Dit is een samenvatting van de theorie van Psychodiagnostiek.
Het deel kunst van testdiagnostiek zit er niet in.
Alle lesinhoud is er in verwerkt.
Geslaagd in 1e zit.
Table of Contents
1. Inleiding tot de psychodiagnostiek ................................................................................. 4
1.1 Oefening........................................................................................................................ 4
1.2 Impliciet diagnosticeren ................................................................................................ 4
1.2.1 Probleem van impliciete diagnostiek ............................................................................................. 4
1.3 Impliciet diagnosticeren in de psychodiagnostiek .......................................................... 5
1.4 Expliciet diagnosticeren als oplossing ............................................................................ 6
1.4.1 Basis van het PSD-procesmodel .......................................................................................................... 7
1.4.2 Expliciete psychodiagnostiek in de praktijk? ....................................................................................... 8
1.5 Waarom doen we aan psychodiagnostiek? ........................................................................... 8
2. Geschiedenis van de psychodiagnostiek ......................................................................... 9
2.1 Belang van context ............................................................................................................... 9
2.1.1 Historische voorlopers......................................................................................................................... 9
2.1.2 Maatschappelijk context ..................................................................................................................... 9
2.2 Eind 19e eeuw .....................................................................................................................10
2.2.1 Bijdrage uit aanverwante disciplines ................................................................................................. 10
Psychiatrie ............................................................................................................................................. 10
Experimentele psychologie.................................................................................................................... 11
Genetica................................................................................................................................................. 12
2.2.2 Start testontwikkeling ....................................................................................................................... 13
2.3 Emigraties vanuit Europa ....................................................................................................13
2.4 Begin WOI tot WOII .............................................................................................................14
2.4.1 Groeptests ......................................................................................................................................... 14
2.4.2 Diversiteit in tests .............................................................................................................................. 14
2.5 Na WOII ..............................................................................................................................15
2.5.1 VS....................................................................................................................................................... 15
2.5.2 EU ...................................................................................................................................................... 15
2.6 Geschiedenis psychodiagnostiek .........................................................................................15
2.7 Naar het psychodiagnostisch procesmodel ..........................................................................15
2.8 Belang van geschiedenis ......................................................................................................16
3. Psychodiagnostiek van intelligentie ............................................................................. 16
3.1 Intelligentie in theorie en praktijk .......................................................................................16
3.1.1 Inleiding ............................................................................................................................................. 16
3.1.2 Theorie .............................................................................................................................................. 16
Verschillende modellen ......................................................................................................................... 16
CHC model- McGrew en Flanagan 1998 ................................................................................................ 18
Opmerking: Subtests meten niet altijd zuiver ....................................................................................... 20
3.1.3 Praktijk............................................................................................................................................... 20
Testonderzoek naar cognitieve vaardigheden – Vierde golf ................................................................. 20
Testonderzoek naar cognitieve vaardigheden – Derde golf .................................................................. 21
Testonderzoek naar cognitieve vaardigheden – Tweede golf ............................................................... 21
Testonderzoek naar cognitieve vaardigheden – Eerste golf .................................................................. 22
Adviezen ................................................................................................................................................ 22
1
, 3.2 Intelligentie als zorgvraag....................................................................................................24
3.2.1 Cognitieve begaafdheid ..................................................................................................................... 24
3.2.2 Diagnostisch traject ........................................................................................................................... 25
3.2.3 Mis- en gemiste diagnose .................................................................................................................. 26
........................................................................................................................................ 27
4. Het psychodiagnostisch procesmodel ........................................................................... 28
4.1 Aanmelding .........................................................................................................................28
4.1.1 Doelstellingen .................................................................................................................................... 29
Casus Siska: Aanmelding via email ........................................................................................................ 29
4.1.2 Handelen ........................................................................................................................................... 29
Informatie inwinnen .............................................................................................................................. 30
Informatie geven ................................................................................................................................... 30
Casus Siska ............................................................................................................................................. 31
4.1.3 Denken .............................................................................................................................................. 31
Oefeningen ............................................................................................................................................ 32
Deontologische code ............................................................................................................................. 33
Casus Siska ............................................................................................................................................. 33
4.1.4 Afronding ........................................................................................................................................... 33
4.1.5 Aanmelding binnen A&O werkveld ................................................................................................... 34
4.1.6 Aandachtspunten .............................................................................................................................. 34
4.2 Intake – vooronderzoek ......................................................................................................35
4.2.1 Doelstellingen .................................................................................................................................... 35
4.2.2 Handelen ........................................................................................................................................... 35
Hoe? Informatie verzamelen ................................................................................................................. 36
Appendix: Gespreksvaardigheden in psychodiagnostiek ...................................................................... 38
Aandachtspunten PD tijdens intake ...................................................................................................... 38
Casus Siska: Intake/vooronderzoek ....................................................................................................... 39
Casus Siska: Opdracht adhv observatieschema ..................................................................................... 39
4.2.3 Denken .............................................................................................................................................. 41
Exploreren en toetsen ........................................................................................................................... 41
Denkproces na afloop van de intakefase - Voorlopig integratief beeld opstellen................................. 43
Casus Siska: KOP schema en VIB............................................................................................................ 46
Oefeningen stap 4 ................................................................................................................................. 48
4.2.4 Afronding ........................................................................................................................................... 53
4.3 Aanvullend onderzoek ........................................................................................................53
4.3.1 Doelstellingen .................................................................................................................................... 53
4.3.2 Handelen ........................................................................................................................................... 53
Verschillende onderzoeksmethoden/-middelen ................................................................................... 54
4.3.3 Denken .............................................................................................................................................. 55
Denkproces voor het handelen ............................................................................................................. 55
Denkproces na afloop van het handelen ............................................................................................... 58
4.3.4 Afronding ........................................................................................................................................... 59
Opletten voor fouten en systematische vertekeningen ........................................................................ 59
4.3.5 Toepassing casus Siska ...................................................................................................................... 60
Denkproces voor het handelen - Stap 1: Hypothesen omzetten in onderzoekshypothesen ................ 60
Denkproces voor het handelen – Stap 2 keuze voor onderzoeksmiddelen .......................................... 61
Denkproces voor het handelen – Stap 3: Formuleren van toetsingscriteria ......................................... 62
Denkproces na het handelen – Stap 1 resultaten scoren en interpreteren .......................................... 62
Denkproces na het handelen – Stap 2 vergelijken met toetsingscriteria .............................................. 63
Denkproces na het handelen – Stap 3 hypothese bevestigen en weerleggen ...................................... 64
4.4 Advies en rapportering ........................................................................................................64
4.4.1 Doelstellingen .................................................................................................................................... 64
4.4.2 Denken .............................................................................................................................................. 65
2
, Stap 1: Een integratief beeld in hulpverleningsetting ........................................................................... 65
Stap 1: Een integratief beeld in werving & selectie ............................................................................... 66
Stap 2: interventies oplijsten en toetsen bij werving en selectie .......................................................... 66
4.4.3 Handelen ........................................................................................................................................... 67
Adviesgesprek voeren ........................................................................................................................... 67
Mondeling en/of schriftelijk rapporteren.............................................................................................. 68
4.4.4 Afronding ........................................................................................................................................... 69
4.4.5 Casus Siska......................................................................................................................................... 69
Denken: Integratief beeld ...................................................................................................................... 69
Denken: Interventies oplijsten en toetsen: Inhoud ............................................................................... 70
Denken: Interventies oplijsten en toetsen: vorm .................................................................................. 71
Denken: Aanbevelingen kiezen ............................................................................................................. 71
Denken: Aanbevelingen kiezen; Na overleg met Siska .......................................................................... 71
Interventie en evaluatie ........................................................................................................................ 72
5. Kunst van testdiagnostiek: Interpretatie van testresultaten . Error! Bookmark not defined.
5.1 Inleiding .....................................................................................Error! Bookmark not defined.
5.2 Ruwe score ................................................................................Error! Bookmark not defined.
5.2.1 Probleem ............................................................................................... Error! Bookmark not defined.
5.2.2 Oplossing ............................................................................................... Error! Bookmark not defined.
5.3 Normgroepen .............................................................................Error! Bookmark not defined.
5.3.1 Wat zijn normen/normgroepen ............................................................ Error! Bookmark not defined.
5.3.2 Soorten normgroepen ........................................................................... Error! Bookmark not defined.
Leeftijd en klasnormen .............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Lokale normen of subgroepen................................................................... Error! Bookmark not defined.
Voorspellende normen .............................................................................. Error! Bookmark not defined.
5.3.3 Ruwe scores........................................................................................... Error! Bookmark not defined.
5.4 Statistische basisconcepten ........................................................Error! Bookmark not defined.
5.4.1 Frenquentieverdeling ............................................................................ Error! Bookmark not defined.
5.4.2 Maten van centrale tendentie............................................................... Error! Bookmark not defined.
5.4.3 Maten voor variabiliteit ......................................................................... Error! Bookmark not defined.
5.4.4 Normaalverdeling .................................................................................. Error! Bookmark not defined.
5.4.5 Skewness / Scheefheid van de verdeling............................................... Error! Bookmark not defined.
5.5 Percentielen ...............................................................................Error! Bookmark not defined.
3
,1. Inleiding tot de psychodiagnostiek
1.1 Oefening
Casus Jolanta 25 jaar Meeste mensen zullen antwoorden dat ze
Werkzoekende, Pools en spreekt geen een poetsvrouw is. Een taalcursus
Nederlands, sociaal Nederlands is aangewezen.
Blijkt dat ze een ingenieurs job heeft.
Casus Rik 9 jaar Meeste zullen zeggen dat ze het kind op
Concentratieproblemen, moeilijk stil zitten, ADHD moeten testen.
impulsief, snel boos Blijkt dat hij in begeleiding is door scheiding
ouders.
Casus Dounia 40 jaar Vrienden, familie zullen hierover spreken
Werkverlies, lusteloos, negatieve en daarna misschien aanraden voor hulp te
gedachten gaan zoeken.
Blijkt dat ze in opname is voor
drankverslaving.
1.2 Impliciet diagnosticeren
Diagnosticeren = Toekennen van oorzaken aan verschijnselen of gedragingen.
(Attributietheorie)
Impliciet = Onbewust, zonder erover na te denken.
Iedereen doet het, vooral als er een afwijking is van een verwacht patroon.
Het wordt vaak gebruikt als entertainment zoals online of in tijdschriften (flair test).
Of in media, televisie en documentaires; extremer (on)gewenst gedrag. Het gaat over zaken
die opvallen en die sensationeel zijn. Daar gaan we meer aandacht aan besteden.
1.2.1 Probleem van impliciete diagnostiek
Impliciet diagnosticeren komt door oordeelsfouten omwille van tekorten en vertekeningen
in denken = Foutenbronnen. Dit bepaalt ons gedrag.
Onderzoek naar foutenbronnen:
1. Omgaan met kansen en waarschijnlijkheden
Voorbeeld: Mijn vriend is professor. Hij schrijft graag gedichten, is nogal verlegen en klein
van gestalte. Op welke terrein is hij werkzaam? Chinese literatuur of psychologie?
Antwoord: Aan de hand van deze beschrijving zal WAARSCHIJNLIJK in Chinese literatuur
werkzaam zijn. Maar eigenlijk heb je te weinig informatie om hier een antwoord op de te
bieden.
Mensen zijn slecht in het schatten, afwegen en herzien van kansen.
2. Oorzaak van foutenbronnen
Voorbeeld: Bart is 34 jaar, intelligent maar weinig creatief. Hij is dwangmatig en maakt een
saaie indruk. Hij was altijd sterk in wiskunde maar zwak in taal. Rangschik naar
waarschijnlijkheid: A) Bart is accountant, B) Bart speelt in een hardrockband, C) Bart is een
accountant die in een hardrockband speelt.
4
,Antwoord: De meesten zullen antwoorden met A C B. 85% vindt A het meest waarschijnlijk
en B het minst waarschijnlijk. Maar als je het statisch gaat bekijken is C het minst
waarschijnlijk, want je kan niet twee dingen tegelijk zijn. Mensen redeneren niet statistisch,
maar gebruiken heuristieken/vuistregels.
Heuristieken = (Vuist)regels om sneller tot de oplossing van een probleem te komen. Vaak
impliciet/onbewust.
- Informele, intuïtieve en speculatieve oplossingsstrategieën
- Ontwikkeld om snel beslissingen te nemen
- In tegelstelling tot algoritme, die altijd en overal werken, zijn heuristieken specifieke
strategieën die we leren gebruiken in specifieke situaties en die niet altijd een oplossing
garanderen. Algoritme = Bij elkaar behorende instructies in een programmeertaal die een
bepaald probleem oplossen of een bepaalde taak uitvoeren.
- Hoe meer ervaring met een taak, hoe beter heuristieken ontwikkeld zijn. Bijvoorbeeld
wanneer je met een burn-out in contact komt, zal je sneller bij een paar criterua denken aan
een burn-out.
Heuristieken zijn vaak de oorzaak van foutenbronnen.
Hoe gemakkelijker voorbeelden van een fenomeen te binnen schieten, des te frequenter is
dat fenomeen.
Beschikbaarheidsheuristiek GEBEURTENISSEN= Als iets makkelijk uit het geheugen op te
halen is, schatten mensen dat dit vaker gebeurt.
Bijvoorbeeld; Welke type woorden zijn het meest frequent in het Nederlands? Woorden die
beginnen met een r of woorden die de r als vierde letter hebben? OF vliegen is gevaarlijker
dan autorijden OF mijn ouders slagen mij regelmatig, dit is geen probleem want dit gebeurt
toch in elk gezin?
Representativiteitsheuristiek GROEPEN = Hoe meer iemand overeenkomstige kenmerken
vertoont die typisch zijn voor leden van een bepaalde groep, hoe groter de kans is dat de
persoon ook tot die groep behoort. Vergelijking met typische voorbeelden, prototypes of
stereotypes.
Bijvoorbeeld; Mijn vriend is professor. Hij schrijft graag gedichten, is nogal verlegen en klein
van gestalte. Op welke terrein is hij werkzaam? OF experiment met hardrockend accountant
OF Een man en zijn zoon hebben een zwaar verkeersongeval. De man overlijdt en de zoon
wordt met zware verwondingen naar het ziekenhuis gebracht. De chirurg van dienst stelt
echter: ‘Ik kan niet opereren, want dit is mijn zoon’ Hoe kan dit?
1.3 Impliciet diagnosticeren in de psychodiagnostiek
Mogelijke foutenbronnen:
- Vaak geen systematische en consistente werkwijze
- Informatie zoeken die idee bevestigt = Confirmation bias
- Te vlug adviezen formuleren
- Gebrekkige betrouwbaarheid en validiteit van de onderzoeksmiddelen en ongeschikte
normen.
- Voor de hand liggende diagnosen en interventies over het hoofd zien
5
, - Diagnostisch proces onvoldoende afgestemd op de hulpvragen van de cliënt
- Besluitvorming onvoldoende gebaseerd op beschikbare gegevens; geen objectieve criteria
hanteren (= verhoging van de subjectiviteit)
- Besluitvorming onvoldoende geëxpliciteerd en daardoor onvoldoende duidelijk voor
collega’s en cliënten. Besluiten voldoende kunnen motiveren.
- Eigen persoon als foutenbron. Jouw ervaringen kan vertekening geven. Bijvoorbeeld cliënt
komt met verhaal af, doet je denken aan jouw ervaring van vroeger, maar eigenschappen
heeft dat er niets mee te maken.
- Onvoldoende samenwerking met cliënt en zijn omgeving
- Te veel vakjargon in de communicatie. Stem communicatie af op het niveau van de cliënt.
Fouten en vertekeningen mogelijk in elke fase van de psychodiagnostische besluitvorming.
De invloed van foutenbronnen kan verminderd worden door gebruik van een duidelijk,
systematische denkkader. = Expliciete diagnostiek.
1.4 Expliciet diagnosticeren als oplossing
Expliciete diagnostiek = Wetenschappelijk verantwoorde vormgeving van het proces op
basis van valide en betrouwbare producten (instrumenten/methodieken): prescriptief kader
of model = Psychodiagnostisch procesmodel.
6
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur floredegraeve1. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,69. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
