Neurologisch stelsel
Introductie
INLEIDING
Omdat we ons brein kunnen maken, kunnen we dit ook hermaken uniek en complex gegeven
Waar matchen neuro en (ver)ouderen?
- Factueel: CVA toont zich duidelijker op oudere leeftijd Belangrijke demografische shift wereldwijd
(vergrijzing)
- Inhoudelijk: Er zijn ook neurologische aandoeningen die zich op jonger leeftijd manifesteren. Heel wat
ouderen met neurologische kenmerken worden geconfronteerd (dementie, Parkinson, maar ook
apathologe manifestatie van ziekte) ouder worden is geen ziekte, heel wat ouderen zonder
pathologische maar wel neurologische aftakelingen.
- Conceptueel: we hebben een gezondheidszorg met “twee gezichten”, zo snel mogelijk weer aan de
slag/ werk te krijgen, richt zich op herstel en genezing MAAR ook aandoening waar genezing/ herstel
geen optie meer is. Richt zich op zorgdragen op lange termijn (meestal levenslang)
CURE vs CARE
Prestige orde in domein: onderliggende ziekt en kenmerken = LADDER
Abrupt ontstaan
Tijdsduur klinisch beeld, kort
Clear-cut diagnostiek-kliniek relatie
Receptuurbehandeling
Genezing op basis van interventie (effectiviteit)
Jongere leeftijd
Lagere ernst/ afhankelijkheid/ zware lasten/ kans op overlijden
EXAMEN
- Schriftelijk examen: MC met verhoogd cesuur
- Inhaalexamen: open vragen
- 2de zit: mengvorm open vragen en MC
Theorie 50% en praktijk 50% wnr je minder dan 9/20 hebt voor één onderdeel kan je niet meer slagen
1
, Neurologisch stelsel
HOOFDSTUK 0: herstel van het neurologisch stelsel & betekenis voor de revalidatie
Algemene inleiding
Plasticity
2 filmpjes voorbeeld Judie, rechtse volledig hemisfeer was verwijderd, toch zorgde de linker hemisfeer voor
meer neurale connecties follow-up Judie, omdat Judy nog maar een kind was was het brein in zijn meest
plasticiteit, dus kon nog veel omvormen en verschillende connecties maken.
VROEGER
Zenuwstelsel gevormd en veranderd niet meer = rigide modus structurele beschadiging in de hersenen een
definitieve functionele stoornis
Maar wel al enkelen:
- Santiago Ramon: anatomisch en histologisch onderzoek, neuronen zwart zichtbaar maken,
bestudeerde laesies czs regeneratieve processen mogelijk = neurale plasticiteit
- William James: kind naar vlam rijkt en leerd diet niet nog eens te doen in grote hersenen (snel)
nieuwe koppelingen gelegd, principe van leren en automatiseren, hersenen voortdurend nieuwe
koppelingen gelegd worden, vaardigehden efficiënter en beter verlopen
ze hadden nog geen vat op dit “rare” orgaan, wat men niet begreep negeerden ze
lokalistische concepten
- Frenologen (Gall), vorm van schedel, karakteristieken en persoonlijkheid aan koppelen. Aan de hand
van manuele handtasten van de schedel uw karakteristieken in beeld brengen
NU
Met vooruitgang van de functionele beeldvorming en transcraniale magnetische stimulatie meer inzichten
CZS absoluut niet zo stug of immobiel, rigide/arbitrair
Plastische hersenen
- Mappen van het brein maken, elektrische impulsen geven, kijken waar het aan gekoppeld is
Letsel en aandoeningen van de hersenen en het ruggenmerg cluster of pools van zenuwcellen of neuronen
aantasten, verbindingen of projecties onderbreken toch enigermate te herstellen = activiteit afhankelijk
(her)leren
Revalidatiestrategieën: manipuleren van de moleculen, cellen en synaptische netwerken zenuwletsel wel
dergelijk plastisch en flexibel, nieuwe fysiologische organisatie ontstaat vanuit de intrinsieke stuwkracht.
Oefenen doet het functioneren van neuronen fundamenteel veranderen. Verloren gegaan hersenweefsel komt
niet meer terug, maar het brein beschikt over andere strategieën + brein kan wel nieuwe cellen vormen op
latere leeftijd!
Opvattingen over plasticiteit, leren en herstel = positiever klimaat: zolang er neuronen en synapsen zijn,
(her)leren en veranderen mogelijk!
Mensen uit deeltjes bestaat dat samen een geheel vormt, dit geheel is meer dan de som van de samengestelde
delen!
MOTORISCH GEDRAG
= Resultaat van een permanente wisselwerking of interactie van permanente informatie, analyse en actie.
Voortdurend krijgen van prikkels, het interpreteren ervan en het afwegen om over te gaan tot actie of niet.
Neuro-patiënt is getroffen in het epicentrum waar de interactie plaatsvindt = gedesorganiseerd poging tot
gedrag te gaan herorganiseren; beeldspraak, neurologische aandoening je motorisch gedrag doet instorten als
een huis en dit moet trachten te behandelen door dit huis te gaan heropbouwen, soms van de grond af. Leren
roeien met de riemen die hem of haar nog ter beschikking stonden, zich aangepast de mens is een geboren
aanpasser.
Bewegen/motorisch gedrag: HERontdekken wonderbaarlijke machine kwetsbaarheid/flexibiliteit
geboren ‘aanpassers’
Aanpassen = neurofysiologisch vermogen om gedrag te veranderen
2
, Neurologisch stelsel
Elke individu heeft een zeker potentieel om problemen op te lossen of om te gaan met uitdagingen = iemands
flexibiliteit aantal variabelen verschillend: erfelijkheid, opleiding, sociale contacten, eetgewoontes, …
Beschikbare revalidatie-ruimte wordt verkend/ geëxplodeerd en maximaal ontgonnen/ geëxploiteerd.
Verken de nog resterende flexibiliteit (revalidatie-ruimte) en ontgin die maximaal door daartoe strategieën
aanreiken die maximaal doen (her)leren en inspelen op de plasticiteit. Op een actieve manier tot een
nieuwe “geadapteerde” toestand kunnen evolueren.
DEEL 1: plasticiteit: fysiologische basis functieherstel
NEUROPLASTICITEIT
= elementaire oer-eigenschap van ons zenuwstelsel, een intrinsiek potentieel van elk neuron
= continuüm issue
= algemeen begrip die de mogelijkheid tot (permanente) modificatie of adaptatie; plasticiteit,
veranderbaarheid of neurale modificeerbaarheid continuüm van korte termijn veranderingen in de
efficiëntie of sterkte van synaptische verbindingen tot lange termijn wijzigingen in de structuur van de
organisatie en het aantal verbindingen tussen neuronen.
Plasticiteit en ontwikkeling
Neuronen goed georganiseerd, allemaal heel gelijkend maar ook nog heel verschillend. Groot aantal specifieke
neuronen op precieze locaties, zijn specifieke patronen van dendrieten en axonale vertakkingen en elk neuron
reageert en synthetiseert karakteristieke neurotransmitters. Hoe weten ze hoe ze moeten groeien?
- Genen kennen geen blauwdruk van de hersenen
- Wel algemene instructies herbergen in functie van de begeleiding van een zogenaamde
‘omgevingsgebonden’ groei
o Factoren in ruimte en tijd schakelen tijdens de ontwikkeling genen aan en uit
o Geactiveerde processen integreren met de omgeving
o Algemene gidsen zonder vast stappenplan
o Genetisch functie is secundair
Samengevat: organisatie van ons CZS met de gekende precies gearrangeerde mapping niet het resultaat is
van genetische blauwdruk, maar deze genen enkel de regels voor interacties bevatten en dat de
precisie/correspondentie in de verbinding van de perifere receptoren en de corticale representatie op basis
van die regels, het gevolg zijn van een flexibele ontwikkeling, waarbij elementen als topografie, lokale
omstandigheden en tijd een belangrijke rol spelen.
Begin ontwikkeling, alles met alles in verbinding, pas later aan de hand van ervaringsgeïnduceerd snoeiwerk
wordt verricht (pruning)
Post-tetanische potentiatie (PTP)
= effectiviteit/ intensiteit van reeds bestaande synaps eveneens veranderen
- Temporale summatie: presynaptische cel ontladen in een hogere frequentie, opeenvolgende
postsynaptische potentialen beginnen telkens alvorens de voorgaande nog niet volledig was
uitgedoofd, worden gesuperponeerd op elkaar, finaal een toename in totaalamplitudo.
3
Introductie
INLEIDING
Omdat we ons brein kunnen maken, kunnen we dit ook hermaken uniek en complex gegeven
Waar matchen neuro en (ver)ouderen?
- Factueel: CVA toont zich duidelijker op oudere leeftijd Belangrijke demografische shift wereldwijd
(vergrijzing)
- Inhoudelijk: Er zijn ook neurologische aandoeningen die zich op jonger leeftijd manifesteren. Heel wat
ouderen met neurologische kenmerken worden geconfronteerd (dementie, Parkinson, maar ook
apathologe manifestatie van ziekte) ouder worden is geen ziekte, heel wat ouderen zonder
pathologische maar wel neurologische aftakelingen.
- Conceptueel: we hebben een gezondheidszorg met “twee gezichten”, zo snel mogelijk weer aan de
slag/ werk te krijgen, richt zich op herstel en genezing MAAR ook aandoening waar genezing/ herstel
geen optie meer is. Richt zich op zorgdragen op lange termijn (meestal levenslang)
CURE vs CARE
Prestige orde in domein: onderliggende ziekt en kenmerken = LADDER
Abrupt ontstaan
Tijdsduur klinisch beeld, kort
Clear-cut diagnostiek-kliniek relatie
Receptuurbehandeling
Genezing op basis van interventie (effectiviteit)
Jongere leeftijd
Lagere ernst/ afhankelijkheid/ zware lasten/ kans op overlijden
EXAMEN
- Schriftelijk examen: MC met verhoogd cesuur
- Inhaalexamen: open vragen
- 2de zit: mengvorm open vragen en MC
Theorie 50% en praktijk 50% wnr je minder dan 9/20 hebt voor één onderdeel kan je niet meer slagen
1
, Neurologisch stelsel
HOOFDSTUK 0: herstel van het neurologisch stelsel & betekenis voor de revalidatie
Algemene inleiding
Plasticity
2 filmpjes voorbeeld Judie, rechtse volledig hemisfeer was verwijderd, toch zorgde de linker hemisfeer voor
meer neurale connecties follow-up Judie, omdat Judy nog maar een kind was was het brein in zijn meest
plasticiteit, dus kon nog veel omvormen en verschillende connecties maken.
VROEGER
Zenuwstelsel gevormd en veranderd niet meer = rigide modus structurele beschadiging in de hersenen een
definitieve functionele stoornis
Maar wel al enkelen:
- Santiago Ramon: anatomisch en histologisch onderzoek, neuronen zwart zichtbaar maken,
bestudeerde laesies czs regeneratieve processen mogelijk = neurale plasticiteit
- William James: kind naar vlam rijkt en leerd diet niet nog eens te doen in grote hersenen (snel)
nieuwe koppelingen gelegd, principe van leren en automatiseren, hersenen voortdurend nieuwe
koppelingen gelegd worden, vaardigehden efficiënter en beter verlopen
ze hadden nog geen vat op dit “rare” orgaan, wat men niet begreep negeerden ze
lokalistische concepten
- Frenologen (Gall), vorm van schedel, karakteristieken en persoonlijkheid aan koppelen. Aan de hand
van manuele handtasten van de schedel uw karakteristieken in beeld brengen
NU
Met vooruitgang van de functionele beeldvorming en transcraniale magnetische stimulatie meer inzichten
CZS absoluut niet zo stug of immobiel, rigide/arbitrair
Plastische hersenen
- Mappen van het brein maken, elektrische impulsen geven, kijken waar het aan gekoppeld is
Letsel en aandoeningen van de hersenen en het ruggenmerg cluster of pools van zenuwcellen of neuronen
aantasten, verbindingen of projecties onderbreken toch enigermate te herstellen = activiteit afhankelijk
(her)leren
Revalidatiestrategieën: manipuleren van de moleculen, cellen en synaptische netwerken zenuwletsel wel
dergelijk plastisch en flexibel, nieuwe fysiologische organisatie ontstaat vanuit de intrinsieke stuwkracht.
Oefenen doet het functioneren van neuronen fundamenteel veranderen. Verloren gegaan hersenweefsel komt
niet meer terug, maar het brein beschikt over andere strategieën + brein kan wel nieuwe cellen vormen op
latere leeftijd!
Opvattingen over plasticiteit, leren en herstel = positiever klimaat: zolang er neuronen en synapsen zijn,
(her)leren en veranderen mogelijk!
Mensen uit deeltjes bestaat dat samen een geheel vormt, dit geheel is meer dan de som van de samengestelde
delen!
MOTORISCH GEDRAG
= Resultaat van een permanente wisselwerking of interactie van permanente informatie, analyse en actie.
Voortdurend krijgen van prikkels, het interpreteren ervan en het afwegen om over te gaan tot actie of niet.
Neuro-patiënt is getroffen in het epicentrum waar de interactie plaatsvindt = gedesorganiseerd poging tot
gedrag te gaan herorganiseren; beeldspraak, neurologische aandoening je motorisch gedrag doet instorten als
een huis en dit moet trachten te behandelen door dit huis te gaan heropbouwen, soms van de grond af. Leren
roeien met de riemen die hem of haar nog ter beschikking stonden, zich aangepast de mens is een geboren
aanpasser.
Bewegen/motorisch gedrag: HERontdekken wonderbaarlijke machine kwetsbaarheid/flexibiliteit
geboren ‘aanpassers’
Aanpassen = neurofysiologisch vermogen om gedrag te veranderen
2
, Neurologisch stelsel
Elke individu heeft een zeker potentieel om problemen op te lossen of om te gaan met uitdagingen = iemands
flexibiliteit aantal variabelen verschillend: erfelijkheid, opleiding, sociale contacten, eetgewoontes, …
Beschikbare revalidatie-ruimte wordt verkend/ geëxplodeerd en maximaal ontgonnen/ geëxploiteerd.
Verken de nog resterende flexibiliteit (revalidatie-ruimte) en ontgin die maximaal door daartoe strategieën
aanreiken die maximaal doen (her)leren en inspelen op de plasticiteit. Op een actieve manier tot een
nieuwe “geadapteerde” toestand kunnen evolueren.
DEEL 1: plasticiteit: fysiologische basis functieherstel
NEUROPLASTICITEIT
= elementaire oer-eigenschap van ons zenuwstelsel, een intrinsiek potentieel van elk neuron
= continuüm issue
= algemeen begrip die de mogelijkheid tot (permanente) modificatie of adaptatie; plasticiteit,
veranderbaarheid of neurale modificeerbaarheid continuüm van korte termijn veranderingen in de
efficiëntie of sterkte van synaptische verbindingen tot lange termijn wijzigingen in de structuur van de
organisatie en het aantal verbindingen tussen neuronen.
Plasticiteit en ontwikkeling
Neuronen goed georganiseerd, allemaal heel gelijkend maar ook nog heel verschillend. Groot aantal specifieke
neuronen op precieze locaties, zijn specifieke patronen van dendrieten en axonale vertakkingen en elk neuron
reageert en synthetiseert karakteristieke neurotransmitters. Hoe weten ze hoe ze moeten groeien?
- Genen kennen geen blauwdruk van de hersenen
- Wel algemene instructies herbergen in functie van de begeleiding van een zogenaamde
‘omgevingsgebonden’ groei
o Factoren in ruimte en tijd schakelen tijdens de ontwikkeling genen aan en uit
o Geactiveerde processen integreren met de omgeving
o Algemene gidsen zonder vast stappenplan
o Genetisch functie is secundair
Samengevat: organisatie van ons CZS met de gekende precies gearrangeerde mapping niet het resultaat is
van genetische blauwdruk, maar deze genen enkel de regels voor interacties bevatten en dat de
precisie/correspondentie in de verbinding van de perifere receptoren en de corticale representatie op basis
van die regels, het gevolg zijn van een flexibele ontwikkeling, waarbij elementen als topografie, lokale
omstandigheden en tijd een belangrijke rol spelen.
Begin ontwikkeling, alles met alles in verbinding, pas later aan de hand van ervaringsgeïnduceerd snoeiwerk
wordt verricht (pruning)
Post-tetanische potentiatie (PTP)
= effectiviteit/ intensiteit van reeds bestaande synaps eveneens veranderen
- Temporale summatie: presynaptische cel ontladen in een hogere frequentie, opeenvolgende
postsynaptische potentialen beginnen telkens alvorens de voorgaande nog niet volledig was
uitgedoofd, worden gesuperponeerd op elkaar, finaal een toename in totaalamplitudo.
3
