Verbintenissenrecht
Hoofdstuk 1: Inleiding
Situering en vindplaats van het verbintenissenrecht
In ons recht maakt men vaak ook een onderscheid tussen privaatrecht en publieksrecht
Publiekrecht = Regels die te maken hebben met de relatie tussen overheid en burger
Privaatrecht = Regels die te maken hebben tussen burgers onderling
Verbintenissenrecht is een onderdeel van het privaatrecht
Continuïteit van het verbintenissenrecht
Grote delen van het verbintenissenrecht zijn al meer dan 200 jaar ongewijzigd gebleven.
Internationaal privaatrecht
Het kan zijn dat je een verbintenis aangaat met iemand uit het buitenland, dan is het internationaal privaatrecht
van toepassing
Heel wat andere takken uit het privaatrecht vallen terug op verbintenissenrecht, daarom wordt
verbintenissenrecht ook wel de moeder van het privaatrecht genoemd.
In solidum betekenis
Wanneer twee of meerdere schuldenaars aansprakelijk zijn gesteld tot de betaling van de volledige schuld aan
de schuldeiser.
1
, Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen van de verbintenis
Het recht kent twee soorten personen
1. Rechtspersoon = een entiteit waaraan het recht rechten en plichten toekent (vb. vennootschap)
2. Natuurlijke persoon = mens van vlees en bloed
Een in geld waardeerbare aanspraak
Elke verbintenis heeft een bepaald voorwerp: een prestatie die geleverd moet worden. Het klassieke
verbintenissenrecht legt zich toe op de vermogensrechtelijke verbintenissen of de verbintenissen met een in
geld waardeerbaar voorwerp. Dat wil niet zeggen dat het voorwerp cash geld moet zijn, maar het moet in geld
gewaardeerd kunnen worden.
Afdwingbaarheid
Kenmerkend voor een juridische verbintenis is dat zij afgedwongen kan worden. Een schuldenaar die zijn
verbintenis niet vrijwillig nakomt, zal desnoods door een rechter, tot naleving gedwongen kunnen worden.
Gentlemen’s agreement
Een herenakkoord is een overeenkomst gesloten tussen twee of meer partijen. Deze kan zowel mondeling als
schriftelijk zijn. In beginsel is een herenakkoord niet rechtens afdwingbaar, maar beroept het op de eer van de
partijen. Als sanctie op niet nakoming werden maatschappelijk sociale middelen gekozen als uitstoting.
Natuurlijke verbintenis
Een natuurlijke verbintenis is een verbintenis ie niet in recht afdwingbaar is.
Een overeenkomst is niet hetzelfde als een verbintenis, het is een onderdeel van een verbintenis
Een aanbod is altijd bindend wanneer men geen tegen voorwaarden heeft
Voorbeeld je wil iets verkopen en iemand zegt ja ik koop het dan is dat een geldige overeenkomst
2
,Wat is een verbintenis
1. Een verbintenis creëert een verbinding, een rechtsband tussen twee of meer personen. Op grond van die
band kan iemand iets juridisch afdwingen van een andere persoon. Wat die ene persoon juridisch kan
afdwingen is het voorwerp van de verbintenis.
2. Verbintenissen kunnen ontstaan uit
- Verbintenissen uit rechtshandelingen
(handelingen met het oog op de creatie van rechtsgevolgen, wil juridische gevolgen)
- Verbintenissen uit rechtsfeiten
(feiten die juridische gevolgen met zich meebrengen, maar die niet gewenst zijn)
Vb. Geboorte, ongeval, meerderjarigheid, …
3. Schuldeiser (SE) – schuldenaar (SA)
- Schuldeiser
Deze persoon moet iets doen, niet doen of geven
- Schuldenaar
Deze persoon moet iets geven, doen of laten
4. Vorderingsrecht (verbintenissen) ßà zakelijkrecht
Vorderingsrecht = een persoonlijk recht = hangt vast aan een persoon
Zakelijk recht = hangt vast aan een zaak
Er bestaan twee soorten rechtshandelingen
1. Eenzijdige rechtshandeling = de wilsuiting is slechts van 1 partij vereist
- Vb. Testament (er is maar 1 wilsuiting vereist en dat is van de person die het maakt)
- Vb. Aanbod doen aan iemand (vb. huis verkopen)
- vb. Supermarkt doet korting op een smartphone, ze zijn genoodzaakt om zich te houden aan dit aanbod
2. Meerzijdige rechtshandeling: syn. Overeenkomst= contract = de wilsuiting van 2 of meerdere partijen
vereist
- Vb. Je hebt wijn verkocht voor 15 euro (je hebt alle 2 de handelingen gesteld gewild met de daaraan
verbonden rechtsgevolgen) & de wilsuiting van beiden partijen was vereist
- Vb. Schenking (fles wijn aan iemand geven) is meerzijdige rechtshandeling WANT schenking is altijd een
contract en de aanvaarding van de andere (persoon die het krijgt) is nodig
Er bestaan twee soorten rechtsfeiten
1. Verbintenissen uit oneigenlijke overeenkomst
Situaties waar iemand vrijwillig een handeling stelt die een andere persoon ten goede komt.
Voorbeeld als je per ongeluk je loon tweemaal krijgt moet je dit terugstorten.
2. Verbintenissen uit onrechtmatige daad
Een verbintenis uit onrechtmatige daad ontstaat wanneer iemand
onrechtmatig handelt en daardoor al dan niet opzettelijk schade
berokkent. Voorbeeld je rijdt door je onoplettendheid op de auto
voor je, je zal die schade moeten betalen.
Wanneer kan men spreken van een onrechtmatige daad
3. Er is een fout
4. Er is schade
5. Er is een oorzakelijk verband zijn tussen de fout en de schade
3
, Indeling van verbintenissen (5)
Verbintenissen volgens de bron waaruit zij ontstaan
Verbintenissen volgens de bron waaruit ze ontstaan
1. Verbintenissen ontstaan uit eenzijdige rechtshandeling
2. Verbintenissen ontstaan uit overeenkomsten (contracten)
3. Verbintenissen ontstaan uit oneigenlijke overeenkomsten (quasi contracten)
4. Verbintenissen ontstaan uit onrechtmatige daad (Fout, schuld, causaal verband)
Verbintenissen volgens hun aard
Verbintenissen volgens hun aard
1. Verbintenissen met economisch karakter (een onderneming die een verbintenis aangaat)
2. Verbintenissen met burgerlijk karakter (een niet onderneming die een verbintenis aangaat)
3. Verbintenissen met persoonsgebonden karakter (intuïtu personae)
Overeenkomst dat wordt aangegaan in functie van ene welbepaald persoon, vb artiestencontract
Verbintenissen volgens het voorwerp van de verbintenis
Verbintenissen volgens het voorwerp van de verbintenis
1. Verbintenissen om iets te geven (een zaak in eigendom overdragen), iets te doen (dj) of iets niet te doen
(veranderen van werk)
2. Resultaatsverbintenissen (schuldenaar garandeert dat een bepaald resultaat behaald zal worden) en
inspanningsverbintenissen (schuldenaar garandeert dat hij voldoende inspanning zal leveren, zonder dat hij
garant staat voor het eindresultaat)
4
Hoofdstuk 1: Inleiding
Situering en vindplaats van het verbintenissenrecht
In ons recht maakt men vaak ook een onderscheid tussen privaatrecht en publieksrecht
Publiekrecht = Regels die te maken hebben met de relatie tussen overheid en burger
Privaatrecht = Regels die te maken hebben tussen burgers onderling
Verbintenissenrecht is een onderdeel van het privaatrecht
Continuïteit van het verbintenissenrecht
Grote delen van het verbintenissenrecht zijn al meer dan 200 jaar ongewijzigd gebleven.
Internationaal privaatrecht
Het kan zijn dat je een verbintenis aangaat met iemand uit het buitenland, dan is het internationaal privaatrecht
van toepassing
Heel wat andere takken uit het privaatrecht vallen terug op verbintenissenrecht, daarom wordt
verbintenissenrecht ook wel de moeder van het privaatrecht genoemd.
In solidum betekenis
Wanneer twee of meerdere schuldenaars aansprakelijk zijn gesteld tot de betaling van de volledige schuld aan
de schuldeiser.
1
, Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen van de verbintenis
Het recht kent twee soorten personen
1. Rechtspersoon = een entiteit waaraan het recht rechten en plichten toekent (vb. vennootschap)
2. Natuurlijke persoon = mens van vlees en bloed
Een in geld waardeerbare aanspraak
Elke verbintenis heeft een bepaald voorwerp: een prestatie die geleverd moet worden. Het klassieke
verbintenissenrecht legt zich toe op de vermogensrechtelijke verbintenissen of de verbintenissen met een in
geld waardeerbaar voorwerp. Dat wil niet zeggen dat het voorwerp cash geld moet zijn, maar het moet in geld
gewaardeerd kunnen worden.
Afdwingbaarheid
Kenmerkend voor een juridische verbintenis is dat zij afgedwongen kan worden. Een schuldenaar die zijn
verbintenis niet vrijwillig nakomt, zal desnoods door een rechter, tot naleving gedwongen kunnen worden.
Gentlemen’s agreement
Een herenakkoord is een overeenkomst gesloten tussen twee of meer partijen. Deze kan zowel mondeling als
schriftelijk zijn. In beginsel is een herenakkoord niet rechtens afdwingbaar, maar beroept het op de eer van de
partijen. Als sanctie op niet nakoming werden maatschappelijk sociale middelen gekozen als uitstoting.
Natuurlijke verbintenis
Een natuurlijke verbintenis is een verbintenis ie niet in recht afdwingbaar is.
Een overeenkomst is niet hetzelfde als een verbintenis, het is een onderdeel van een verbintenis
Een aanbod is altijd bindend wanneer men geen tegen voorwaarden heeft
Voorbeeld je wil iets verkopen en iemand zegt ja ik koop het dan is dat een geldige overeenkomst
2
,Wat is een verbintenis
1. Een verbintenis creëert een verbinding, een rechtsband tussen twee of meer personen. Op grond van die
band kan iemand iets juridisch afdwingen van een andere persoon. Wat die ene persoon juridisch kan
afdwingen is het voorwerp van de verbintenis.
2. Verbintenissen kunnen ontstaan uit
- Verbintenissen uit rechtshandelingen
(handelingen met het oog op de creatie van rechtsgevolgen, wil juridische gevolgen)
- Verbintenissen uit rechtsfeiten
(feiten die juridische gevolgen met zich meebrengen, maar die niet gewenst zijn)
Vb. Geboorte, ongeval, meerderjarigheid, …
3. Schuldeiser (SE) – schuldenaar (SA)
- Schuldeiser
Deze persoon moet iets doen, niet doen of geven
- Schuldenaar
Deze persoon moet iets geven, doen of laten
4. Vorderingsrecht (verbintenissen) ßà zakelijkrecht
Vorderingsrecht = een persoonlijk recht = hangt vast aan een persoon
Zakelijk recht = hangt vast aan een zaak
Er bestaan twee soorten rechtshandelingen
1. Eenzijdige rechtshandeling = de wilsuiting is slechts van 1 partij vereist
- Vb. Testament (er is maar 1 wilsuiting vereist en dat is van de person die het maakt)
- Vb. Aanbod doen aan iemand (vb. huis verkopen)
- vb. Supermarkt doet korting op een smartphone, ze zijn genoodzaakt om zich te houden aan dit aanbod
2. Meerzijdige rechtshandeling: syn. Overeenkomst= contract = de wilsuiting van 2 of meerdere partijen
vereist
- Vb. Je hebt wijn verkocht voor 15 euro (je hebt alle 2 de handelingen gesteld gewild met de daaraan
verbonden rechtsgevolgen) & de wilsuiting van beiden partijen was vereist
- Vb. Schenking (fles wijn aan iemand geven) is meerzijdige rechtshandeling WANT schenking is altijd een
contract en de aanvaarding van de andere (persoon die het krijgt) is nodig
Er bestaan twee soorten rechtsfeiten
1. Verbintenissen uit oneigenlijke overeenkomst
Situaties waar iemand vrijwillig een handeling stelt die een andere persoon ten goede komt.
Voorbeeld als je per ongeluk je loon tweemaal krijgt moet je dit terugstorten.
2. Verbintenissen uit onrechtmatige daad
Een verbintenis uit onrechtmatige daad ontstaat wanneer iemand
onrechtmatig handelt en daardoor al dan niet opzettelijk schade
berokkent. Voorbeeld je rijdt door je onoplettendheid op de auto
voor je, je zal die schade moeten betalen.
Wanneer kan men spreken van een onrechtmatige daad
3. Er is een fout
4. Er is schade
5. Er is een oorzakelijk verband zijn tussen de fout en de schade
3
, Indeling van verbintenissen (5)
Verbintenissen volgens de bron waaruit zij ontstaan
Verbintenissen volgens de bron waaruit ze ontstaan
1. Verbintenissen ontstaan uit eenzijdige rechtshandeling
2. Verbintenissen ontstaan uit overeenkomsten (contracten)
3. Verbintenissen ontstaan uit oneigenlijke overeenkomsten (quasi contracten)
4. Verbintenissen ontstaan uit onrechtmatige daad (Fout, schuld, causaal verband)
Verbintenissen volgens hun aard
Verbintenissen volgens hun aard
1. Verbintenissen met economisch karakter (een onderneming die een verbintenis aangaat)
2. Verbintenissen met burgerlijk karakter (een niet onderneming die een verbintenis aangaat)
3. Verbintenissen met persoonsgebonden karakter (intuïtu personae)
Overeenkomst dat wordt aangegaan in functie van ene welbepaald persoon, vb artiestencontract
Verbintenissen volgens het voorwerp van de verbintenis
Verbintenissen volgens het voorwerp van de verbintenis
1. Verbintenissen om iets te geven (een zaak in eigendom overdragen), iets te doen (dj) of iets niet te doen
(veranderen van werk)
2. Resultaatsverbintenissen (schuldenaar garandeert dat een bepaald resultaat behaald zal worden) en
inspanningsverbintenissen (schuldenaar garandeert dat hij voldoende inspanning zal leveren, zonder dat hij
garant staat voor het eindresultaat)
4
