Samenvatting Internationaal Recht Vives

Internationaal recht
1 Begrip, rol en kenmerken
Internationaal recht
= geheel van rechtsregels die de internationale betrekkingen (mondiale belangen) regelen
tussen internationale rechtssubjecten (voornamelijk staten)

Het internationaal recht regelt de mondiale belangen

Mondiale belangen  bv. het klimaat, mensenrechten, economie, handel, vrede, …


Internationaal publiekrecht ≠ internationaal privaat recht


1.1 De rol van het internationaal recht
Internationaal recht  zorgt ervoor dat staten naast elkaar kunnen bestaan (co-existentie)
en dat ze kunnen samenwerken (coöperatie)

1) IR bakent de bevoegdheden van staten af
- IR bepaalt wie waar reageert

Beginsel van territoriale soevereiniteit
= een staat kan de regels maken binnen zijn grondgebied, niet daarbuiten.
Een andere staat kan zich niet bemoeien met het rechtssysteem in een ander land.

- IR bepaalt wanneer een entiteit een staat is en hoe nieuwe staten ontstaan


2) IR regelt de interacties tussen staten
- Wat als staten een geschil; hoe kunnen zij dit oplossen?
- Wat als een staat de mensenrechten niet respecteert?
- Wat als een staat een andere staat binnenvalt?
- …


3) IR zorgt ervoor dat staten kunnen samenwerken
- Binnen internationale organisaties
- Door verdragen te ondertekenen

,1.2 Kenmerken van het internationaal recht

1) Het IR is een horizontale (decentrale) rechtsorde
Elke staat is gelijk, elke staat is soeverein

= elke staat kan ten aanzien van zijn grondgebied en bevolking onafhankelijk (zonder
dwang van andere staten of organen) zijn gezag uitoefenen. Een staat kan bv. zelf
beslissen of het al dan niet tot een verdrag toetreedt.


2) In het IR bestaat geen centrale wetgever
De Algemene Vergadering van de VN neemt enkel niet-bindende resoluties

Een staat is wetgever en rechtsonderhorige. Een staat is nl. grotendeels gebonden door
de rechtsregels die ze zelf heeft aanvaard via verdragen.

Uitzondering:
Het ius cogens
= Regels van internationaal recht die zo fundamenteel zijn dat ze door de Internationale
Gemeenschap in haar geheel zijn aanvaard + bindend voor alle staten.
Geen enkele staat kan hiervan afwijken.
Bv. het verbod op foltering of het verbod op doodstraf voor minderjarigen.


3) In het IR bestaat geen centrale rechter
Het Internationaal Gerechtshof heeft immers geen verplichte rechtsmacht

Geen verplichte rechtsmacht
= Zal maar bevoegd zijn als partijen in een geschil de rechtsmacht van het Hof
aanvaarden.

Stel dat de VS een geschil heeft met China maar deze landen de rechtsmacht van het
Hof niet aanvaarden. In dat geval zal het IGH niet bevoegd zijn om een uitspraak te
doen over dat geschil.

Dit in tegenstelling tot het Europees Hof van Justitie en de nationale rechtscolleges: die
hebben wel verplichte rechtsmacht. Deze rechtscolleges kunnen zich sowieso over een
geschil buigen dat binnen hun bevoegdheid valt, zonder dat de partijen in het geschil
eerst de rechtsmacht van het rechtscollege moeten aanvaarden.

Stel dat je een geschil hebt met je buurman omdat zijn boom te groot is geworden
waardoor jij geen zon meer hebt op je terras. Als je hier samen niet uitgeraakt dan kan
je naar de vrederechter stappen die het geschil zal oplossen. Jouw buurman kan niet
zeggen dat hij de rechtsmacht van deze rechtbank niet aanvaardt; die rechtbank is
sowieso bevoegd.

,4) In het IR bestaat geen wereldpolitie
Wel een aantal mechanismen om het IR af te dwingen en conflicten op te lossen

In het internationaal recht wel een andere manieren van rechtshandhaving:

De VN Veiligheidsraad kan op basis van artikel 7 van het VN-Handvest
afdwingingsmaatregelen opleggen aan staten die de wereldvrede bedreigen of
verbreken.

Zo kan de VR staten ook toelaten om geweld te gebruiken tegen een staat een gevaar is
voor de wereldvrede.

Dit gebeurde bv. in 2011 tegen Libië (Arabische lente)
Staten kunnen ook aan eigenrichting doen (in tegenstelling tot het nationaal recht waar
je het recht niet in eigen handen mag nemen).

Zo kunnen staten bv. economische sancties opleggen aan staten die het internationaal
recht hebben geschonden. Dit is bijvoorbeeld wat gebeurd is met Rusland toen die de
Krim heeft aangesloten bij haar grondgebied. Hieraan zijn wel grenzen: staten mogen
geen geweld gebruiken.


5) IR is voor de uitvoering ervan grotendeels afhankelijk van het nationale recht
In sommige landen wordt het internationaal recht veel beter toegepast dan andere.
Bv. de internationale mensenrechten


6) IR is zeer breed uitgebreid
 Omvat alle mogelijke rechtsgebieden
 Algemene IL, regionale IL en bijzondere IL

IR houdt zich bezig met verschillende onderwerpen: wereldvrede, klimaat,
mensenrechten, economie, strafrecht, enz.


7) IR wordt grotendeels beïnvloed door de internationale politiek
Bv. de samenstelling van de VN-Veiligheidsraad wordt beïnvloed door de politiek: de 5
permanente leden van de VR zijn de winnaars van WO II.

Bv. Tijdens de Trump-regering heeft IR het zwaar te verduren gehad: de VS zijn uit het
klimaatakkoord van Parijs gestapt, uit de Wereldgezondheidsorganisatie enz. De
regering Biden heeft deze beslissingen geannuleerd.

, 2 Rechtssubjecten
Rechtssubject
= entiteiten of personen die bekwaamheid bezitten om deel te nemen aan rechtsverkeer in
de internationale rechtsorde; die internationale rechtspersoonlijkheid bezitten

Concreet: iemand die in het internationaal recht rechtssubjectiviteit bevat kan:
 Internationale rechtshandelingen verrichten (bv. verdragen sluiten)
 Internationale rechten bezitten
 Internationale verplichtingen hebben
 Rechten op internationaal niveau afdwingen (bv. Een vordering instellen voor het
internationaal gerechtshof)
 Internationaalrechtelijk aansprakelijk worden gesteld wegens schenden van zijn
verplichtingen


Niet alle internationale rechtssubjecten kunnen op gelijke wijze deelnemen aan het
rechtsverkeer. Sommige personen hebben volledige andere hebben beperkte
rechtssubjectiviteit.

Volledige rechtssubjectiviteit = het subject kan op elk van de bovenstaande manieren aan
het rechtsverkeer deelnemen. Bv. Staten

Beperkte rechtssubjectiviteit = het subject heeft sommige maar niet elk van deze
bekwaamheden.
Bv. Individuen hebben wel rechten (mensenrechten) en verplichtingen
(Geen internationale misdrijven plegen) onder het IR maar een individu kan bv. geen
verdragen sluiten.




2.1 Wie?


Staten Niet-statelijke actoren
 Tot ver in de 20e eeuw enkel  Internationale organisaties
staten  Individuen
 Multinationals
 Heilige stoel


 Volledige rechtssubjectiviteit  Beperkte rechtssubjectiviteit



 Primaire rechtssubjecten  Afgeleide rechtssubjecten