.
functioneren van organisaties kunnen  De afbakening van het territorium roept
kijken vanuit een politieke benadering. veel vragen op.

We stellen toch vast dat de overheid en de samenleving met elkaar vervlochten zijn én het moeilijk is
een strikt onderscheid te maken.
2.3 Het politieke systeem van Easton
Politiek als een maatschappij-omvattend systeem van het gezaghebbende toedelen van materiële en
immateriële waarden in de samenleving.
 Black box van de politiek (het politieke systeem) = er gebeurt van alles
 Speelt zich af buiten omgeving
 Output komt overeen met input = wat mensen willen = bindende allocatie-> systeem in rust
 Steun minder zichtbaar dan eisen
 De materiële en immateriële waarden zijn zaken die een gemeenschap waardevol vindt.
 Door schaarste hieraan, ontstaan conflicten

2

,  Iets of iemand, die als gezaghebbend wordt beschouwd door de gemeenschap, moet
hierover dus beslissingen nemen. In veel situaties is dat de overheid = het politiek systeem =
realisatie van een bindende allocatie.
 Politiek is dan de bindende besluitvorming en acties door de overheid, waardoor die
verdeling door de meeste mensen in die samenleving de meeste tijd aanvaard worden.
Politiek binnen deze definiëring is ruimer dan die in de domeinbenadering , maar smaller dan de
aspectbenadering.

2.3.1 Analyse van het politieke systeem
Doel van het systeem bestaat uit de realisatie van de bindende allocatie.
We kunnen politiek maar begrijpen in relatie tot de context. Politiek is niet iets dat vaststaat, maar
wordt meebepaald door wat er in de context gebeurt. Er is een voortdurende en wederzijdse
beïnvloeding tussen mensen, organisaties, groepen... De kringloopgedachte staat centraal in het
systeem. Het politiek systeem staat in relatie tot de omgeving. Het krijgt input uit de omgeving en
verwerkt die tot output(= conversie).




Basissysteem -> systeem van Easton
4 fases:
 Invoer
 Poortwachters
 Omzetting
 Uitvoer

2.3.2 Invoer/input
Input kan bestaan uit:
 Eisen (signaal input), wensen of
behoeften. Dit zijn vragen van
burgers of groepen om een politieke oplossing.
 Steun (maintenance input), dit is een instemming met heersende regels.
Het politiek systeem reageert op de omgeving, maar heeft maar een beperkte capaciteit én kan dus
niet alle input verwerken. Input kan onderling zeer verschillend zijn, de ene kan de andere in de weg
staan en er kan ook een overload zijn.

2.3.3 Poortwachters
Het systeem heeft filters nodig, selectiemechanismen: de gatekeepers (poortwachters)
 vb. de media, politieke partijen en belangenorganisaties.
De regulatoren kunnen opgedeeld worden in structurele en culturele.
 Structurele regulatoren: openen of sluiten de toegang tot het politiek systeem.

3