Samenvatting - Sociale Psychologie: deel 1 - psychologie KUL

SAMENVATTING – SOCIALE
PSYCHOLOGIE – DEEL 1




2025-2026
PSYCHOLOGIE– ABA 1 – KU Leuven

,INLEIDING

Sociale psychologie = waarom we dingen doen onder invloed van anderen

 Impliciete druk = lief vragen om iets te doen
 Explicieite druk = je moet iets doen + weigeren = straf

Eerste indruk  quick & dirty (snel & negatief)

 Deze valt zeker bij te sturen  veel positieve elementen nodig om negatieve indruk beter te maken
o Meer positieve elementen nodig om negatieve indruk beter te maken dan omgekeerd

Negativity bias = negativiteitsdenkfout  vooringenomenheid om negatief te denken (meer aandacht op het negatieve, dan
positieve)

 Was nuttig voor de overleving van onze voorouders (bv. als ze geritsel hoorden in het donker  gevaar!!)
 Alert zijn voor wat negatief kan zijn
 Media bevorderen dit effect  buiten proportioneel aandacht geven aan wat mis loopt
o Dit kan een vertekend beeld geven

DUS: zelf moeten we proberen van het negatieve iets positief te maken

Aangeleerde hulpeloosheid = vanalles geprobeerd & niets helpt  op den duur word je passief omdat je niet meer weet wat te
doen

Black box = alles waar we geen zicht op hebben – gevoelens & gedachten



Brug waar het meeste zelfmoorden zijn gebeurd

 2016/2017: Regering wilde hier iets aan doen
o Brug aantrekkelijker gemaakt  foto’s van lachende
kinderen, quotes
o MAAR: ZM-cijfer was gestegen na aanpassingen...
o Reden: veel aandacht aan brug  mensen die ZM overwegen kiezen hier sneller voor + complexiteit van wij als
mens kan niet ongedaan worden gemaakt door een ‘leuk’ prentje
 Conclusie: WIJ HEBBEN ANDEREN NODIG OM TE KUNNEN OVERLEVEN
o Sociale deprivatie (soc.psy) = wanneer we geen toegang hebben tot andere mensen doet dat iets met ons
 In sociologie: wanneer je bepaalde middelen niet hebt (financieel etc.)  je kan jezelf niet alles geven
 Bij dieren: gedepriveerd = ontbering (geen eten krijgen)
 Bv. weeskinderen in Roemenië  kinderen kregen geen affectie  ontbeerd van sociale affectie
 Bepaalde kinderen naar adoptieouders vs. sommigen bleven in weeshuis
o Adoptie  betere hersenactiviteit
o Weeskindern  slechtere hersenactiviteit  ontwikkelingsachterstand
o Sociale paradox = ondanks dat we andere mensen dus echt nodig hebben, gaan we ze ook vaak uit de weg (bv.
op de trein een plek tussen laten)
o Mensen zijn vaak niet goed in voorspellen van hoe ze zich gaan voelen bij connectie (bv. niet durven met
vreemden te praten op de trein  achteraf bleek uit een experiment dat dit fijne gesprekken waren)

Naast dat wij anderen nodig hebben, worden wij beïnvloed door die anderen of beïnvloeden wij die anderen

 Impliciet of expliciet




1

,Wij hebben speciale bubbels rond ons:

 Intieme ruimte: liefje, huisdier, hechte vrienden, broer/zus,...

Als er een ongewenst iemand in een te dichte ruimte komt  impact op je gedrag (bv.
wegduwen, stap achteruit, ...)

Amygdala = deel in hersenen  reguleren van emoties & interpersoonlijke afstand

 Door ongeluk  amygdala beschadigd  interpersoonlijke afstand niet meer kunnen
reguleren




1. WAT IS SOCIALE PSYCHOLOGIE?

Sociale psychologie = de wetenschappelijke studie van de manier waarop de gedachten, gevoelens en handelingen van
mensen beïnvloed worden door de feitelijke, voorgestelde of geïmpliceerde aanwezigheid van andere mensen

OF

Sociale psychologie = het deelgebied van de psychologie dat zich bezighoudt met sociale invloeden op individueel gedrag en
met gedrag van mensen met, voor, over of tegen elkaar

 Overt gedrag = openlijke, zichtbare gedrag (dat anderen ook kunnen waarnemen)
 Covert gedrag = bedekte, niet-zichtbare gedrag (bv. meningen, voorkeuren, stemmingen, motivatie, ...)


1. GEDACHTEN, GEVOELENS & HANDELINGEN

Anderen hebben invloed op op hoe we ons gedragen, op hoe we (ons) voelen, op hoe we (over onszelf) denken

 Als wij posters van andere objectief mooie mensen (bv. hoge symmetrie) zien en nadien een vragenlijst moeten invullen
 onszelf lelijk & minderwaardig vinden
 Ook non-verbaal gedrag = lichaamstaal + paraverbaal (= hoe we iets zeggen) heeft invloed – bv. intonatie, hoog/laag
o We hechten meer geloof aan het non-verbale dan
het verbale soms (bv. Je liefje zegt heel monotoon
dat hij van je houdt + draait weg  niet echt
geloven)
o Als er geen non-verbaal gedrag is (bv. chatten) 
blijf je vragen hebben of het echt wel zo is (bv. Ja,
het gaat goed.  Is dat echt zo?)
o Dit diagram klopt enkel in ambigue situaties =
situaties waarin er twijfel is (bv. als je niet meer
zeker weet of je liefje van jou houdt  meer op non-verbale letten)


2. DRIE SOORTEN INVLOED / AANWEZIGHEID

Fysiek / feitelijk

 Bv. rugzaktoerist na aanslagen in Zaventem  mensen omzeilden deze mensen

Voorgesteld

 Bv. in het kleedhokje beïnvloed worden door ‘Zou mijn lief het mooi vinden?’




2

, Impliciet / onrechtstreeks (= vervat in)  geen personen bijstaan, maar er zit een doel achter, bedacht door een
consumentenpsycholoog

 Bv. Supermarket  snoepjes aan de kassa staan daar niet voor niets – om je tijdens het wachten te proberen verleiden
 Bv. Pijltjes die de weg in Ikea wijzen (= nudges  begrijpelijke, ongedwongen dingen die je in een bepaalde richting
duwen)

2.1 UITGANGSPUNTEN VAN DE SOCIALE PSYCHOLOGIE

Sociale psychologie  situationele gedragsdeterminanten (= factoren uit de omgeving / context)  factoren liggen vnl. buiten
de persoon (situationisme = situatie gebruiken om gedrag te verklaren)

 <-> differentiële psychologie (dispositionisme  dispositie = persoonlijkheidseigenschap)  factor = persoonlijkheid
(intern)
 Interactionisme = gedrag wordt nooit bepaald door 1 aspect van de psychologie (persoonlijkheid, situatie, ...)
 Verklaren adhv gedrag door situatie = goedkeuren van dat gedrag (bv. Milgram)

Andere uitgangspunten (buiten situationisme):

 Experimenteel onderzoek  in geïsoleerde labostudie
 Dieronderzoek  andere verklaringen zoeken (bv. niet dezelfde cognitieve waarden – kakkerlakken)
 Kennisopbouw  we weten niet altijd alles zeker
 Beschrijven, uitleggen, begrijpen EN voorspellen + verklaren

2.2 DE RELATIE TUSSEN SOCIALE PSYCHOLOGIE EN MENSENKENNIS

We hebben veel gezond verstand (hoge cognitieve vaardigheden)

Wetenschappelijke studie Intuïtieve / alledaagse kennis
 Systematische kennisverwerwing  proberen  Eenzijdige selectie  je baseert je simpelweg
om alle relevante info proberen te verzamelen op eigen ervaring (iets wat je toevallig opmerkt
(niet echt mogelijk om de hele populatie te als waarheid aannemen)
bestuderen  alsnog via  Bv. de ene keer zeg je ‘soort zoekt soort’ & de
statistiek/representatieve steekproeven – andere keer zeg je ‘tegenpolen trekken elkaar
gemengde groep die de populatie aan’
vertegenwoordigen  algemene uitspraken
doen)
 Objectief  onafhankelijk van wie een  Subjectief  bservaties zet je naar je eigen
onderzoek doet  hetzelfde moeten kunnen hand volgens persoonlijke voorkeur etc.
waarnemen
 Experimentele methode  alle factoren die van  Onderhevig  loopt niet gecontroleerd
invloed kunnen zijn  constant (onder
controle) houden
Wetenschap is niet per se juister dan het andere  gewoon andere manieren van kennis verwerven

 Sommige intuïtieve mensenkennis kan waar zijn, terwijl wetenschappelijke studies misschien nog gefalsifieerd worden

HOOFDSTUK 1 – METHODES VAN SOCIAALPSYCHOLOGISCH ONDERZOEK (H1-HB)

Het is afhankelijk van welk doel je hebt welke methode je kiest

Drie methodes waarin je iets te weten kan komen over het sociale gedrag van mensen:

 Beschrijvende methode (= begrijpende methode)
o Observatie
o Zelfbeschrijvingen
 Correlationeel onderzoek
 Experimentele methode

3