Functieleer deel 1
Visies, stromingen en benaderingen
1. Psychologie als wetenschap & functieleer als basisdomein psy
1.1 Oorspronkelijke definitie vanuit traditionele opvatting over geest-lichaam-probleem
● Dualisme
○ geest en lichaam onderscheiden
= res cogitans vs res extensa
○ Descartes situeert:
■ een klier in de kleine hersenen → centraal & niet gelateraliseerd
● Monisme
○ geest en lichaam zijn GEEN afzonderlijke entiteiten
= 2 aspecten van 1 entiteit ( samen )
➢ Materialisme
■ nadruk ontologische aspect
= alleen het fysieke is echt
■ reductionisme: oversimplificeren van een kwestie
■ epistemologische aspect
= alleen het fysieke echt wetenschappelijk bestuderen
→ leidt tot reductionisme = 1 soort werkelijkheid
➢ Idealisme
■ nadruk op het epistemologisch aspect
→ ENKEL werkelijkheid kennen via zintuigen en eigen denken
● komen tot solipsisme
= geest opgesloten met eigen leef en betekenis wereld
■ alles in de natuur heeft een ziel: panpsychisme
○ Gustav Theodor Fechner
1.4 Basisdomeinen van de psychologie
1. methodenleer → hoe psy feno wetensch onderzocht moeten worden
2. functieleer → studie alg menselijke functies of capaciteiten ⇒ denken/taal/…
3. persoonlijkheidsleer → studie iedereen = uniek = verschillen
4. ontwikkelingsleer → individu verschillen obv leeftijd
5. gedragsleer → studie van de mens in wisselwerking met omgeving
→sociale psychologie en omgevingspsychologie
1.5 Geschiedenis van de psychologie
1.5.1 empirisme haalt het van rationalisme in de 17e en 18e eeuw
● centraal debat filosofie tussen
○ het rationalisme
■ kennis uit verstand
■ kant
○ het empirisme
■ kennis uit ervaring
■ voorlopers: Francis Bacon en Thomas Hobbes
■ grote vertegenwoordiger: John Locke = grondlegger empirisme
1
, Functieleer deel 1
1.6 Belangrijkste stromingen in de psychologie in de 19e en 20e eeuw
1.6.1 structuralisme
● psychologische gehelen zijn samengesteld uit elementaire delen
● taak psychologie
○ elementaire bouwstenen ontdekken en hoe samengesteld
■ elementen = bewuste mentale inhouden
■ Titchener onderscheid 3 elementen
1. gewaarwording ( sensaties )
2. beelden ( geheugen kan oproepen )
3. affecties
■ benadrukt noodzaak stimulus fout vermijden
○ ond mag niet beïnvloed dr kennis
● Titchener vs Wundt
○ Titchener
■ 3 soorten elementen ⬆️
■ elementaire gewaarwording en associatie
■ stimulusfout vermeiden
○ Wundt
■ minder simplistisch
■ Psy = meer dan elementaire gewaarwordingen
● tegenstelling
○ structuralisme
■ wil weten wat de geest is ( welke structuren )
■ bestudeerd bewustzijnsinhouden
■ bewustzijn in bouwstenen ontleden
○ functionalisme
■ weten waar de geest voor dient ( functie die ze vervuld)
■ bestudeerd werking van de bewustzijn
■ bestudeerd aard en functie mentale processen
1.6.2 functionalisme
● bewustzijn = toolbox van functies om adaptief te reageren op nieuwe situaties
● voorlopers: Franz Brentano, WIlliam James, Spencer, Darwin
○ Chicago-functionalist
■ John Dewey en Angell
○ Columbia-Functionalist
■ Thorndike en Woodworth
● John Dewey ( the reflex arc concept in psychology )
● James Rowland Angell
📈
● Edward L Thorndike ( dieren & law of effect )
● 19/20e eeuw → ongenoegen met het structuralisme
→ gevolg = nieuwe stromingen
○ Europa ( Wundt) → gestaltpsy rea tegen structuralisme wundt
○ VS ( Titchener ) → behaviorisme rea tegen structuralisme Titchener
2
Visies, stromingen en benaderingen
1. Psychologie als wetenschap & functieleer als basisdomein psy
1.1 Oorspronkelijke definitie vanuit traditionele opvatting over geest-lichaam-probleem
● Dualisme
○ geest en lichaam onderscheiden
= res cogitans vs res extensa
○ Descartes situeert:
■ een klier in de kleine hersenen → centraal & niet gelateraliseerd
● Monisme
○ geest en lichaam zijn GEEN afzonderlijke entiteiten
= 2 aspecten van 1 entiteit ( samen )
➢ Materialisme
■ nadruk ontologische aspect
= alleen het fysieke is echt
■ reductionisme: oversimplificeren van een kwestie
■ epistemologische aspect
= alleen het fysieke echt wetenschappelijk bestuderen
→ leidt tot reductionisme = 1 soort werkelijkheid
➢ Idealisme
■ nadruk op het epistemologisch aspect
→ ENKEL werkelijkheid kennen via zintuigen en eigen denken
● komen tot solipsisme
= geest opgesloten met eigen leef en betekenis wereld
■ alles in de natuur heeft een ziel: panpsychisme
○ Gustav Theodor Fechner
1.4 Basisdomeinen van de psychologie
1. methodenleer → hoe psy feno wetensch onderzocht moeten worden
2. functieleer → studie alg menselijke functies of capaciteiten ⇒ denken/taal/…
3. persoonlijkheidsleer → studie iedereen = uniek = verschillen
4. ontwikkelingsleer → individu verschillen obv leeftijd
5. gedragsleer → studie van de mens in wisselwerking met omgeving
→sociale psychologie en omgevingspsychologie
1.5 Geschiedenis van de psychologie
1.5.1 empirisme haalt het van rationalisme in de 17e en 18e eeuw
● centraal debat filosofie tussen
○ het rationalisme
■ kennis uit verstand
■ kant
○ het empirisme
■ kennis uit ervaring
■ voorlopers: Francis Bacon en Thomas Hobbes
■ grote vertegenwoordiger: John Locke = grondlegger empirisme
1
, Functieleer deel 1
1.6 Belangrijkste stromingen in de psychologie in de 19e en 20e eeuw
1.6.1 structuralisme
● psychologische gehelen zijn samengesteld uit elementaire delen
● taak psychologie
○ elementaire bouwstenen ontdekken en hoe samengesteld
■ elementen = bewuste mentale inhouden
■ Titchener onderscheid 3 elementen
1. gewaarwording ( sensaties )
2. beelden ( geheugen kan oproepen )
3. affecties
■ benadrukt noodzaak stimulus fout vermijden
○ ond mag niet beïnvloed dr kennis
● Titchener vs Wundt
○ Titchener
■ 3 soorten elementen ⬆️
■ elementaire gewaarwording en associatie
■ stimulusfout vermeiden
○ Wundt
■ minder simplistisch
■ Psy = meer dan elementaire gewaarwordingen
● tegenstelling
○ structuralisme
■ wil weten wat de geest is ( welke structuren )
■ bestudeerd bewustzijnsinhouden
■ bewustzijn in bouwstenen ontleden
○ functionalisme
■ weten waar de geest voor dient ( functie die ze vervuld)
■ bestudeerd werking van de bewustzijn
■ bestudeerd aard en functie mentale processen
1.6.2 functionalisme
● bewustzijn = toolbox van functies om adaptief te reageren op nieuwe situaties
● voorlopers: Franz Brentano, WIlliam James, Spencer, Darwin
○ Chicago-functionalist
■ John Dewey en Angell
○ Columbia-Functionalist
■ Thorndike en Woodworth
● John Dewey ( the reflex arc concept in psychology )
● James Rowland Angell
📈
● Edward L Thorndike ( dieren & law of effect )
● 19/20e eeuw → ongenoegen met het structuralisme
→ gevolg = nieuwe stromingen
○ Europa ( Wundt) → gestaltpsy rea tegen structuralisme wundt
○ VS ( Titchener ) → behaviorisme rea tegen structuralisme Titchener
2
