1
Abnormale psychologie: Wetenschappelijke studie van abnormaal
gedrag met het doel om te beschrijven, voorspellen, verklaren en
veranderen van abnormale patronen van functioneren.
- Veel definities zijn er al voorgesteld, maar nog geen enkele is compleet
aanvaard.
- Grote uitdaging om abnormaal gedrag te beschrijven
Wat is psychologische abnormaliteit?
1. Gemeenschappelijke eigenschappen over definities heen
1. De “vier D’s”
- Deviance (afwijkend van de norm)
- Distress
- Dysfunction
- Danger
- Als gedrag hieraan voldoet wordt het gezien als abnormaal gedrag
2. Beinvloed door
- Normen/waarde
- Cultuur
- Context
De ongrijpbaarheid van abnormaliteit:
- Abnormaliteit is gedefinieerd door algemene criteria in de
maatschappij.
- Criteria worden gebruikt om specifieke gevallen de beoordelen.
- Thomas Szasz: maatschappelijke invloeden invalideren het concept
van mentale stoornissen.
- Elke definitie van abnormaliteit is hierdoor mogelijks niet consistent
toepasbaar.
Behandeling/therapie: Een procedure met het doel tot het veranderen
van abnormaal
gedrag in meer normaal gedrag.
- De definitie is beperkt door de problemen om abnormaliteit te definiëren.
Essentiele aspecten van alle vormen van therapie:
- Er is een patiënt
- Er is een getrainde, sociaal geaccepteerde genezer of therapeut
- Een reeks van therapeutische contacten tussen de therapeut en de
cliënt.
- Ondanks verschillen tussen clinici vinden de meeste van hen dat een
grote groep mensen nood heeft aan een soort therapie.
,Hoe werd abnormaliteit gezien en behandeld in het verleden?
- Elke hedendaagse en historische maatschappij kreeg te maken met
psychologische abnormaliteit.
- Veel hedendaagse ideeën en behandelingen hebben wortels in het
verleden.
Prehistorische benaderingen en behandelingen
1. Prehistorische maatschappijen
- Benaderden abnormaal gedrag waarschijnlijk als het gevolg van kwade
geesten
- Gaat mogelijks terug tot het Stenen Tijdperk
2. Behandelingen
- Schedelboringen en exorcisme.
Griekse en Romeinse benaderingen en behandelingen:
1. 500 voor Christus tot 500 na Christus
- Filosofen en artsen gaven verschillende verklaringen en behandelingen
voor abnormaal gedrag
- Hippocrates geloofde en doceerde dat ziektes een natuurlijke oorsprong
hadden; de vier lichaamssappen (humores)
2. Behandeling
- Rustig leven
- Dieet van groenten
- Gelijkmoedigheid
- Lichaamsbeweging
- Seksuele onthouding (celibaat)
- Bloeding (bloedzuigers op het lichaam krijgen om de disbalans in het
bloed te herstellen)
Europa in de middeleeuwen: De terugkeer van bezetenheid:
1. 500–1350 na Christus
- De katholieke kerk verwerpt wetenschappelijke vormen van onderzoek
en controleert al het onderwijs
- Mentale stoornissen hadden demonische oorzaken; massa hysterie;
gedeelde wanen en hallucinaties
- Aan het einde van de middeleeuwen verliezen demonologie en
gerelateerde methoden hun aanzien terug
2. Behandeling
- (Duivel) uitdrijving
- Martelingen
- Geleidelijk aan ook hospitalisatie
De renaissance en de ontwikkeling van asylums (verpleegtehuizen):
1. 1400–1700 na Christus
- Met de terugkeer van de wetenschappelijke methoden
, beginnen demonologische ideeën van abnormaliteit te verdwijnen.
- Weyer was de eerste arts gespecialiseerd in mentale gezondheid en
geloofde dat de geest even gevoelig was aan ziekte als het lichaam.
- Verzorging gebeurde vaak bij bedevaartsoorden (bv., bij Geel, België) en
waren de voorlopers van gezinsverpleging programma’s.
- Verpleegtehuizen ontstonden midden van de 16 e eeuw.
De 19e eeuw: Hervormingen en Morele behandelingen:
1. 19e eeuw
- Behandeling van mensen met mentale stoornissen begon te verbeteren
- Pinel (Frankrijk) en Tuke (Engeland): Pleiten voor morele behandeling
met humane en respectvolle technieken
- Morele behandelingen werden grotendeels gestopt in Europa en de
Verenigde Staten in het begin van de 20ste eeuw
- Benjamin Rush (vader van de Amerikaanse psychiatry) en
Dorothea Dix (lerares uit Boston): Promoten morele behandelingen in de
Verenigde Staten
- De beweging stortte langzaam in, in het midden van de 19de eeuw;
psychiatrische klinieken liepen vol en gaven nog nauwelijks behandeling.
Het werden dus meer gevangenissen dan klinieken waar mensen geholpen
werden.
Het begin van de 20ste eeuw: Twee Perspectieven:
1. Somatogeen perspectief
- Abnormaal functioneren heeft fysieke oorzaken
A. Twee factoren waren van belang voor de terugkeer van dit perspectief
- Emil Kraepelin: Fysieke factoren zijn de oorzaak van mentaal
disfunctioneren
- Nieuwe biologische ontdekkingen waarbij mentaal functioneren werd
gelinkt aan dingen zoals syfilis en algemene paralyse
B. Resultaten waren over het algemeen ontmoedigend tot wanneer
effectieve medicatie werd ontwikkeld.
2. Psychogeen perspectief
- Abnormaal functioneren heeft psychische oorzaken
A. Toename in populariteit gebaseerd op werk met hypnose
- Mesmer: Hypnose voor hysterische stoornissen
- Freud: Psychoanalyse; poliklinische therapie
B. Psychoanalytische theorie en behandeling werden algemeen aanvaard.
Afgelopen decennia en hedendaagse trends:
A. Negatieve publieke attitudes bestaan nog steeds, maar er zijn grote
veranderingen geweest in de laatste 60 jaar in hoe clinici abnormaal
functioneren begrijpen en behandelen:
- Meer theorieën en behadelingsvormen
- Meer onderzoek en informatie
, - Meer meningsverschillen over abnormaal functioneren
B. Verschillende theorieën:
- Biologische theorieën
- Psychologische theorieën
- Sociologische theorieën
- Humanistische theorieën
Hoe worden mensen met serieuze psychische problemen verzorgd?
1. Nieuwe psychoactieve medicaties ontdekt in jaren 50s
- Antipsychotische drugs
- Antidepressiva
- Anxiolytische medicatie (anti- angst)
Heeft gezorgd voor minder opnames in klinieken en meer poliklinische
behandelingen
2. Voor 1950
- Bijna alle poliklinische behandeling bestond uit private psychotherapie
3. Vandaag
- Poliklinische behandeling is de voornaamste methode van behandeling;
vaker verzekerd
- Preventie programma’s nemen toe; positieve psychologie groeit
- Programma's die zich specifiek richten op een specifiek psychische
probleem
zijn ontwikkeld
Multiculturele Psychologie: Een nieuw studiegebied dat ontwikkelde
onder invloed van de groeiende diversiteit (voornamelijk in de VS, maar
ook Europa)
- Multiculturele psychologen proberen te begrijpen hoe factoren zoals
cultuur, etniciteit, gender en andere factoren een invloed hebben op
gedragingen en gedachtes en hoe mensen met verschillende
achtergronden psychologisch verschillen.
De invloed van verzekeringspolissen:
- De manier waarop verzekeringen omgaan met mentale gezondheid heeft
een invloed op diagnoses en behandeling
- Sinds 2014 is behandeling van psychische klachten onderdeel van de
basisverzekering in Nederland (via huisarts)
- Ernstigere klachten gaat via GGZ
- Verwijzing via huisarts (vereist DSM-V diagnose!)
- Sommige zaken vallen niet onder basisverzekering (bv.,
relatieproblemen, burnout, klachten zonder diagnose; hiervoor kan je wel
bij de huisarts terecht)
Abnormale psychologie: Wetenschappelijke studie van abnormaal
gedrag met het doel om te beschrijven, voorspellen, verklaren en
veranderen van abnormale patronen van functioneren.
- Veel definities zijn er al voorgesteld, maar nog geen enkele is compleet
aanvaard.
- Grote uitdaging om abnormaal gedrag te beschrijven
Wat is psychologische abnormaliteit?
1. Gemeenschappelijke eigenschappen over definities heen
1. De “vier D’s”
- Deviance (afwijkend van de norm)
- Distress
- Dysfunction
- Danger
- Als gedrag hieraan voldoet wordt het gezien als abnormaal gedrag
2. Beinvloed door
- Normen/waarde
- Cultuur
- Context
De ongrijpbaarheid van abnormaliteit:
- Abnormaliteit is gedefinieerd door algemene criteria in de
maatschappij.
- Criteria worden gebruikt om specifieke gevallen de beoordelen.
- Thomas Szasz: maatschappelijke invloeden invalideren het concept
van mentale stoornissen.
- Elke definitie van abnormaliteit is hierdoor mogelijks niet consistent
toepasbaar.
Behandeling/therapie: Een procedure met het doel tot het veranderen
van abnormaal
gedrag in meer normaal gedrag.
- De definitie is beperkt door de problemen om abnormaliteit te definiëren.
Essentiele aspecten van alle vormen van therapie:
- Er is een patiënt
- Er is een getrainde, sociaal geaccepteerde genezer of therapeut
- Een reeks van therapeutische contacten tussen de therapeut en de
cliënt.
- Ondanks verschillen tussen clinici vinden de meeste van hen dat een
grote groep mensen nood heeft aan een soort therapie.
,Hoe werd abnormaliteit gezien en behandeld in het verleden?
- Elke hedendaagse en historische maatschappij kreeg te maken met
psychologische abnormaliteit.
- Veel hedendaagse ideeën en behandelingen hebben wortels in het
verleden.
Prehistorische benaderingen en behandelingen
1. Prehistorische maatschappijen
- Benaderden abnormaal gedrag waarschijnlijk als het gevolg van kwade
geesten
- Gaat mogelijks terug tot het Stenen Tijdperk
2. Behandelingen
- Schedelboringen en exorcisme.
Griekse en Romeinse benaderingen en behandelingen:
1. 500 voor Christus tot 500 na Christus
- Filosofen en artsen gaven verschillende verklaringen en behandelingen
voor abnormaal gedrag
- Hippocrates geloofde en doceerde dat ziektes een natuurlijke oorsprong
hadden; de vier lichaamssappen (humores)
2. Behandeling
- Rustig leven
- Dieet van groenten
- Gelijkmoedigheid
- Lichaamsbeweging
- Seksuele onthouding (celibaat)
- Bloeding (bloedzuigers op het lichaam krijgen om de disbalans in het
bloed te herstellen)
Europa in de middeleeuwen: De terugkeer van bezetenheid:
1. 500–1350 na Christus
- De katholieke kerk verwerpt wetenschappelijke vormen van onderzoek
en controleert al het onderwijs
- Mentale stoornissen hadden demonische oorzaken; massa hysterie;
gedeelde wanen en hallucinaties
- Aan het einde van de middeleeuwen verliezen demonologie en
gerelateerde methoden hun aanzien terug
2. Behandeling
- (Duivel) uitdrijving
- Martelingen
- Geleidelijk aan ook hospitalisatie
De renaissance en de ontwikkeling van asylums (verpleegtehuizen):
1. 1400–1700 na Christus
- Met de terugkeer van de wetenschappelijke methoden
, beginnen demonologische ideeën van abnormaliteit te verdwijnen.
- Weyer was de eerste arts gespecialiseerd in mentale gezondheid en
geloofde dat de geest even gevoelig was aan ziekte als het lichaam.
- Verzorging gebeurde vaak bij bedevaartsoorden (bv., bij Geel, België) en
waren de voorlopers van gezinsverpleging programma’s.
- Verpleegtehuizen ontstonden midden van de 16 e eeuw.
De 19e eeuw: Hervormingen en Morele behandelingen:
1. 19e eeuw
- Behandeling van mensen met mentale stoornissen begon te verbeteren
- Pinel (Frankrijk) en Tuke (Engeland): Pleiten voor morele behandeling
met humane en respectvolle technieken
- Morele behandelingen werden grotendeels gestopt in Europa en de
Verenigde Staten in het begin van de 20ste eeuw
- Benjamin Rush (vader van de Amerikaanse psychiatry) en
Dorothea Dix (lerares uit Boston): Promoten morele behandelingen in de
Verenigde Staten
- De beweging stortte langzaam in, in het midden van de 19de eeuw;
psychiatrische klinieken liepen vol en gaven nog nauwelijks behandeling.
Het werden dus meer gevangenissen dan klinieken waar mensen geholpen
werden.
Het begin van de 20ste eeuw: Twee Perspectieven:
1. Somatogeen perspectief
- Abnormaal functioneren heeft fysieke oorzaken
A. Twee factoren waren van belang voor de terugkeer van dit perspectief
- Emil Kraepelin: Fysieke factoren zijn de oorzaak van mentaal
disfunctioneren
- Nieuwe biologische ontdekkingen waarbij mentaal functioneren werd
gelinkt aan dingen zoals syfilis en algemene paralyse
B. Resultaten waren over het algemeen ontmoedigend tot wanneer
effectieve medicatie werd ontwikkeld.
2. Psychogeen perspectief
- Abnormaal functioneren heeft psychische oorzaken
A. Toename in populariteit gebaseerd op werk met hypnose
- Mesmer: Hypnose voor hysterische stoornissen
- Freud: Psychoanalyse; poliklinische therapie
B. Psychoanalytische theorie en behandeling werden algemeen aanvaard.
Afgelopen decennia en hedendaagse trends:
A. Negatieve publieke attitudes bestaan nog steeds, maar er zijn grote
veranderingen geweest in de laatste 60 jaar in hoe clinici abnormaal
functioneren begrijpen en behandelen:
- Meer theorieën en behadelingsvormen
- Meer onderzoek en informatie
, - Meer meningsverschillen over abnormaal functioneren
B. Verschillende theorieën:
- Biologische theorieën
- Psychologische theorieën
- Sociologische theorieën
- Humanistische theorieën
Hoe worden mensen met serieuze psychische problemen verzorgd?
1. Nieuwe psychoactieve medicaties ontdekt in jaren 50s
- Antipsychotische drugs
- Antidepressiva
- Anxiolytische medicatie (anti- angst)
Heeft gezorgd voor minder opnames in klinieken en meer poliklinische
behandelingen
2. Voor 1950
- Bijna alle poliklinische behandeling bestond uit private psychotherapie
3. Vandaag
- Poliklinische behandeling is de voornaamste methode van behandeling;
vaker verzekerd
- Preventie programma’s nemen toe; positieve psychologie groeit
- Programma's die zich specifiek richten op een specifiek psychische
probleem
zijn ontwikkeld
Multiculturele Psychologie: Een nieuw studiegebied dat ontwikkelde
onder invloed van de groeiende diversiteit (voornamelijk in de VS, maar
ook Europa)
- Multiculturele psychologen proberen te begrijpen hoe factoren zoals
cultuur, etniciteit, gender en andere factoren een invloed hebben op
gedragingen en gedachtes en hoe mensen met verschillende
achtergronden psychologisch verschillen.
De invloed van verzekeringspolissen:
- De manier waarop verzekeringen omgaan met mentale gezondheid heeft
een invloed op diagnoses en behandeling
- Sinds 2014 is behandeling van psychische klachten onderdeel van de
basisverzekering in Nederland (via huisarts)
- Ernstigere klachten gaat via GGZ
- Verwijzing via huisarts (vereist DSM-V diagnose!)
- Sommige zaken vallen niet onder basisverzekering (bv.,
relatieproblemen, burnout, klachten zonder diagnose; hiervoor kan je wel
bij de huisarts terecht)
