Samenvatting Visie op begeleiden

Samenvatting Visie op
Begeleiden
 Visie op begeleiden: een
dynamisch begrip
 Maatschappelijke evoluties
 Naar een multiculturele samenleving
 Van een uniculturele samenleving naar een multiculturele samenleving, door:
o Mensen zijn mobieler
o Ze migreren (tijdelijk of duurzaam)
o Waarom? Door uiteenlopende redenen maar steeds met de reden om de kwaliteit
van hun leven te verbeteren
 Verschillende culturele invloeden  rekening houden met nieuwe culturele waarden en
normen
o Een hulpverlener moet rekening houden met een diversiteit aan culturele
werkelijkheden
 Diversiteit aan culturele werkelijkheden
 Een vloed aan communicatiemogelijkheden
 Communicatiemogelijkheden zijn verruimd
 Informatiestroom is breder, onuitputtelijker, minder gefilterd, directer …
 Enerzijds:
o Informatie mega beschikbaar, toegankelijker
o Bespaart tijd en energie bv. niet meer naar de bib moeten gaan
 Anderzijds:
o Vragen stellen bij de betrouwbaarheid van deze mega beschikbare informatie
 Mensen moeten zelf meer uitwijzen of iets belangrijk, waardevol of betekend kan zijn
 Betekenisgeving wordt steeds meer individueel aangelegenheid
 Een postmodernistische samenleving
 Teloorgang van de grote verhalen
o = dat de grote utopische ideologieën aan invloed hebben verloren
o Wat heeft daar toe geleid? De steeds groeiende heterogeniteit aan werkelijkheden,
visies, meningen, gewoonten, waarden en normen
 Welke evolutie? Van modernisme naar postmodernisme
o Modernisme = de aanvaarding van een alles betekenende metawerkelijkheid
o Postmodernisme = de aanvaarding van verschillende werkelijkheden; De
werkelijkheid is geen universum, maar wordt een multiversum



1

,  Van een universum naar een multiversum
 Mensen vallen op zichzelf terug om het leven betekenis te geven


o De evolutie is niet voor alle mensen even gemakkelijk  mensen vallen op hun eigen
terug om hun leven betekenis te geven
 Mensen moeten in een wereld van verschillende werkelijkheden steeds
meer een particuliere keuze maken
 Een kritische houding tegenover het gezag
 Waarden als kritische ingesteldheid, creativiteit en zelfontplooiing winnen aan belang
 De overheid wordt meer ter verantwoording geroepen
 Beslissing worden niet zomaar meer aanvaard / Mensen worden mondiger doordat ze
minder bereid zijn om gezagsbeslissingen blindelings te gehoorzamen, hierdoor kwamen …
om deze ontevredenheid op te vangen
o Vakbonden
o Klachtendiensten
o Meldpunten

 Een individualiserende samenleving
 Van standaardgezin naar nieuwere gezinsvormen
o Het klassieke gezin is geen ankerpunt meer  jongeren moeten omgaan met
tegengestelde belangen  jongeren voelen zich vaker onthecht
 Meer verantwoordelijkheid voor eigen succes en eigen falen
o Opzoek gaan naar individuele ontplooiingskansen
 Mensen zijn meer op zichzelf aangewezen
o De groep is minder dan vroeger een krachtbron
 Individuele vrijheid en individueel belang vaker de voorkeur dan het groepsbelang
 Vervreemding, vereenzaming
 Een toenemende verzakelijking
 Economische conjunturele ontwikkeling
o We evolueren naar een overheid die steeds meer toeziet op de organisatie van de
hulpverlening
 Minder middelen, meer hulpvragen
 Toezicht op ‘de organisatie van de hulpverlening’ vanuit de overheid
 Kwantiteit of kwaliteit?
o Is de hulpverlening efficiënt genoeg?

 Zijn we met de voornoemde evoluties
uitgepraat? / Zijn dit de enige evoluties?
Neen, natuurlijk niet
 Demografische evolutie in de maatschappij
o toenemende vergrijzing…



2

, Actuele ingrijpende maatschappelijke gebeurtenissen
o De X dossiers (Dutroux affaire): invloed op de jeugdhulp?
o Recente terroristische aanslagen: welke invloed heeft dit op onze hulpverlening?
Werken met mensen van een vreemde origine?


 Geschiedenis
 Paradigmaverschuivingen in het
(ortho)pedagogische werkveld: inleiding
 Paradigma =
o Een flexibel verschijnsel
o Als meerdere mensen zich min of meer in dezelfde visie kunnen herkennen
o Een soort bril waarmee je naar de werkelijkheid kijkt en interpreteert
 Dit beïnvloedt het handelen
o Verscheidene paradigma's kunnen naast elkaar bestaan
 Paradigmaverschuivingen
o = omschreven als een geheel van wetenschappelijke bevindingen dat op een bepaald
moment als maatgevend wordt beschouwd. Het is een gemeenschappelijk
denkmodel, referentiekader of gedachtegoed dat ons denken en handelen richting
geeft. (Van Hove, 2012)
o Paradigma hangt nauw samen met de waarden / normen die op dat moment in
samenleving centraal staan
 Maakt gebruik van eigen concepten, die een verandering in het theoretisch
denken benadrukken
o Een verschuiving heeft invloed op de visie en beeldvorming ten aanzien van mensen
met een beperking
 Een nieuw paradigma vereist andere competenties van de opvoeding –
begeleider
 Verschillende paradigma’s:
o Het medisch model
 Segregatie
o Het ontwikkelingsmodel
 Normalisatie
 Integratie
o Het burgerschapsmodel
 Inclusie

 Het medisch model
 Tot de jaren 70 actief
 Persoon met een beperking had verzorging nodig (genezing was uitzonderlijk)
 Defectvisie / defectparadigma = binnen dit model werden mensen met een beperking gezien
als patiënten die verzorging nodig hadden én in uitzonderlijke gevallen konden genezen


3

,  Dit paradigma beschouwt handicaps dus als ziektes of stoornissen in het individu die leiden
tot tekorten in het dagelijks functioneren (Van Gennep, 2007)
o De hulpverlening werd opgevat als onderdeel van de gezondheidszorg


 Focus op beperking i.p.v. op mogelijkheden
 Zorg in de vorm van instituten (aparte gemeenschappen)
o = institutionele hulpverlening
 Segregatie
o = mensen (met een defect) apart plaatsen (letterlijk)
 De kwaliteit van de zorg bestond hoofdzakelijk uit het aanbieden van dagelijkse verzorging
(Van Hove, 2007)
 Kenmerken Instituut cultuur:
o Afgesloten ten opzichte van de omgeving
o Afzonder van sociale netwerken
o Specialisatie gericht op specifieke handicaps en verzorging waarbij van de patiënt
vverantwoordelijkheden, beslissingen, keuzemogelijkheden, ... worden overgenomen
 Hulpverlening is gericht op het geven van medicatie en verzorging
o De “goede” maatschappij beschermen

 Het ontwikkelingsmodel
 Vanaf jaren 70
 Focus niet enkel op verschillen, maar ook op overeenkomsten tussen mensen met en zonder
handicap
 De mens heeft mogelijkheden/wensen
o Beperkingen wegwerken
o Met als doel om mensen te laten deelnemen aan de maatschappij

 Normalisatie
 Normalisatieprincipe = mens met een beperking krijgt hulpverlening in een zo normaal
mogelijke omgeving
 Normalisatie = de mensen in een gespecialiseerde voorziening zo normaal mogelijk laten
leven, een zo normaal mogelijk leven aanbieden
o Wat in onze maatschappij als gebruikelijk en 'normaal' wordt beschouwd als richtlijn
te aanvaarden voor de omgang met de persoon met een handicap
 Hulpverlening
o Mens met een beperking woonde in de samenleving bv. gezinsvervangende tehuizen
o “Normaal” = de richtlijn
o Wat is normaal?
 Nirjé en Wolfensberger – 6 normalisatieprincipes:
o Normaal week-, dag-, en jaarritme
 De dagindeling met een ‘normaal’ karakter hebben: opstaan wanneer
'iedereen dit doet, eten in een groepsgrootte die vergelijkbaar is met een
gemiddeld gezin, …


4