LEERPAD DIERETHIEK
1. INLEIDING
Dierenverzorger: ethische dilemma’s
Dolfiniaria verdwijnen?
Dieren slachten om op te eten?
2. MORAAL, ETHIEK EN ETHISCHE DILLEMA’S
Het gedrag van mensen wordt geleid door normen en waarden
Welke waarden en normen mensen hebben: gevolg van wisselwerking tussen erfelijke
factoren en omgevingsfactoren
o Belang omgevingsfactoren waarschijnlijk het hoogst
Waarden = belangrijke en nastrevenswaardige situaties of eigenschappen
o Idealen van goed leven die we willen nastreven
o Geven een gewenste richting aan zoals het streven naar kennis, gezondheid,
biodiversiteit, eerlijkheid, dierenwelzijn…
Normen = concrete gedragsregels of handelingsvoorschriften die aangeven dat we in een
bepaalde situatie behoren te doen of na te laten
o Met normen, waarden proberen realiseren
Norm ‘we doen dieren geen onnodig leed aan’ hoort bij de waarde ‘dierenwelzijn’
2.1 WAARDEN
Waarden zijn dingen waar we om geven, die belangrijk voor ons zijn en die we alleen
waarderen voor hun eigen bestwil
Zijn die doelen en idealen die we nastreven en waaraan we ons zelf, anderen en onze
samenleving afmeten
Verschillende soorten waarden:
o Ecologische zoals biodiversiteit en natuurlijkheid
o Milieuwaarden zoals veiligheid en duurzaamheid
o Socio-economische waarden zoals welzijn en werkgelegenheid
o Maatschappelijke waarden zoals gezondheid en voedselzekerheid
o Morele waarden zoals autonomie en rechtvaardigheid
Bepaalde standpunten in publieke debatten vinden hun oorsprong in morele waarden
o Kunnen worden gedefinieerd als normatieve waarden die zodanig geëvolueerd zijn
dat mensen met elkaar kunnen samenleven
o Met elkaar omgaan betekent dat mensen hun moraal delen
o Onderliggende redenering van de moraal kan verschillen tussen individuen;
afhankelijk van cultuur, wetenschap, opleiding, sociale achtergrond en wetgeving
o Uitleg moraal en manier waarop morele waarden gewogen worden: hangt af van
context
o Als fundamentele waarden verbonden met andere waarden
2.2 NORMEN
, Zijn concrete vertalingen van waarden
Zijn instructies of voorschriften die aangeven wat we in bepaalde omstandigheden moeten
doen of wat we moeten laten
Doel: waarden realiseren, beschermen of te bevorderen
Een en dezelfde waarde kan worden uitgedrukt door verschillende normen
Normen zijn ongeschreven regels die handelingen leiden of voorschrijven en door politieke
besluitvorming in wetgeving kunnen worden vastgelegd
Soorten normen:
o Persoonlijke normen
Vloeien voort uit iemands individuele geschiedenis, relaties die men met
andere heeft en de verplichtingen die men is aangegaan
Iedereen hefet een geschiedenis met andere mensen thuis, op het werk,
onder kennissen, onder vrienden…; dit schept specifieke verplichtingen
Ouders behoren goed voor hun kinderen te zorgen, maar ze moeten niet
voor alle kinderen in de buurt zorgen
o Professionele normen
Vloeien voort uit iemands functie of rol in de samenleving
Artsen, advocaten, wetenschappers… specifieke taken en verplichtingen
tegenover cliënten, klanten, collega’s en grote publiek
o Publieke normen
Gelden voor iederen, ongeacht persoonlijke relaties, individuele
geschiedenis, beroep, rol of functie
2.3 MORAAL EN DIERETHIEK
Moraal
Geheel van waarden en normen dat een persoon als richtinggevend voor zijn eigen handelen
beschouwd
Ethiek
Ethiek bestudeert moraal
Normen en waarden bestuderen alsof het feiten zijn
Trachten in kaart brengen welke normen en waarden mensen erop nahouden
Betrekking op de vraag welke normen en waarden te verkiezen zijn boven andere en wat de
argumentatie is die een bepaalde keuze verantwoordt
Ethiek gaat ook om het formuleren van argumenten
Geen eenvoudige antwoorden
Het gaat om voeren van inhoudelijke discussie over de kwaliteit van de argumenten
Dierethiek
Ethiek richt zich op concrete maatschappelijke problemen = toegepaste ethiek
Discussies over wat we wel en niet mogen doen met dieren en wat wenselijk is of niet spelen
zich af binnen dierethiek
Noodzakelijk bij een verandering van waarden, waardeconflict of bij nieuwe situaties die
ethisch gezien nog niet overdacht zijn
1. INLEIDING
Dierenverzorger: ethische dilemma’s
Dolfiniaria verdwijnen?
Dieren slachten om op te eten?
2. MORAAL, ETHIEK EN ETHISCHE DILLEMA’S
Het gedrag van mensen wordt geleid door normen en waarden
Welke waarden en normen mensen hebben: gevolg van wisselwerking tussen erfelijke
factoren en omgevingsfactoren
o Belang omgevingsfactoren waarschijnlijk het hoogst
Waarden = belangrijke en nastrevenswaardige situaties of eigenschappen
o Idealen van goed leven die we willen nastreven
o Geven een gewenste richting aan zoals het streven naar kennis, gezondheid,
biodiversiteit, eerlijkheid, dierenwelzijn…
Normen = concrete gedragsregels of handelingsvoorschriften die aangeven dat we in een
bepaalde situatie behoren te doen of na te laten
o Met normen, waarden proberen realiseren
Norm ‘we doen dieren geen onnodig leed aan’ hoort bij de waarde ‘dierenwelzijn’
2.1 WAARDEN
Waarden zijn dingen waar we om geven, die belangrijk voor ons zijn en die we alleen
waarderen voor hun eigen bestwil
Zijn die doelen en idealen die we nastreven en waaraan we ons zelf, anderen en onze
samenleving afmeten
Verschillende soorten waarden:
o Ecologische zoals biodiversiteit en natuurlijkheid
o Milieuwaarden zoals veiligheid en duurzaamheid
o Socio-economische waarden zoals welzijn en werkgelegenheid
o Maatschappelijke waarden zoals gezondheid en voedselzekerheid
o Morele waarden zoals autonomie en rechtvaardigheid
Bepaalde standpunten in publieke debatten vinden hun oorsprong in morele waarden
o Kunnen worden gedefinieerd als normatieve waarden die zodanig geëvolueerd zijn
dat mensen met elkaar kunnen samenleven
o Met elkaar omgaan betekent dat mensen hun moraal delen
o Onderliggende redenering van de moraal kan verschillen tussen individuen;
afhankelijk van cultuur, wetenschap, opleiding, sociale achtergrond en wetgeving
o Uitleg moraal en manier waarop morele waarden gewogen worden: hangt af van
context
o Als fundamentele waarden verbonden met andere waarden
2.2 NORMEN
, Zijn concrete vertalingen van waarden
Zijn instructies of voorschriften die aangeven wat we in bepaalde omstandigheden moeten
doen of wat we moeten laten
Doel: waarden realiseren, beschermen of te bevorderen
Een en dezelfde waarde kan worden uitgedrukt door verschillende normen
Normen zijn ongeschreven regels die handelingen leiden of voorschrijven en door politieke
besluitvorming in wetgeving kunnen worden vastgelegd
Soorten normen:
o Persoonlijke normen
Vloeien voort uit iemands individuele geschiedenis, relaties die men met
andere heeft en de verplichtingen die men is aangegaan
Iedereen hefet een geschiedenis met andere mensen thuis, op het werk,
onder kennissen, onder vrienden…; dit schept specifieke verplichtingen
Ouders behoren goed voor hun kinderen te zorgen, maar ze moeten niet
voor alle kinderen in de buurt zorgen
o Professionele normen
Vloeien voort uit iemands functie of rol in de samenleving
Artsen, advocaten, wetenschappers… specifieke taken en verplichtingen
tegenover cliënten, klanten, collega’s en grote publiek
o Publieke normen
Gelden voor iederen, ongeacht persoonlijke relaties, individuele
geschiedenis, beroep, rol of functie
2.3 MORAAL EN DIERETHIEK
Moraal
Geheel van waarden en normen dat een persoon als richtinggevend voor zijn eigen handelen
beschouwd
Ethiek
Ethiek bestudeert moraal
Normen en waarden bestuderen alsof het feiten zijn
Trachten in kaart brengen welke normen en waarden mensen erop nahouden
Betrekking op de vraag welke normen en waarden te verkiezen zijn boven andere en wat de
argumentatie is die een bepaalde keuze verantwoordt
Ethiek gaat ook om het formuleren van argumenten
Geen eenvoudige antwoorden
Het gaat om voeren van inhoudelijke discussie over de kwaliteit van de argumenten
Dierethiek
Ethiek richt zich op concrete maatschappelijke problemen = toegepaste ethiek
Discussies over wat we wel en niet mogen doen met dieren en wat wenselijk is of niet spelen
zich af binnen dierethiek
Noodzakelijk bij een verandering van waarden, waardeconflict of bij nieuwe situaties die
ethisch gezien nog niet overdacht zijn
