CURSUS ONDERNEMINGSRECHT
M.J. Kroeze, L. Timmerman & J.B. Wezeman, De kern van het ondernemingsrecht,
Deventer: Wolters Kluwer 2025
RS0312-252622S
Studie: Pre-master Rechtsgeleerdheid Open Universiteit
Vakcode: RS0312-252622S
Handboek: M.J. Kroeze, L. Timmerman & J.B. Wezeman, De kern van het
ondernemingsrecht, Deventer: Wolters Kluwer 2025
Leerjaar 2025-2026
,LEEREENHEID 1 ONDERNEMINGSVORMEN
Leereenheid 1: Ondernemingsvormen
HR 29 mei 2015, NJ 2015/380 (Lunchroom De Katterug)
HR 3 februari 1984, NJ 1984/386 (Damen/Geho)
HR 19 april 2019, RO 2019/36 (UWV/X)
HOOFDSTUK 1
Ondernemingen zijn op winst, op het behalen van economische voordelen gericht. Als
ondernemingsvorm komen vooral rechtsvormen in aanmerking die toelaten winst uit
te keren aan degenen die in de onderneming participeren. Degenen die in een
onderneming deelnemen, willen daarvan graag vruchten plukken. De wenst tot
winstgerichtheid heeft voor de opzet en inrichting van het ondernemingsrecht een
belangrijk gevolg. Het ondernemingsrecht dient zo te zijn ingericht dat het ruimte laat
voor het maken van winst en dit zelfs stimuleert.
1.1 BESLOTEN VENNOOTSCHAP (BV)
Niet alle bv’s zijn opgericht om een onderneming in stand te houden. Een bv wordt
beschreven in art. 2:175 BW. Een bv heeft een of meer overdraagbare aandelen
verdeeld in kapitaal. Men kan alleen participeren via een aandeel in haar kapitaal. Een
bv wordt daarom kapitaalassociaties of kapitaalvennootschap genoemd. Voor het
oprichten van een kapitaal moet er 1 aandeel uitgegeven worden, het bedrag kan laag
zijn bijv. 1€ als er meer aandelen worden uitgegeven mogen de aandelen in handen
zijn van één aandeelhouder. De eenpersoons-bv is een legaal verschijnsel.
FUNCTIES VAN HET AANDEEL
- Middel om vermogen aan te trekken – de aandeelhouder brengt vermogen
in de bv en krijgt als tegenprestatie van de bv een of meer aandelen. Dit is een
inbrengverplichting en houdt in dat de aandeelhouder vermogen aan de bv ter
beschikking moet stellen, in beginsel ter grootte van het nominale bedrag
waarvoor hij aandelen neemt. In de statuten staat vermeld hoe hoog dit
nominale bedrag voor een bepaalde soort aandelen is kan €0,01 maar ook
€750 per aandeel zijn.
- Zeggenschapsfunctie – met het aandeel kan zeggenschap in de bv worden
uitgeoefend, stemrecht in de aandeelhoudersvergadering art. 2:228 BW. in
beginsel levert ieder aandeel één stem op, hoe meer aandelen hoe meer
stemmen. De omvang van het aandelenbezit is hiervoor doorslaggevend. Bv
heeft hierdoor een plutocratisch karakter (hoe meer aandelen hoe machtiger
iemand is in een aandeelhoudersvergadering), hiervan kan worden afgeweken
ook aandelen zonder stemrecht zijn toegelaten art. 228 lid 4 BW.
- Winstverdelingsfunctie – in beginsel geeft ieder aandeel recht op een
gedeelte van de winst art. 2:216 BW. De door de bv behaalde winst wordt over
, de aandelen verdeeld, ook wel winstuitkering op een aandeel (= dividend). Hoe
meer aandelen iemand bezit hoe groter het winstrecht van de betrokkene, maar
er zijn afwijkingen in art. 2:216 lid 6 en 7 BW.
- Vermogensobject - voor een aandeelhouder vervult het aandeel nog een
belangrijke functie, het is voor hem een vermogensobject omdat het voor
overdracht vatbaar is. Een aandeel kan ook verpand worden artikel 2:198 BW
en er kan door een onbetaalde schuldeiser van de aandeelhouder beslag op
worden gelegd artikel 474c-474i Rv
Een bv is besloten, wat betekent dat de door haar uitgegeven aandelen op naam
staan en overdracht in beginsel niet vrijelijk kan plaatsvinden. Een aandeelhouder
in een bv die zijn aandelen wil overdragen dient zijn over te dragen aandelen aan de
medeaandeelhouders aan te bieden art. 2:195 lid 1 BW. De statuten mogen de
aandelenoverdracht vrijmaken, in art. 2:195 BW worden de beperkingen van
overdraagbaarheid gegeven, ook wel blokkeringsregelingen genoemd. Deze
hebben tot gevolg dat aandelen in een bv niet zonder meer vrij verhandelbaar zijn,
overdracht moet ook bij notariële akte plaatsvinden. Alle aandeelhouders worden
opgenomen in een register art. 2:194 BW
Aandeelhouders zijn in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in de naam van de bv
verricht art. 2:175 BW. Bv heeft voor de aandeelhouders een voordelig
aansprakelijkheidsregime. Het gevolg hiervan is dat als de bv failliet gaat de
schuldeisers onbetaald kunnen blijven, hierbij is correctie mogelijk van de
bestuurdersaansprakelijkheid.
Bv wordt geregeld door haar statuten dit zijn door de oprichters/aandeelhouders van
de bv zelf opgestelde regels voor haar organisatie, deze moeten vastgelegd worden
bij de oprichting in het handelsregister zijn ze ter inzage art 2: 180 lid 1 BW en art.
2:177 BW. Een bv maakt vaak gebruik van gevolmachtigden art. 3:60 BW. Ook kan
een bv een onrechtmatige daad plegen art. 6:162 BW.
1.2 NAAMLOZE VENNOOTSCHAP (NV)
Het aantal naamloze vennootschappen in NL is beperkt, de rechtsvorm is geschikt
voor grote ondernemingen, dit omdat grotere ondernemingen voor het aantrekken
van vermogen vaak van de diensten van de effectenbeurs Euronext Amsterdam
gebruikmaken, hier kunnen aandelen verhandeld worden (alleen met beursnotering).
Een nv heeft een minimumkapitaal van €45.000 euro art. 2:67 lid 2 BW.
Een nv kent een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal, voor een bv is dit
facultatief art. 2:64 BW. Ook de nv heeft een kapitaalassociatie, een aandeel vervult
dezelfde functies als bij een bv aantrekken vermogen art. 2:80 BW, winstverdeling
art. 2:105 BW en stemrecht art. 2:188 BW. Een nv mag aandelen op naam maar ook
, aan toonder uitgeven, de namen van houders van toonderaandelen worden niet in
een aandeelhoudersregister opgenomen, je weet dus niet wie de aandeelhouders zijn
(=naamloze vennootschap). Overdracht moet ook bij notariële akte plaatsvinden
VERSCHILLEN TUSSEN NV EN BV:
1. Een bv heeft aandelen op naam. Een nv heeft aandelen op naam en aan
toonder.
2. Een bv heeft minimumkapitaal afgeschaft, je kunt met €0,01 een bv beginnen.
Een nv heeft een minimumkapitaal van €45.000.
1.3 DE MAATSCHAP EN DE VENNOOTSCHAP ONDER FIRMA (VOF)
De maatschap is een obligatoire, wederkerige overeenkomst tot samenwerking van
twee of meer personen art. 7A:1655 BW. Het sluiten van een
maatschapsovereenkomst is in beginsel vormvrij. De maatschap is gericht op het
door middel van samenwerking behalen van vermogensrechtelijk voordeel dat aan
de vennoten ten goede komt, heeft dus een winstverdelingsdoel. Er wordt
samengewerkt voor een gemeenschappelijke rekening tot een gemeenschappelijk
doel, de opbrengsten worden verdeeld o.b.v. in de maatschapsovereenkomst
opgenomen verdeelsleutel verdeeld. Iedere vennoot moet een waarde aan de
maatschap ter beschikking stellen, kan arbeid of gebouw zijn.
Als een maatschap onder een gemeenschappelijke naam een onderneming uitoefent
gelden ook art. 16-34K, dan is er sprake van een vof. De vof kent hoofdelijke
verbondenheid van de vennoten art. 18K, voor een gewone maatschap gelden minder
strenge aansprakelijkheidsregime de maten zijn voor gelijke delen aansprakelijk voor
de verbintenissen van de maatschap art. 7A:1680 BW
SAMENWERKINGSVEREISTE
De vennoten dienen op voet van gelijkheid samen te werken, zo mag een vennoot
niet in een positie van ondergeschiktheid verkeren ten opzichte van een andere
vennoot want dat zou veeleer op het bestaan van een arbeidsovereenkomst wijzen.
De vennoten dienen gezamenlijk het beleid van de maatschap of van de vof te
bepalen, door het samenwerkingsvereiste krijgt het vennootschapscontract een
bijzonder karakter. De verplichtingen van een vennootschapsovereenkomst lopen
evenwijdig, parallel. En zegt dat een maatschap of vof intuitu personae (omwille van
de persoon/ hoogstpersoonlijk) wordt aangegaan. Een vennootschapsovereenkomst
sluit men niet met een willekeurig persoon af. Men noemt om deze reden de
maatschap en de vof wel personenassociaties of personenvennootschappen. Bij
de maatschap en de vof is niet zoals bij de bv en de nv het kapitaal, het aandeel, het
scharnier, maar de persoon van de vennoot.
STILLE MAATSCHAP
M.J. Kroeze, L. Timmerman & J.B. Wezeman, De kern van het ondernemingsrecht,
Deventer: Wolters Kluwer 2025
RS0312-252622S
Studie: Pre-master Rechtsgeleerdheid Open Universiteit
Vakcode: RS0312-252622S
Handboek: M.J. Kroeze, L. Timmerman & J.B. Wezeman, De kern van het
ondernemingsrecht, Deventer: Wolters Kluwer 2025
Leerjaar 2025-2026
,LEEREENHEID 1 ONDERNEMINGSVORMEN
Leereenheid 1: Ondernemingsvormen
HR 29 mei 2015, NJ 2015/380 (Lunchroom De Katterug)
HR 3 februari 1984, NJ 1984/386 (Damen/Geho)
HR 19 april 2019, RO 2019/36 (UWV/X)
HOOFDSTUK 1
Ondernemingen zijn op winst, op het behalen van economische voordelen gericht. Als
ondernemingsvorm komen vooral rechtsvormen in aanmerking die toelaten winst uit
te keren aan degenen die in de onderneming participeren. Degenen die in een
onderneming deelnemen, willen daarvan graag vruchten plukken. De wenst tot
winstgerichtheid heeft voor de opzet en inrichting van het ondernemingsrecht een
belangrijk gevolg. Het ondernemingsrecht dient zo te zijn ingericht dat het ruimte laat
voor het maken van winst en dit zelfs stimuleert.
1.1 BESLOTEN VENNOOTSCHAP (BV)
Niet alle bv’s zijn opgericht om een onderneming in stand te houden. Een bv wordt
beschreven in art. 2:175 BW. Een bv heeft een of meer overdraagbare aandelen
verdeeld in kapitaal. Men kan alleen participeren via een aandeel in haar kapitaal. Een
bv wordt daarom kapitaalassociaties of kapitaalvennootschap genoemd. Voor het
oprichten van een kapitaal moet er 1 aandeel uitgegeven worden, het bedrag kan laag
zijn bijv. 1€ als er meer aandelen worden uitgegeven mogen de aandelen in handen
zijn van één aandeelhouder. De eenpersoons-bv is een legaal verschijnsel.
FUNCTIES VAN HET AANDEEL
- Middel om vermogen aan te trekken – de aandeelhouder brengt vermogen
in de bv en krijgt als tegenprestatie van de bv een of meer aandelen. Dit is een
inbrengverplichting en houdt in dat de aandeelhouder vermogen aan de bv ter
beschikking moet stellen, in beginsel ter grootte van het nominale bedrag
waarvoor hij aandelen neemt. In de statuten staat vermeld hoe hoog dit
nominale bedrag voor een bepaalde soort aandelen is kan €0,01 maar ook
€750 per aandeel zijn.
- Zeggenschapsfunctie – met het aandeel kan zeggenschap in de bv worden
uitgeoefend, stemrecht in de aandeelhoudersvergadering art. 2:228 BW. in
beginsel levert ieder aandeel één stem op, hoe meer aandelen hoe meer
stemmen. De omvang van het aandelenbezit is hiervoor doorslaggevend. Bv
heeft hierdoor een plutocratisch karakter (hoe meer aandelen hoe machtiger
iemand is in een aandeelhoudersvergadering), hiervan kan worden afgeweken
ook aandelen zonder stemrecht zijn toegelaten art. 228 lid 4 BW.
- Winstverdelingsfunctie – in beginsel geeft ieder aandeel recht op een
gedeelte van de winst art. 2:216 BW. De door de bv behaalde winst wordt over
, de aandelen verdeeld, ook wel winstuitkering op een aandeel (= dividend). Hoe
meer aandelen iemand bezit hoe groter het winstrecht van de betrokkene, maar
er zijn afwijkingen in art. 2:216 lid 6 en 7 BW.
- Vermogensobject - voor een aandeelhouder vervult het aandeel nog een
belangrijke functie, het is voor hem een vermogensobject omdat het voor
overdracht vatbaar is. Een aandeel kan ook verpand worden artikel 2:198 BW
en er kan door een onbetaalde schuldeiser van de aandeelhouder beslag op
worden gelegd artikel 474c-474i Rv
Een bv is besloten, wat betekent dat de door haar uitgegeven aandelen op naam
staan en overdracht in beginsel niet vrijelijk kan plaatsvinden. Een aandeelhouder
in een bv die zijn aandelen wil overdragen dient zijn over te dragen aandelen aan de
medeaandeelhouders aan te bieden art. 2:195 lid 1 BW. De statuten mogen de
aandelenoverdracht vrijmaken, in art. 2:195 BW worden de beperkingen van
overdraagbaarheid gegeven, ook wel blokkeringsregelingen genoemd. Deze
hebben tot gevolg dat aandelen in een bv niet zonder meer vrij verhandelbaar zijn,
overdracht moet ook bij notariële akte plaatsvinden. Alle aandeelhouders worden
opgenomen in een register art. 2:194 BW
Aandeelhouders zijn in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in de naam van de bv
verricht art. 2:175 BW. Bv heeft voor de aandeelhouders een voordelig
aansprakelijkheidsregime. Het gevolg hiervan is dat als de bv failliet gaat de
schuldeisers onbetaald kunnen blijven, hierbij is correctie mogelijk van de
bestuurdersaansprakelijkheid.
Bv wordt geregeld door haar statuten dit zijn door de oprichters/aandeelhouders van
de bv zelf opgestelde regels voor haar organisatie, deze moeten vastgelegd worden
bij de oprichting in het handelsregister zijn ze ter inzage art 2: 180 lid 1 BW en art.
2:177 BW. Een bv maakt vaak gebruik van gevolmachtigden art. 3:60 BW. Ook kan
een bv een onrechtmatige daad plegen art. 6:162 BW.
1.2 NAAMLOZE VENNOOTSCHAP (NV)
Het aantal naamloze vennootschappen in NL is beperkt, de rechtsvorm is geschikt
voor grote ondernemingen, dit omdat grotere ondernemingen voor het aantrekken
van vermogen vaak van de diensten van de effectenbeurs Euronext Amsterdam
gebruikmaken, hier kunnen aandelen verhandeld worden (alleen met beursnotering).
Een nv heeft een minimumkapitaal van €45.000 euro art. 2:67 lid 2 BW.
Een nv kent een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal, voor een bv is dit
facultatief art. 2:64 BW. Ook de nv heeft een kapitaalassociatie, een aandeel vervult
dezelfde functies als bij een bv aantrekken vermogen art. 2:80 BW, winstverdeling
art. 2:105 BW en stemrecht art. 2:188 BW. Een nv mag aandelen op naam maar ook
, aan toonder uitgeven, de namen van houders van toonderaandelen worden niet in
een aandeelhoudersregister opgenomen, je weet dus niet wie de aandeelhouders zijn
(=naamloze vennootschap). Overdracht moet ook bij notariële akte plaatsvinden
VERSCHILLEN TUSSEN NV EN BV:
1. Een bv heeft aandelen op naam. Een nv heeft aandelen op naam en aan
toonder.
2. Een bv heeft minimumkapitaal afgeschaft, je kunt met €0,01 een bv beginnen.
Een nv heeft een minimumkapitaal van €45.000.
1.3 DE MAATSCHAP EN DE VENNOOTSCHAP ONDER FIRMA (VOF)
De maatschap is een obligatoire, wederkerige overeenkomst tot samenwerking van
twee of meer personen art. 7A:1655 BW. Het sluiten van een
maatschapsovereenkomst is in beginsel vormvrij. De maatschap is gericht op het
door middel van samenwerking behalen van vermogensrechtelijk voordeel dat aan
de vennoten ten goede komt, heeft dus een winstverdelingsdoel. Er wordt
samengewerkt voor een gemeenschappelijke rekening tot een gemeenschappelijk
doel, de opbrengsten worden verdeeld o.b.v. in de maatschapsovereenkomst
opgenomen verdeelsleutel verdeeld. Iedere vennoot moet een waarde aan de
maatschap ter beschikking stellen, kan arbeid of gebouw zijn.
Als een maatschap onder een gemeenschappelijke naam een onderneming uitoefent
gelden ook art. 16-34K, dan is er sprake van een vof. De vof kent hoofdelijke
verbondenheid van de vennoten art. 18K, voor een gewone maatschap gelden minder
strenge aansprakelijkheidsregime de maten zijn voor gelijke delen aansprakelijk voor
de verbintenissen van de maatschap art. 7A:1680 BW
SAMENWERKINGSVEREISTE
De vennoten dienen op voet van gelijkheid samen te werken, zo mag een vennoot
niet in een positie van ondergeschiktheid verkeren ten opzichte van een andere
vennoot want dat zou veeleer op het bestaan van een arbeidsovereenkomst wijzen.
De vennoten dienen gezamenlijk het beleid van de maatschap of van de vof te
bepalen, door het samenwerkingsvereiste krijgt het vennootschapscontract een
bijzonder karakter. De verplichtingen van een vennootschapsovereenkomst lopen
evenwijdig, parallel. En zegt dat een maatschap of vof intuitu personae (omwille van
de persoon/ hoogstpersoonlijk) wordt aangegaan. Een vennootschapsovereenkomst
sluit men niet met een willekeurig persoon af. Men noemt om deze reden de
maatschap en de vof wel personenassociaties of personenvennootschappen. Bij
de maatschap en de vof is niet zoals bij de bv en de nv het kapitaal, het aandeel, het
scharnier, maar de persoon van de vennoot.
STILLE MAATSCHAP
