SAMENVATTING STAATSRECHT
BOEK 1 & 2
Prof. Dr. Johan van de Lanotte
(2018-2019)
Rei Jashari Staatsrecht (2018-2019)
, BOEK 1 DEEL 2:
De Belgen en hun rechten
Hoofdstuk 1: Rechten en vrijheden in de Grondwet en
internationale verdragen (r450-483)
INLEIDING & DEFINITIE
Belgische GW bevat 28 artikelen onder Titel II (De Belgen en hun Rechten)
=> Fundamentale rechten
en vrijheden (Invloed na opkomst van FR & Amerikaanse Revolutie)
Garantie op menswaardig & vrije leven + BESCHERMING machtsmisbruik door overheid
Mensenrechten 4 categorieën & 3 generaties
CATEGORIEËN
Burgerlijke rechten Bescherming t.o.v. overheid ( vrijheid, leven
etc.)
Politieke Rechten Deelname burger aan staatsgezag
(verkiezingen)
Econ., soc. & cult. Rechten Waardig leven ( vrije handel, huisvestiging)
Collectieve & Solidariteits Rechten Collectieve => waarborg gemeenschappen
Solidariteits => medewerking tussen Staten
(Vrede & ontwikkeling etc.)
GENERATIES
1e Generatie Burgerlijke & Politieke Rechten
Reactie tegen vorstelijke absolutisme
(FR Revolutie)
2e Generatie Econ., soc. & cult. Rechten
Invloed door Mexicaanse Revolutie, Sovjet-
Unie & Dekolonisatiegolf
3e Generatie Collectieve & Solidariteits Rechten
Drang naar verdere ontvoogding van
derdewereldlanden + mondiale problemen
ca. 1990
Belgische GW oorspronkelijk enkel klassieke vrijheidsrechten (Uitzondering Art. 24 GW Recht
op onderwijs).
Rei Jashari Staatsrecht (2018-2019)
,**1993-1994; opname van 2e Generatie Rechten ( Art. 23 GW; recht arbeid, soc. zekerheid,
huistvestiging)
Bronnen van grondrechten
1e Initiatief = EVRM (1948)
Geen directe werking MAAR toen gezien als internationaal gewoonterecht .
GAF AANLEIDING TOT:
OP INTERNATIONAAL NIVEAU
BUPO ( Burgerlijke en politieke)
ECOSOC (Econ & Soc.)
VN-Antidiscriminatieverdrag
Folterverdrag
Vn-Vrouwenrechtenverdrag
OP EUROPEES NIVEAU
Bij Raad van Europa
Europees Sociaal Handvest (ESH)
Europees Folterverdag
Europees Minderhedenverdrag
EVRM + protocollen
Kinderrechtenverdrag
Bij EU Verdragen
Verdrag Maastricht & Amsterdam => Art 6 EU; Grondrechten EVRM gezien als
algemene beginselen
Verdrag Lissabon; Handvest krijgt bindend karakter DUS Europese Unie bezit
eigen grondrechtencataloog
STELLING: Grondrechten kunnen ook in wettelijke bepalingen hun rechtsgrond vinden.
*betwistbaar; Wettelijke regeling heeft mogelijkheid tot afwijking door democratisch gevormde
meerderheid MAAR Grondwet heeft dit niet!
Bij afbakening van de grondrechten => gebruik formele definitie (Rechten die de burger
ontleent aan de GW, algemene rechtbeginselen met GW waarde & INTL verdragen mbt
mensenrechten)
GW Wijzigen kan alleen door speciale procedure (Art. 195 GW)
Rei Jashari Staatsrecht (2018-2019)
, Overheidsorganen beroep op grondrechten-bescherming?
=> Publiekrechtelijke organen kunnen zich beroepen op
Artikel 10 GW (Gelijkheid)
Artikel 11 GW (Niet-discriminatie)
Artikel 16 GW ( legaliteits waarborg inzake onteigening)
Afdwingbaarheid grondrechten?
NATIONALE RECHTER
DIRECTE WERKING INDIRECTE WERKING
=>Geen verdere uitwerking nodig (self-executing)
=>Rechten/plichten voor burger
* Meeste Econ, Soc. & Cult. geen directe werking*
Uitzonderingen: Stakingsrecht & Standstilleffect
Belangrijke Term Standstilleffect: Bepaling die de overheid de plicht geeft om zich te
onthouden van het afbouwen van maatregelen die in strijd zijn met de doelstelling van de
bepaling & reeds bestaande realisaties
Wat bij een schending van mensenrechten?:
1e Vraag: Waaruit vloeit de schending?
Wetskrachtige norm Handeling Uitvoerende Macht
=> GW Hof; Vernietiging of Buiten beschouwing => Raad Van State; Exceptie v. onwettigheid
-Vernietiging; verwijderd uit rechtsorde & vernietiging
Geacht nooit bestaan te hebben (Ex Tunc) *Bekijk Hierarchie der Rechtsnormen*
-Buiten beschouwing bij conflict INTL norm
(Arrest Le Ski) Nationale rechter:
Geen toepassing op specifieke case Hoger beroep of cassatie
Rei Jashari Staatsrecht (2018-2019)
BOEK 1 & 2
Prof. Dr. Johan van de Lanotte
(2018-2019)
Rei Jashari Staatsrecht (2018-2019)
, BOEK 1 DEEL 2:
De Belgen en hun rechten
Hoofdstuk 1: Rechten en vrijheden in de Grondwet en
internationale verdragen (r450-483)
INLEIDING & DEFINITIE
Belgische GW bevat 28 artikelen onder Titel II (De Belgen en hun Rechten)
=> Fundamentale rechten
en vrijheden (Invloed na opkomst van FR & Amerikaanse Revolutie)
Garantie op menswaardig & vrije leven + BESCHERMING machtsmisbruik door overheid
Mensenrechten 4 categorieën & 3 generaties
CATEGORIEËN
Burgerlijke rechten Bescherming t.o.v. overheid ( vrijheid, leven
etc.)
Politieke Rechten Deelname burger aan staatsgezag
(verkiezingen)
Econ., soc. & cult. Rechten Waardig leven ( vrije handel, huisvestiging)
Collectieve & Solidariteits Rechten Collectieve => waarborg gemeenschappen
Solidariteits => medewerking tussen Staten
(Vrede & ontwikkeling etc.)
GENERATIES
1e Generatie Burgerlijke & Politieke Rechten
Reactie tegen vorstelijke absolutisme
(FR Revolutie)
2e Generatie Econ., soc. & cult. Rechten
Invloed door Mexicaanse Revolutie, Sovjet-
Unie & Dekolonisatiegolf
3e Generatie Collectieve & Solidariteits Rechten
Drang naar verdere ontvoogding van
derdewereldlanden + mondiale problemen
ca. 1990
Belgische GW oorspronkelijk enkel klassieke vrijheidsrechten (Uitzondering Art. 24 GW Recht
op onderwijs).
Rei Jashari Staatsrecht (2018-2019)
,**1993-1994; opname van 2e Generatie Rechten ( Art. 23 GW; recht arbeid, soc. zekerheid,
huistvestiging)
Bronnen van grondrechten
1e Initiatief = EVRM (1948)
Geen directe werking MAAR toen gezien als internationaal gewoonterecht .
GAF AANLEIDING TOT:
OP INTERNATIONAAL NIVEAU
BUPO ( Burgerlijke en politieke)
ECOSOC (Econ & Soc.)
VN-Antidiscriminatieverdrag
Folterverdrag
Vn-Vrouwenrechtenverdrag
OP EUROPEES NIVEAU
Bij Raad van Europa
Europees Sociaal Handvest (ESH)
Europees Folterverdag
Europees Minderhedenverdrag
EVRM + protocollen
Kinderrechtenverdrag
Bij EU Verdragen
Verdrag Maastricht & Amsterdam => Art 6 EU; Grondrechten EVRM gezien als
algemene beginselen
Verdrag Lissabon; Handvest krijgt bindend karakter DUS Europese Unie bezit
eigen grondrechtencataloog
STELLING: Grondrechten kunnen ook in wettelijke bepalingen hun rechtsgrond vinden.
*betwistbaar; Wettelijke regeling heeft mogelijkheid tot afwijking door democratisch gevormde
meerderheid MAAR Grondwet heeft dit niet!
Bij afbakening van de grondrechten => gebruik formele definitie (Rechten die de burger
ontleent aan de GW, algemene rechtbeginselen met GW waarde & INTL verdragen mbt
mensenrechten)
GW Wijzigen kan alleen door speciale procedure (Art. 195 GW)
Rei Jashari Staatsrecht (2018-2019)
, Overheidsorganen beroep op grondrechten-bescherming?
=> Publiekrechtelijke organen kunnen zich beroepen op
Artikel 10 GW (Gelijkheid)
Artikel 11 GW (Niet-discriminatie)
Artikel 16 GW ( legaliteits waarborg inzake onteigening)
Afdwingbaarheid grondrechten?
NATIONALE RECHTER
DIRECTE WERKING INDIRECTE WERKING
=>Geen verdere uitwerking nodig (self-executing)
=>Rechten/plichten voor burger
* Meeste Econ, Soc. & Cult. geen directe werking*
Uitzonderingen: Stakingsrecht & Standstilleffect
Belangrijke Term Standstilleffect: Bepaling die de overheid de plicht geeft om zich te
onthouden van het afbouwen van maatregelen die in strijd zijn met de doelstelling van de
bepaling & reeds bestaande realisaties
Wat bij een schending van mensenrechten?:
1e Vraag: Waaruit vloeit de schending?
Wetskrachtige norm Handeling Uitvoerende Macht
=> GW Hof; Vernietiging of Buiten beschouwing => Raad Van State; Exceptie v. onwettigheid
-Vernietiging; verwijderd uit rechtsorde & vernietiging
Geacht nooit bestaan te hebben (Ex Tunc) *Bekijk Hierarchie der Rechtsnormen*
-Buiten beschouwing bij conflict INTL norm
(Arrest Le Ski) Nationale rechter:
Geen toepassing op specifieke case Hoger beroep of cassatie
Rei Jashari Staatsrecht (2018-2019)
