Volledige samenvatting van neuroanatomie, lestranscripties (Van Hoof) (D013747A)

Neuroanatomie



1. INLEIDING

DIA 1: Indeling en oriëntatie van het CZS

Basisstructuren

●​ Medulla spinalis = ruggenmerg
○​ Ligt in het wervelkanaal.
○​ Hier start het centrale zenuwstelsel dat je al uit het 1e jaar kent.
●​ Medulla oblongata (verlengde merg)
○​ Eerste deel van de hersenstam boven het ruggenmerg.
●​ Hersenstam (van caudaal naar rostraal):
○​ Medulla oblongata
○​ Pons
■​ Verdikking door vele zenuwbanen.
■​ Verbonden met het cerebellum.
○​ Mesencephalon (middenhersenen)
■​ Verbindingsstuk tussen hersenstam en grote hersenen.
■​ Bevat o.a. dopaminerge kernen (relevant voor Parkinson).
●​ Cerebellum (kleine hersenen)
○​ Samen met pons vormt het metencephalon.

Hoger gelegen hersendelen

●​ Diencephalon
○​ Thalamus (centrale schakelpost voor sensoriek/motoriek).
○​ Hypothalamus + verbinding met hypofyse (hormonaal centrum).
●​ Telencephalon (grote hersenen)
○​ Cerebrale cortex (neocortex).
○​ Subcorticale structuren:
■​ Basale ganglia
■​ Hippocampus
■​ Amygdala

DIA 2:

Embryologie & oriëntatie

●​ Tijdens ontwikkeling groeien de hersenen sterk → worden C-vormig door beperkte ruimte van de schedel.
●​ Hierdoor is de neuras-as gekromd, waardoor de anatomische richtingen verschuiven:
○​ Rostraal = richting neus
○​ Caudaal = richting ruggenmerg
○​ Dorsaal = bovenkant hersenen (niet "achterkant" zoals in romp!)
○​ Ventaal = onderkant hersenen
●​ Deze gebogen as verklaart waarom ventraal/dorsaal in het hoofd niet exact overeenkomt met ventraal/dorsaal in de
romp.




1

,2. ALGEMENE TOPOGRAFIE VAN HET CZS
2.1 Grote hersenen en ventrikelsysteem

TELENCEPHALON

DIA 3: Gyri & Sulci


1. Algemeen uitzicht van de hersenen

●​ De hersenen bestaan uit twee hemisferen (links en rechts).
●​ Deze worden gescheiden door de diepe fissura longitudinalis cerebri (interhemisferische fissuur).


2. Gyri en sulci

●​ Gyri = windingen / verhevenheden van de hersenen.
●​ Sulci = groeven / inkepingen tussen gyri.
●​ Reden van plooien:
○​ Het aantal neuronen neemt enorm toe tijdens ontwikkeling.
○​ Om meer hersenschors in een beperkte schedelruimte te stoppen → hersenschors vouwt zich op.
○​ Oppervlakte van de cortex uitgeplooid ≈ 2500 cm² (ongeveer 50 × 50 cm), maar in realiteit compact in je twee
handen.
●​ Belangrijk:
○​ Cortex loopt ook door in de sulci → extra functioneel oppervlak.


3. Gyri die je absoluut moet herkennen

a. Sulcus centralis

●​ Zeer herkenbare, lange groef.
●​ Scheidt frontale kwab (voor) van pariëtale kwab (achter).

b. Gyrus precentralis

●​ Ligt voor de sulcus centralis.
●​ Bevat de primaire motorische cortex (M1).
●​ Vertrekpunt van motorische banen naar hersenstam & ruggenmerg → stuurt bewuste beweging.

c. Gyrus postcentralis

●​ Ligt achter de sulcus centralis.
●​ Bevat de primaire somatosensorische cortex (S1).
●​ Hier komt tast, proprioceptie en andere somatosensoriek toe.
●​ De hersenen vormen hier een perceptie op basis van ruwe zenuwsignalen.

DIA 4: Herkenning van de hersenlobben (bovenaanzicht)


1. Oriëntatie

●​ Je kijkt van bovenaf op de hersenen.
●​ Voorzijde = voorkant van het hoofd (frontaal).
●​ Achterzijde = achterhoofd (occipitaal).
●​ De fissura longitudinalis cerebri loopt in het midden en scheidt de twee hemisferen.​


2

,2. Sulcus centralis als belangrijkste grenslijn

●​ De sulcus centralis is de sleutel om de lobben te herkennen.
●​ Alles ervoor = frontale lob.
●​ Alles ernaar = pariëtale lob.


3. Lobben en hun positie (bovenaanzicht)

Frontale lob

●​ Ligt voor de sulcus centralis.
●​ Komt overeen met het os frontale van de schedel.

Pariëtale lob

●​ Ligt achter de sulcus centralis (en voor de occipitale lob).
●​ Komt overeen met de plek van het os parietale.

Occipitale lob

●​ Het achterste deel van de hersenen.
●​ Onderliggend schedelbot = os occipitale.

Temporale lob

●​ Niet volledig zichtbaar in bovenaanzicht (ligt lager, aan de zijkant).
●​ Komt overeen met het os temporale.
●​ Je ziet alleen het bovenste randje soms in de bovenaanblik.

DIA 5: Corpus callosum, commissuren & doorsneden


1. Grijze en witte stof

Grijze stof (cortex)

●​ Ligt aan de buitenkant van de grote hersenen.
●​ Bestaat uit cellichamen van neuronen.
●​ Slechts enkele mm dik.
●​ Heeft 6 lagen (Brodmann-architectuur), functieafhankelijk.

Witte stof

●​ Axonen die vertrekken vanuit de cortex.
●​ Verbindt overal regio’s in de hersenen met elkaar.
●​ Grote bundels lopen ook van linker naar rechter hemisfeer = commissuren.


2. Corpus callosum – grootste commissuur

Functie

●​ Verbindt linker en rechter hemisfeer.
●​ Is pure witte stof (axonen).
●​ Ligt zichtbaar als een C-vormige witte structuur op een midsagittale doorsnede.

3

, 4 onderdelen van voor naar achter (klinisch belangrijk!)

1.​ Rostrum
2.​ Genu (knie – plaats waar het naar beneden buigt)
3.​ Truncus (grootste middenstuk)
4.​ Splenium (achterste, dikste deel)

Splenium verbindt vooral de occipitale kwabben → belangrijk voor visuele informatie tussen links en rechts.

Forceps minor & major

●​ Forceps minor: vezels die vanuit het genu uitstralen naar de frontale lobben.
●​ Forceps major: vezels die vanuit het splenium uitstralen naar de occipitale lobben.


3. Andere commissurale verbindingen

Niet alles loopt via het corpus callosum.

Commissura anterior

●​ Kleine verbinding tussen de temporale lobben (o.a. olfactorische structuren).
●​ Ligt voor het genu.

Commissura posterior

●​ Ligt meer naar achter.
●​ Verbindt delen van de pretectale gebieden en epifyse.
●​ Speelt een rol in pupilreflexen en visuele coördinatie.


4. Occipitale kwab & visuele verwerking

●​ Rond de sulcus calcarinus ligt de primaire visuele cortex (V1).
●​ Visuele input → via thalamus (corpus geniculatum laterale) → V1.
●​ Splenium van corpus callosum zorgt voor links-rechts communicatie van visuele informatie.




4