Samenvatting
Levenslooppsychologie
Inhoudsopgave
Terreinverkenning............................................................................................................................4
Terreinverkenning..............................................................................................................................4
Korte historiek....................................................................................................................................4
Uitgroei tot een volwaardige levenslooppsychologie (p.17).....................................................4
Indeling in fasen (p.20).......................................................................................................................4
Factoren die de ontwikkeling sturen (p.29)........................................................................................4
Rol van erfelijkheid...................................................................................................................4
Invloeden vanuit het milieu......................................................................................................4
Interacties tussen erfelijkheid en milieu (p.36).........................................................................5
Zelfsturing (p.40)......................................................................................................................5
Twee fundamentele ontwikkelingstheorieën...................................................................................7
Algemeen kader levenslooppsychologie.............................................................................................7
Erikson (1902-1983)............................................................................................................................7
Kernconflict?.............................................................................................................................7
Indeling in fasen?......................................................................................................................7
Hoe leg je het kernconflict uit?.................................................................................................8
Identiteit = levenslang ontwikkelingsproces.............................................................................8
Piaget (1896-1980).............................................................................................................................8
4 fasen......................................................................................................................................9
Prenatale ontwikkeling...................................................................................................................10
Prenatale?.........................................................................................................................................10
Ontwikkeling van embryo en foetus (p.70).......................................................................................10
Germinaal stadium.................................................................................................................10
Embryonaal stadium...............................................................................................................10
Foetaal stadium......................................................................................................................11
Psychisch functioneren?...................................................................................................................11
Prenatale omgevingsinvloeden.........................................................................................................11
Fysische & psychologische invloeden (p.87)...........................................................................11
De geboorte......................................................................................................................................11
Conclusie...........................................................................................................................................12
De babytijd.....................................................................................................................................13
Uitrusting van de pasgeborene.........................................................................................................14
1
, Motorische reacties................................................................................................................14
Waarneming en cognitie.........................................................................................................14
Sociale gerichtheid en emoties...............................................................................................14
Motorische ontwikkeling..................................................................................................................15
Grijpstadium...........................................................................................................................15
Zitstadium...............................................................................................................................15
Kruip- en optrekstadium.........................................................................................................15
Loopstadium...........................................................................................................................16
Ontwikkelingen in waarneming en cognitie......................................................................................16
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................16
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................16
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................18
Vertrouwen – wantrouwen..............................................................................................................18
De peuterjaren...............................................................................................................................19
Peuter?.............................................................................................................................................21
Lichamelijke en motorische ontwikkeling.........................................................................................21
Lichamelijk (p.148)..................................................................................................................21
Motorisch...............................................................................................................................21
Waarneming en mentaal functioneren.............................................................................................21
Einde van sensomotorische periode.......................................................................................21
Beginnen van het pre-operationeel denken...........................................................................22
(enkel) taalontwikkeling (p.169).............................................................................................23
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................24
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................24
De kleuterjaren..............................................................................................................................25
Lichamelijke en motorische ontwikkeling.........................................................................................27
Lichamelijke veranderingen....................................................................................................27
Motorische ontwikkeling........................................................................................................27
Waarneming en mentaal functioneren.............................................................................................27
Het pre-operationeel denken.................................................................................................27
Bespreking van enkele afzonderlijke processen.....................................................................28
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................29
Algemeen:...............................................................................................................................29
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................30
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................30
De schoolperiode...........................................................................................................................32
Lichamelijke en motorische ontwikkeling.........................................................................................34
Lichamelijk..............................................................................................................................34
2
, Motorisch...............................................................................................................................34
Aanvulling...............................................................................................................................34
Waarneming en mentaal functioneren.............................................................................................34
Op weg naar een nieuw evenwicht........................................................................................34
Bespreking van enkele afzonderlijke processen.....................................................................35
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................36
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................36
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................36
De adolescentie..............................................................................................................................38
Adolescentie?!?!?.............................................................................................................................40
Lichamelijke ontwikkeling.................................................................................................................40
Lichamelijke veranderingen in de puberteit...........................................................................40
Psychologische gevolgen van lichaamsveranderingen............................................................40
Cognitieve ontwikkeling....................................................................................................................41
Kenmerken van het formeel-operationeel denken.................................................................42
Enkele gevolgen van het formeel-operationeel denken.........................................................42
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................43
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................43
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................44
De volwassenheid..........................................................................................................................45
Volwassenen?!?................................................................................................................................45
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................45
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................45
Ouderdom......................................................................................................................................47
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................47
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................47
3
, Terreinverkenning
Terreinverkenning
Studie van de levensloop van de mens
Studie van gedrag doorheen de verschillende levensfasen van de mens (wat doet hij, wat kan
hij aan, hoe denkt hij, wat voelt hij, hoe gaat hij in interactie met anderen)
Ontwikkelingsproces = erg complex
Doel : Kennis opdoen over de 'normale' levensloop om als orthopedagogisch begeleider de noden
en mogelijkheden (of beperkingen) van je cliënt(en) te herkennen (= rol van ondersteuningsplanner)
Korte historiek
Uitgroei tot een volwaardige
levenslooppsychologie (p.17)
Van exclusieve aandacht voor de fasen uit de kindertijd naar een verruiming over de hele
levensloop.
Levenslang veranderingsproces = elke levensfase opent nieuwe perspectieven
levenslooppsychologie
Bv. adolescentie: eindpunt of tussenfase?
Indeling in fasen (p.20)
Levensloop indelen in een aantal duidelijk onderscheiden periodes of fasen.
Iedere levensfase vertoont heel specifieke kenmerken
Baby ouderdom
Bv Is een kind wel zo verschillend van een volwassenen? Denkt/handelt/voelt het kind effectief anders dan een
volwassenen?
Factoren die de ontwikkeling sturen
(p.29)
Waarom verschillen kinderen uit 1 gezin soms heel erg?
Twee factoren: Erfelijkheid en milieu
Rol van erfelijkheid
DNA – chromosomen – genen
Invloeden vanuit het milieu
Bronfenbrenner (zie figuur p.35): rol van omgevingsinvloeden
Micro – meso – exo- macro - en chronosysteem = ecologisch systementheorie
Microsysteem (p.33)
Rechtstreekse contactpersonen (gezin, vrienden, school, werkplek, verenigingen, …)
Tweerichtingsverkeer: enerzijds de invloed die de omgeving heeft op jou én anderzijds
invloed die jij hebt op de omgeving, op hoe anderen op jou zullen reageren, …
Bv gewild of ongewild, bewust of onbewust, heb je door je fysieke verschijning of manier van reageren invloed op
hoe anderen op jou zullen reageren
4
Levenslooppsychologie
Inhoudsopgave
Terreinverkenning............................................................................................................................4
Terreinverkenning..............................................................................................................................4
Korte historiek....................................................................................................................................4
Uitgroei tot een volwaardige levenslooppsychologie (p.17).....................................................4
Indeling in fasen (p.20).......................................................................................................................4
Factoren die de ontwikkeling sturen (p.29)........................................................................................4
Rol van erfelijkheid...................................................................................................................4
Invloeden vanuit het milieu......................................................................................................4
Interacties tussen erfelijkheid en milieu (p.36).........................................................................5
Zelfsturing (p.40)......................................................................................................................5
Twee fundamentele ontwikkelingstheorieën...................................................................................7
Algemeen kader levenslooppsychologie.............................................................................................7
Erikson (1902-1983)............................................................................................................................7
Kernconflict?.............................................................................................................................7
Indeling in fasen?......................................................................................................................7
Hoe leg je het kernconflict uit?.................................................................................................8
Identiteit = levenslang ontwikkelingsproces.............................................................................8
Piaget (1896-1980).............................................................................................................................8
4 fasen......................................................................................................................................9
Prenatale ontwikkeling...................................................................................................................10
Prenatale?.........................................................................................................................................10
Ontwikkeling van embryo en foetus (p.70).......................................................................................10
Germinaal stadium.................................................................................................................10
Embryonaal stadium...............................................................................................................10
Foetaal stadium......................................................................................................................11
Psychisch functioneren?...................................................................................................................11
Prenatale omgevingsinvloeden.........................................................................................................11
Fysische & psychologische invloeden (p.87)...........................................................................11
De geboorte......................................................................................................................................11
Conclusie...........................................................................................................................................12
De babytijd.....................................................................................................................................13
Uitrusting van de pasgeborene.........................................................................................................14
1
, Motorische reacties................................................................................................................14
Waarneming en cognitie.........................................................................................................14
Sociale gerichtheid en emoties...............................................................................................14
Motorische ontwikkeling..................................................................................................................15
Grijpstadium...........................................................................................................................15
Zitstadium...............................................................................................................................15
Kruip- en optrekstadium.........................................................................................................15
Loopstadium...........................................................................................................................16
Ontwikkelingen in waarneming en cognitie......................................................................................16
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................16
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................16
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................18
Vertrouwen – wantrouwen..............................................................................................................18
De peuterjaren...............................................................................................................................19
Peuter?.............................................................................................................................................21
Lichamelijke en motorische ontwikkeling.........................................................................................21
Lichamelijk (p.148)..................................................................................................................21
Motorisch...............................................................................................................................21
Waarneming en mentaal functioneren.............................................................................................21
Einde van sensomotorische periode.......................................................................................21
Beginnen van het pre-operationeel denken...........................................................................22
(enkel) taalontwikkeling (p.169).............................................................................................23
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................24
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................24
De kleuterjaren..............................................................................................................................25
Lichamelijke en motorische ontwikkeling.........................................................................................27
Lichamelijke veranderingen....................................................................................................27
Motorische ontwikkeling........................................................................................................27
Waarneming en mentaal functioneren.............................................................................................27
Het pre-operationeel denken.................................................................................................27
Bespreking van enkele afzonderlijke processen.....................................................................28
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................29
Algemeen:...............................................................................................................................29
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................30
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................30
De schoolperiode...........................................................................................................................32
Lichamelijke en motorische ontwikkeling.........................................................................................34
Lichamelijk..............................................................................................................................34
2
, Motorisch...............................................................................................................................34
Aanvulling...............................................................................................................................34
Waarneming en mentaal functioneren.............................................................................................34
Op weg naar een nieuw evenwicht........................................................................................34
Bespreking van enkele afzonderlijke processen.....................................................................35
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................36
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................36
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................36
De adolescentie..............................................................................................................................38
Adolescentie?!?!?.............................................................................................................................40
Lichamelijke ontwikkeling.................................................................................................................40
Lichamelijke veranderingen in de puberteit...........................................................................40
Psychologische gevolgen van lichaamsveranderingen............................................................40
Cognitieve ontwikkeling....................................................................................................................41
Kenmerken van het formeel-operationeel denken.................................................................42
Enkele gevolgen van het formeel-operationeel denken.........................................................42
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................43
Sociale ontwikkeling...............................................................................................................43
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................44
De volwassenheid..........................................................................................................................45
Volwassenen?!?................................................................................................................................45
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................45
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................45
Ouderdom......................................................................................................................................47
Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling..........................................................................................47
Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................47
3
, Terreinverkenning
Terreinverkenning
Studie van de levensloop van de mens
Studie van gedrag doorheen de verschillende levensfasen van de mens (wat doet hij, wat kan
hij aan, hoe denkt hij, wat voelt hij, hoe gaat hij in interactie met anderen)
Ontwikkelingsproces = erg complex
Doel : Kennis opdoen over de 'normale' levensloop om als orthopedagogisch begeleider de noden
en mogelijkheden (of beperkingen) van je cliënt(en) te herkennen (= rol van ondersteuningsplanner)
Korte historiek
Uitgroei tot een volwaardige
levenslooppsychologie (p.17)
Van exclusieve aandacht voor de fasen uit de kindertijd naar een verruiming over de hele
levensloop.
Levenslang veranderingsproces = elke levensfase opent nieuwe perspectieven
levenslooppsychologie
Bv. adolescentie: eindpunt of tussenfase?
Indeling in fasen (p.20)
Levensloop indelen in een aantal duidelijk onderscheiden periodes of fasen.
Iedere levensfase vertoont heel specifieke kenmerken
Baby ouderdom
Bv Is een kind wel zo verschillend van een volwassenen? Denkt/handelt/voelt het kind effectief anders dan een
volwassenen?
Factoren die de ontwikkeling sturen
(p.29)
Waarom verschillen kinderen uit 1 gezin soms heel erg?
Twee factoren: Erfelijkheid en milieu
Rol van erfelijkheid
DNA – chromosomen – genen
Invloeden vanuit het milieu
Bronfenbrenner (zie figuur p.35): rol van omgevingsinvloeden
Micro – meso – exo- macro - en chronosysteem = ecologisch systementheorie
Microsysteem (p.33)
Rechtstreekse contactpersonen (gezin, vrienden, school, werkplek, verenigingen, …)
Tweerichtingsverkeer: enerzijds de invloed die de omgeving heeft op jou én anderzijds
invloed die jij hebt op de omgeving, op hoe anderen op jou zullen reageren, …
Bv gewild of ongewild, bewust of onbewust, heb je door je fysieke verschijning of manier van reageren invloed op
hoe anderen op jou zullen reageren
4
