F
I
Examen : gesloten boek L
Begrippen met eigen woorden O uitleggen!
Eigen voorbeelden geven! S
O
Voorwoord F
I
Er is een toename van bewustwording dat zorgontvanger niet louter als
E als individu die in relatie staat met zijn
individu kan benaderd worden maar
context. Deze inhouden ondersteunen de vpk in het werken vanuit
2
relationele, holistische visie.
Systeemdenken en contextuele gedachtengoed bieden begrippenkader.
Heel veel diverse zorgontvangers Als vpk zorg op maat kunnen bieden.
Intra en interdisciplinair samenwerken Kwaliteitszorg verlenen.
Hoofdstuk 1 : Systeemdenken
1.1INLEIDING
Gaat niet in eerste instantie om individuele personen, maar om relaties
tussen personen, relatiepatronen, groeps- en gezinsstructuren en andere
menselijke verbanden. Systeemdenken is een manier van kijken naar en
omgaan met individu-overstijgende sociale systemen. (gezinnen,
leefgroepen, teams, organisaties, …)
Deze doen aan bepaalde kenmerken en wetmatigheden die voor sociale
systemen in het algemeen gelden. Deze liggen vooral op het gebied v/d
communicatie binnen deze systemen. Communicatietheorie van P.
Watzlawick wordt ook grammatica v/h systeem genoemd.
Aandacht gaat dus naar het systeem als geheel en naar de relatie- en
communicatiepatronen die het systeem kenmerken. Het begrip informatie
staat centraal = voortdurende stroom van verbale als non-verbale,
onbewuste en onbedoelde signalen die mensen uitzenden en ontvangen.
In systeemtheorie geldt dat alle gedrag communicatie is, 4 volgende
begrippen zijn identiek.
Communicatie = interactie = gedrag = beïnvloeding.
Verschaft ook aanknopingspunt binnen systemen interventies te doen
vanuit bredere zicht op het geheel.
Context is belangrijk om te begrijpen waar mensen mee zitten, niet om
oorzaken te zoeken voor actueel gedrag. Het gaat altijd over het NU.
1.2SYSTEEMTHEORIE
Systeemtheorie is een manier van denken waarmee de verschillende
soorten werkelijkheid waarbinnen theorie haar toepassing vindt, op een
vruchtbare wijze benaderd kunnen worden. Het gaat om een bril waardoor
je naar de werkelijkheid kunt kijken.
,1.3DEFINITIE VAN HET BEGRIP SYSTEEM
Systeem = een samenspel van elementen en van betrekkingen tussen die
elementen, dat als geheel functioneert door de onderlinge afhankelijkheid
v/d elementen en dat voor de betrokken elementen bepaalde functies
vervult.
Systeem wordt beïnvloedt van prikkels buitenaf, is NOOIT VOLLEDIG
afgesloten.
Vb: In school werd je via sociale media op de hoogte gehouden v.
aanslagen in Zaventem
Vb: In VIVES werden we op de hoogte gehouden via online artikels
en Twitter van de situatie met de jongen die op het domein rondliep
met een geweer.
Systeemtheorie heeft het individu in zijn omgeving tot onderwerp. De
onderlinge relaties vormen het wezen van het systeem.
Vbn v/e systeem: Gezin, leefgroep, vriendengroep, team,
organisatie, …
De kern v/h systeem wordt gevormd door de betrekkingen die de
individuen onderling met elkaar onderhouden en het patroon dat die
betrekkingen met elkaar vormen. Niet door de eigenschappen v/d
individuen. Een systeem heeft een structuur.
1.4HET ‘KADER’ EN DE ‘CONTEXT’ ALS KERNBEGRIPPEN
De begrippen v/d systeemtheorie zijn nogal abstract. Verschillende
omschrijvingen die kern van systeemtheorie onder woorden trachten te
brengen :
Wanneer een bepaalde wetenschap objecten met behulp v/d
systeemtheorie bestudeert:
wil men die objecten bestuderen in een breder kader, geplaatst in
hun context.
wil men naar de dingen kijken via het meer omvattend geheel.
kan men een beter begrip v/d sociale werkelijkheid krijgen indien
men de brede blik hanteert en probeert de dingen in een breed
perspectief te bezien.
… (pagina 10)
1.5DE BELANGRIJKSTE UITGANGSPUNTEN V/D SYSTEEMTHEORIE
De kern v/d systeemtheorie kan worden samengevat in 5 principes :
① Het geheel is meer dan de som van de delen
Het systeem heeft een eigen karakter dat niet te herleiden is tot de
eigenschappen dan de delen. Vroeger werd deze omschrijving al in
, de groepsdynamica gehanteerd: de groep is meer dan de som van
haar delen.
Vb: Groep getypeerd als energiek, coöperatief of sterk
samenhangend.
Vb: De voetbal
② Binnen het systeem (geheel) zijn de delen van elkaar afhankelijk
In een systeem hangt alles met alles samen. Daardoor heeft de
verandering in een systeem een heel eigen karakter. Als er in een
systeem iets verandert, komt het gehele systeem in beweging.
Vb: Vermaatschappelijking v/d zorg Bedden in ZH w
afgebouwd ‘+’ thuiszorg die verder uitgebouwd wordt
③ Het systeem bepaalt in belangrijke mate het gedrag v/d individuen
Ieder gedrag v/e individu wordt bepaald door het systeem en de
omgeving.
Sommige mensen hebben de weldadige ervaring in een team te
werken dat het beste in hen naar boven haalt. Anderen hebben het
slechter getroffen: hun kwaliteiten worden in hun werksituatie niet
zichtbaar omdat ze het mikpunt zijn van pestende en sarrende
collega’s.
Vb: Als jouw kind in een zelfzekere omgeving opgroeit, zal
jouw kind zelfzekerder zijn.
Vb: Iris heeft last van stotteren en dat neemt toe als ze
nerveus is. De nieuwe afdeling waar ze gaat werken vangt
haar heel goed op, waardoor Ines minder last heeft van het
stotteren.
④ Het systeem probeert zich op allerlei manieren aan te passen aan zijn
omgeving, omdat het wil overleven
Een systeem adapteert zich steeds aan de omgeving om te
overleven.
Vb: Tijdens corona deed horeca aan take-away.
Vb: In corona meer via gsm communiceren.
Vb: Een bedrijf doet marktonderzoek om in te spelen op
wensen v/d consument. Een organisatie stelt haar doelen bij
als blijkt dat oude doelen niet meer voorzien worden in
behoefte van de samenleving.
⑤ Een systeem heeft de eigenschappen zichzelf te handhaven en te
blijven voortbestaan wanneer het eigenlijk geen recht van bestaan meer
heeft
Ieder systeem tracht zich te handhaven, een kwestie van overleven
en blijven voortbestaan.
I
Examen : gesloten boek L
Begrippen met eigen woorden O uitleggen!
Eigen voorbeelden geven! S
O
Voorwoord F
I
Er is een toename van bewustwording dat zorgontvanger niet louter als
E als individu die in relatie staat met zijn
individu kan benaderd worden maar
context. Deze inhouden ondersteunen de vpk in het werken vanuit
2
relationele, holistische visie.
Systeemdenken en contextuele gedachtengoed bieden begrippenkader.
Heel veel diverse zorgontvangers Als vpk zorg op maat kunnen bieden.
Intra en interdisciplinair samenwerken Kwaliteitszorg verlenen.
Hoofdstuk 1 : Systeemdenken
1.1INLEIDING
Gaat niet in eerste instantie om individuele personen, maar om relaties
tussen personen, relatiepatronen, groeps- en gezinsstructuren en andere
menselijke verbanden. Systeemdenken is een manier van kijken naar en
omgaan met individu-overstijgende sociale systemen. (gezinnen,
leefgroepen, teams, organisaties, …)
Deze doen aan bepaalde kenmerken en wetmatigheden die voor sociale
systemen in het algemeen gelden. Deze liggen vooral op het gebied v/d
communicatie binnen deze systemen. Communicatietheorie van P.
Watzlawick wordt ook grammatica v/h systeem genoemd.
Aandacht gaat dus naar het systeem als geheel en naar de relatie- en
communicatiepatronen die het systeem kenmerken. Het begrip informatie
staat centraal = voortdurende stroom van verbale als non-verbale,
onbewuste en onbedoelde signalen die mensen uitzenden en ontvangen.
In systeemtheorie geldt dat alle gedrag communicatie is, 4 volgende
begrippen zijn identiek.
Communicatie = interactie = gedrag = beïnvloeding.
Verschaft ook aanknopingspunt binnen systemen interventies te doen
vanuit bredere zicht op het geheel.
Context is belangrijk om te begrijpen waar mensen mee zitten, niet om
oorzaken te zoeken voor actueel gedrag. Het gaat altijd over het NU.
1.2SYSTEEMTHEORIE
Systeemtheorie is een manier van denken waarmee de verschillende
soorten werkelijkheid waarbinnen theorie haar toepassing vindt, op een
vruchtbare wijze benaderd kunnen worden. Het gaat om een bril waardoor
je naar de werkelijkheid kunt kijken.
,1.3DEFINITIE VAN HET BEGRIP SYSTEEM
Systeem = een samenspel van elementen en van betrekkingen tussen die
elementen, dat als geheel functioneert door de onderlinge afhankelijkheid
v/d elementen en dat voor de betrokken elementen bepaalde functies
vervult.
Systeem wordt beïnvloedt van prikkels buitenaf, is NOOIT VOLLEDIG
afgesloten.
Vb: In school werd je via sociale media op de hoogte gehouden v.
aanslagen in Zaventem
Vb: In VIVES werden we op de hoogte gehouden via online artikels
en Twitter van de situatie met de jongen die op het domein rondliep
met een geweer.
Systeemtheorie heeft het individu in zijn omgeving tot onderwerp. De
onderlinge relaties vormen het wezen van het systeem.
Vbn v/e systeem: Gezin, leefgroep, vriendengroep, team,
organisatie, …
De kern v/h systeem wordt gevormd door de betrekkingen die de
individuen onderling met elkaar onderhouden en het patroon dat die
betrekkingen met elkaar vormen. Niet door de eigenschappen v/d
individuen. Een systeem heeft een structuur.
1.4HET ‘KADER’ EN DE ‘CONTEXT’ ALS KERNBEGRIPPEN
De begrippen v/d systeemtheorie zijn nogal abstract. Verschillende
omschrijvingen die kern van systeemtheorie onder woorden trachten te
brengen :
Wanneer een bepaalde wetenschap objecten met behulp v/d
systeemtheorie bestudeert:
wil men die objecten bestuderen in een breder kader, geplaatst in
hun context.
wil men naar de dingen kijken via het meer omvattend geheel.
kan men een beter begrip v/d sociale werkelijkheid krijgen indien
men de brede blik hanteert en probeert de dingen in een breed
perspectief te bezien.
… (pagina 10)
1.5DE BELANGRIJKSTE UITGANGSPUNTEN V/D SYSTEEMTHEORIE
De kern v/d systeemtheorie kan worden samengevat in 5 principes :
① Het geheel is meer dan de som van de delen
Het systeem heeft een eigen karakter dat niet te herleiden is tot de
eigenschappen dan de delen. Vroeger werd deze omschrijving al in
, de groepsdynamica gehanteerd: de groep is meer dan de som van
haar delen.
Vb: Groep getypeerd als energiek, coöperatief of sterk
samenhangend.
Vb: De voetbal
② Binnen het systeem (geheel) zijn de delen van elkaar afhankelijk
In een systeem hangt alles met alles samen. Daardoor heeft de
verandering in een systeem een heel eigen karakter. Als er in een
systeem iets verandert, komt het gehele systeem in beweging.
Vb: Vermaatschappelijking v/d zorg Bedden in ZH w
afgebouwd ‘+’ thuiszorg die verder uitgebouwd wordt
③ Het systeem bepaalt in belangrijke mate het gedrag v/d individuen
Ieder gedrag v/e individu wordt bepaald door het systeem en de
omgeving.
Sommige mensen hebben de weldadige ervaring in een team te
werken dat het beste in hen naar boven haalt. Anderen hebben het
slechter getroffen: hun kwaliteiten worden in hun werksituatie niet
zichtbaar omdat ze het mikpunt zijn van pestende en sarrende
collega’s.
Vb: Als jouw kind in een zelfzekere omgeving opgroeit, zal
jouw kind zelfzekerder zijn.
Vb: Iris heeft last van stotteren en dat neemt toe als ze
nerveus is. De nieuwe afdeling waar ze gaat werken vangt
haar heel goed op, waardoor Ines minder last heeft van het
stotteren.
④ Het systeem probeert zich op allerlei manieren aan te passen aan zijn
omgeving, omdat het wil overleven
Een systeem adapteert zich steeds aan de omgeving om te
overleven.
Vb: Tijdens corona deed horeca aan take-away.
Vb: In corona meer via gsm communiceren.
Vb: Een bedrijf doet marktonderzoek om in te spelen op
wensen v/d consument. Een organisatie stelt haar doelen bij
als blijkt dat oude doelen niet meer voorzien worden in
behoefte van de samenleving.
⑤ Een systeem heeft de eigenschappen zichzelf te handhaven en te
blijven voortbestaan wanneer het eigenlijk geen recht van bestaan meer
heeft
Ieder systeem tracht zich te handhaven, een kwestie van overleven
en blijven voortbestaan.
