DEEL 1: ACHTERGRONDEN
3. Spraakontwikkeling vanuit fonetisch en fonologisch standpunt
3.2 Theorieën en modellen in verband met articulatorische ontwikkeling
- Behavioristische theorie = operante conditionering
= je gaat een gedrag stellen tussen gedrag en het gevolg. Je stelt dit gedrag voor een beloning.
Bv. aanleren van klanken
- Cognitieve theorie
= kinderen nemen een actieve rol op in het verwerken van spraak, stellen hypothese over hoe de klanken
gevormd moeten worden.
- Leermodel
• Prelinguale fase – vroege vocalisaties: klanken worden reflexmatig gemaakt, iedereen wordt geboren
met de aanleiding tot taal te leren
• Vanaf 6 maanden: betekenis gekoppeld aan wat ze perongeluk zeggen (= operante en klassieke
conditionering (= bepaald geluid geeft bepaalde respons))
- Linguïstische modellen
Fasen spraakklankverwerving
1. Prelinguale fase (0-12 maanden)
2. Overgang naar brabbelen (1-2 jaar)
3. Ontwikkeling fonetisch/fonemisch systeem (2-5 jaar)
4. Beheersing spraak en geletterdheid (> 5 jaar)
- Ordening van spraakklanken volgens leeftijd waarop minstens 70 en 90% van de kinderen de klank correct
produceren
- Normering is oud, nu worden da spraakklanken vroeger verworden
- = tolerante tabel que normen
,Fonologische ontwikkeling: fonologische processen
- Syllabestructuurprocessen
• Syllabedeletie
• Clusterreductie
• Deletie van de eindconsonant
• Reduplicatie
• Epenthesis
• Methathesis
• Coalisentie
- Substitutieprocessen
• Verschuivingen
• Stopping
• (de)nasalisatie
• Gliding
• (de-)affricatie
- Assimilatieprocessen (harmonie-)
• Progressieve/regressieve assimilatie
Fonologische ontwikkeling: fonologische processen verdwijnen
,4. Spraakstoornissen (SKS): algemeen kader
4.1 Definitie en prevalentie
Definitie
SKS = articulatie- en fonologische stoornissen = een overkoepelende koepel over verschillende problemen met
perceptie, motorische productie en fonologische processen.
Articulatorischestoornissen = problemen bij het produceren van spraakklanken
Fonologische stoornissen = correct toepassen van regels
Gradaties: zeer licht tot ernstig → spraakverstaanbaarheid (speech intelligibility)
Prevalentie
- 67% van alle problemen zijn spraakklankstoornissen
- Maar dit hangt ook vanaf wanneer je gaat kijken en wie je bevraagt
- Op jonge leeftijd komt dit vaak voor, op een oudere leeftijd minder
, 4.2 Ziekte- en leerdoel als verklaring voor afwijkend articulatiegedrag
Het gedrag dat ‘afwijkend’ is, zal ernstiger afwijkend lijken als we er frequent mee geconfronteerd worden.
4.2.1 Ziektemodel
= alles wat afwijkt van de norm = ziekteverschijnsel/symptoom/verstoord
Logopedische stoornissen en SKS:
- Aandoeningen veroorzaakt door organische afwijkingen
• Eerst oorzaak wegnemen
• Gedrag te wijzigen
- Uit de medische wereld
- Ziek of niet ziek
→ de modellen zijn complementair, vullen elkaar aan
4.3 Classificatie van SKS
Huidige classificatie van SKS + voorgaande terminologie
Voorgaande classificatie SKS
- Theoretisch ≠ classificatiesystemen op basis van
• Etiologie, medische diagnose
• Linguïstische beschrijving
• Psycholinguïstisch framework
- Dyslalieën: functionele SKS = geen echte oorzaak
- Dysglossieën: afwijking thv articulatieorganen
- Spraakapraxieën: programmeringsstoornis
- Dysartrieën: probleem thv bezenuwing
- Dysaudie: secundair tgv gehoorstoornis
3. Spraakontwikkeling vanuit fonetisch en fonologisch standpunt
3.2 Theorieën en modellen in verband met articulatorische ontwikkeling
- Behavioristische theorie = operante conditionering
= je gaat een gedrag stellen tussen gedrag en het gevolg. Je stelt dit gedrag voor een beloning.
Bv. aanleren van klanken
- Cognitieve theorie
= kinderen nemen een actieve rol op in het verwerken van spraak, stellen hypothese over hoe de klanken
gevormd moeten worden.
- Leermodel
• Prelinguale fase – vroege vocalisaties: klanken worden reflexmatig gemaakt, iedereen wordt geboren
met de aanleiding tot taal te leren
• Vanaf 6 maanden: betekenis gekoppeld aan wat ze perongeluk zeggen (= operante en klassieke
conditionering (= bepaald geluid geeft bepaalde respons))
- Linguïstische modellen
Fasen spraakklankverwerving
1. Prelinguale fase (0-12 maanden)
2. Overgang naar brabbelen (1-2 jaar)
3. Ontwikkeling fonetisch/fonemisch systeem (2-5 jaar)
4. Beheersing spraak en geletterdheid (> 5 jaar)
- Ordening van spraakklanken volgens leeftijd waarop minstens 70 en 90% van de kinderen de klank correct
produceren
- Normering is oud, nu worden da spraakklanken vroeger verworden
- = tolerante tabel que normen
,Fonologische ontwikkeling: fonologische processen
- Syllabestructuurprocessen
• Syllabedeletie
• Clusterreductie
• Deletie van de eindconsonant
• Reduplicatie
• Epenthesis
• Methathesis
• Coalisentie
- Substitutieprocessen
• Verschuivingen
• Stopping
• (de)nasalisatie
• Gliding
• (de-)affricatie
- Assimilatieprocessen (harmonie-)
• Progressieve/regressieve assimilatie
Fonologische ontwikkeling: fonologische processen verdwijnen
,4. Spraakstoornissen (SKS): algemeen kader
4.1 Definitie en prevalentie
Definitie
SKS = articulatie- en fonologische stoornissen = een overkoepelende koepel over verschillende problemen met
perceptie, motorische productie en fonologische processen.
Articulatorischestoornissen = problemen bij het produceren van spraakklanken
Fonologische stoornissen = correct toepassen van regels
Gradaties: zeer licht tot ernstig → spraakverstaanbaarheid (speech intelligibility)
Prevalentie
- 67% van alle problemen zijn spraakklankstoornissen
- Maar dit hangt ook vanaf wanneer je gaat kijken en wie je bevraagt
- Op jonge leeftijd komt dit vaak voor, op een oudere leeftijd minder
, 4.2 Ziekte- en leerdoel als verklaring voor afwijkend articulatiegedrag
Het gedrag dat ‘afwijkend’ is, zal ernstiger afwijkend lijken als we er frequent mee geconfronteerd worden.
4.2.1 Ziektemodel
= alles wat afwijkt van de norm = ziekteverschijnsel/symptoom/verstoord
Logopedische stoornissen en SKS:
- Aandoeningen veroorzaakt door organische afwijkingen
• Eerst oorzaak wegnemen
• Gedrag te wijzigen
- Uit de medische wereld
- Ziek of niet ziek
→ de modellen zijn complementair, vullen elkaar aan
4.3 Classificatie van SKS
Huidige classificatie van SKS + voorgaande terminologie
Voorgaande classificatie SKS
- Theoretisch ≠ classificatiesystemen op basis van
• Etiologie, medische diagnose
• Linguïstische beschrijving
• Psycholinguïstisch framework
- Dyslalieën: functionele SKS = geen echte oorzaak
- Dysglossieën: afwijking thv articulatieorganen
- Spraakapraxieën: programmeringsstoornis
- Dysartrieën: probleem thv bezenuwing
- Dysaudie: secundair tgv gehoorstoornis
