ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN
1 Basisbegrippen ............................................................................................................................................................ 3
1.1 Wetenschappelijk verantwoord onderzoek.......................................................................................................... 3
1.2 Soorten onderzoek ............................................................................................................................................. 3
1.2.1 Praktijkgericht onderzoek vs. fundamenteel wetenschappelijk onderzoek ................................................................ 3
1.2.2 Twee grondvormen: kwantitatief vs. kwalitatief onderzoek ....................................................................................... 3
1.2.3 Tijdsperspectieven ........................................................................................................................................................ 4
1.3 Eisen aan (wetenschappelijk) verantwoord onderzoek ......................................................................................... 5
1.3.1 Wetenschappelijke eisen.............................................................................................................................................. 5
1.3.2 Ethische vereisten ........................................................................................................................................................ 7
1.3.3 Praktische eisen ............................................................................................................................................................ 7
1.4 Het onderzoeksproces: fasen in een onderzoek ................................................................................................... 8
1.5 Lijst met definities .............................................................................................................................................. 9
2 Onderzoeksplan ........................................................................................................................................................ 11
2.1 Probleemstelling .............................................................................................................................................. 11
2.1.1 De aanleiding .............................................................................................................................................................. 11
2.1.2 De doelstelling ............................................................................................................................................................ 11
2.1.3 De afbakening van het onderwerp en de doelgroep ................................................................................................. 12
2.1.4 Onderzoeksvragen ...................................................................................................................................................... 12
2.1.5 Voorbeeld van een combinatie .................................................................................................................................. 17
2.2 Bepalen van de grondvorm: de keuze voor kwantitatief of kwalitatief onderzoek ............................................... 17
2.2.1 De keuze bij verklarende onderzoeksvragen ............................................................................................................. 17
2.2.2 De keuze bij beschrijvende onderzoeksvragen .......................................................................................................... 18
2.3 Het onderzoeksontwerp ................................................................................................................................... 18
2.3.1 Wat waarnemen? ....................................................................................................................................................... 19
2.3.2 Wie waarnemen (steekproef)?................................................................................................................................... 19
2.3.3 Hoe waarnemen? ....................................................................................................................................................... 19
2.4 Lijst van definities ............................................................................................................................................. 20
3 Steekproeftrekking (wie?) .......................................................................................................................................... 22
3.1 Basisbegrippen: onderzoekseenheden, populatie en steekproef ......................................................................... 22
3.2 Aselecte steekproeven (‘at random’/toevalssteekproeven) (kwantitatief onderzoek) ......................................... 23
3.2.1 Principes ..................................................................................................................................................................... 23
3.2.2 Types ........................................................................................................................................................................... 24
3.2.3 Externe validiteit......................................................................................................................................................... 25
3.3 Niet-theoretisch selecte steekproeven (kwantitatief onderzoek) ........................................................................ 26
3.3.1 Principes ..................................................................................................................................................................... 26
3.3.2 Types ........................................................................................................................................................................... 26
3.3.3 Externe validiteit......................................................................................................................................................... 27
3.4 Theoretisch selecte/natuurlijke steekproeven (kwalitatief onderzoek) ............................................................... 27
3.4.1 Principes ..................................................................................................................................................................... 27
3.4.2 Types ........................................................................................................................................................................... 27
3.4.3 Externe validiteit......................................................................................................................................................... 27
3.4.4 Het verschil tussen aselecte steekproeven en niet-theoretische selecte steekproeven........................................... 28
3.4.5 Steekproeven in kwantitatief en kwalitatief onderzoek ............................................................................................ 28
3.5 Lijst van definities ............................................................................................................................................. 28
4 Kwantitatief onderzoek via enquêtes ......................................................................................................................... 30
4.1 Kwantitatieve onderzoeksmethoden ................................................................................................................. 30
4.1.1 Dataverzamelingsmethoden ...................................................................................................................................... 30
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN 1
, 4.1.2 De keuze tussen de methoden ................................................................................................................................... 30
4.2 Operationaliseren van kenmerken: van onderzoeksvraag naar enquête ............................................................. 30
4.2.1 Stap 1: bepaal de variabelen in de onderzoeksvraag of hypothese .......................................................................... 31
4.2.2 Stap 2: definieer de variabelen .................................................................................................................................. 31
4.2.3 Stap 3: bepaal welke componenten van de variabele je wilt onderzoeken .............................................................. 31
4.2.4 Stap 4: zet kenmerken of componenten om naar indicatoren .................................................................................. 32
4.2.5 Stap 5: zet indicatoren om naar vragen en antwoordmogelijkheden in een vragenlijst ........................................... 32
4.2.6 Overzicht operationaliseren ....................................................................................................................................... 33
4.3 Een enquête opstellen ...................................................................................................................................... 33
4.3.1 Hoe start ik een vragenlijst? ....................................................................................................................................... 33
4.3.2 Soorten enquêtevragen .............................................................................................................................................. 33
4.3.3 Vragen opstellen ......................................................................................................................................................... 34
4.3.4 Antwoordmogelijkheden formuleren ........................................................................................................................ 34
4.3.5 Opbouw vragenlijst..................................................................................................................................................... 34
4.4 Betrouwbaarheid en validiteit van het dataverzamelingsinstrument .................................................................. 34
4.4.1 Betrouwbaarheid ........................................................................................................................................................ 34
4.4.2 Validiteit...................................................................................................................................................................... 35
4.5 Afname van enquêtes (dataverzameling) ........................................................................................................... 35
4.6 Lijst van definities ............................................................................................................................................. 35
5 Data-analyse in kwantitatief onderzoek ..................................................................................................................... 37
5.1 Voorbereiding van de data-analyse ................................................................................................................... 37
5.1.1 STAP 1: Codering van blanco enquêtes ...................................................................................................................... 37
5.1.2 STAP 2: Een codeboek opstellen ................................................................................................................................ 37
5.1.3 STAP 3: Een datamatrix / databank / databestand opstellen .................................................................................... 38
5.1.4 STAP 3.1: Variabelen en hun meetniveaus ................................................................................................................ 38
5.2 Beschrijving van afzonderlijke variabelen .......................................................................................................... 39
5.2.1 Frequentietabellen ..................................................................................................................................................... 40
5.2.2 Grafieken (geen cumulatief mogelijk) ........................................................................................................................ 42
5.2.3 Centrum- en spreidingsmaten .................................................................................................................................... 43
5.3 Beschrijving van een combinatie van variabelen ................................................................................................ 47
5.3.1 Kruistabellen ............................................................................................................................................................... 47
5.3.2 Correlatietabellen (enkel lineaire verbanden) ........................................................................................................... 48
5.3.3 Grafieken .................................................................................................................................................................... 50
5.4 Overzichtsschema data-analyse ........................................................................................................................ 51
5.5 Lijst van definities ............................................................................................................................................. 52
6 Kwalitatief onderzoek via interviews en focusgroepen ................................................................................................ 53
6.1 Het onderzoeksproces in kwalitatief onderzoek ................................................................................................. 53
6.2 Kwalitatieve onderzoeksmethoden ................................................................................................................... 54
6.2.1 Een korte omschrijving van enkele methoden ........................................................................................................... 54
6.2.2 De keuze tussen de methoden ................................................................................................................................... 54
6.3 Interviews ........................................................................................................................................................ 57
6.3.1 Soorten interviews ..................................................................................................................................................... 57
6.3.2 Interviews voorbereiden ............................................................................................................................................ 59
6.4 Focusgroepen ................................................................................................................................................... 60
6.4.1 Focusgroepen voorbereiden ...................................................................................................................................... 61
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN 2
,ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN
1 BASISBEGRIPPEN
1.1 WETENSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERZOEK
Onderzoekers stellen zich voortdurend vragen over allerhande verschijnselen in de samenleving. Ze zoeken naar antwoorden op
deze vragen door deze verschijnselen te beschrijven en te verklaren.
EEN DOELGERICHT PROCES WAARBIJ MEN OP SYSTEMATISCHE WIJZE OP BASIS VAN EEN
ONDERZOEK ONDERZOEKSONTWERP DATA VERZAMELT EN ANALYSEERT, OM OP BETROUWBARE EN GELDIGE WIJZE
ONDERZOEKSVRAGEN TE BEANTWOORDEN DIE DEEL UITMAKEN VAN EEN PROBLEEMSTELLING
➔ Onderzoek is doelgericht: het doel is meer bepaald onderzoeksvragen over een bepaald onderwerp te beantwoorden. Dit
onderwerp is vooraf afgebakend door zorgvuldig een probleemstelling op te stellen.
➔ Systematisch werken: een centraal kenmerk dat onderzoek onderscheidt van bv. dagdagelijkse observaties of gesprekken.
➔ Een vooraf vastgelegd onderzoeksontwerp: pas nadat men dit zorgvuldig heeft uitgewerkt, zal de dataverzameling en -
analyse plaatsvinden.
➔ Validiteit en betrouwbaarheid: twee basisvereisten.
1.2 SOORTEN ONDERZOEK
1.2.1 Praktijkgericht onderzoek vs. fundamenteel wetenschappelijk onderzoek
Zowel fundamenteel als praktijkgericht onderzoek moet volgens een wetenschappelijke aanpak worden gevoerd, dus via een
systematisch stappenplan en een transparante manier van werken.
FUNDAMENTEEL WORDT GEVOERD MET HET OOG OP KENNISVERMEERDERING, OM ALGEMEEN GELDENDE KENNIS TE
ONDERZOEK ONTWIKKELEN
➔ Heeft eerder een theoretische relevantie.
➔ De bedoeling is om bij te dragen aan de wetenschappelijke kennis over een bepaald onderwerp (kennisvermeerdering).
PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEKERS HOUDEN ZICH HOOFDZAKELIJK BEZIG MET VRAGEN UIT DE PRAKTIJK TE
ONDERZOEK BEANTWOORDEN
➔ Levert kennis op die mensen in staat stelt om maatschappelijke verschijnselen in de werkelijkheid te analyseren en eventueel
ook te beïnvloeden en te veranderen.
➔ Wanneer een onderzoeker zelf mee wordt betrokken in de uitvoering van zijn aanbevelingen, spreekt men van
actieonderzoek:
EEN VORM VAN PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK WAARBIJ ONDERZOEKERS, EVENTUEEL IN
ACTIEONDERZOEK SAMENWERKING MET MENSEN UIT HET WERKVELD, SYSTEMATISCH PRAKTIJKSITUATIES EN/OF -
HANDELINGEN ONDERZOEKEN
➔ De onderzoeker neemt letterlijk actie door het zelf bij te wonen, bv. in de groendienst samen met de arbeiders grasmaaien.
1.2.2 Twee grondvormen: kwantitatief vs. kwalitatief onderzoek
Beide grondvormen zijn gelijkwaardige vormen van onderzoek en ze kunnen als complementair worden beschouwd, ze vullen
elkaar aan. Het is mogelijk dat in één onderzoek zowel kwantitatieve als kwalitatieve methoden worden gecombineerd.
KWANTITATIEF ONDERZOEK
EEN ONDERWERP WORDT IN DE BREEDTE ONDERZOCHT
(‘QUANTITATIVE RESEARCH’)
➔ Dit betekent dat een onderzoeker heel wat verschillende informatie over het onderwerp verzamelt, zonder er echt diep op in
te gaan. Bv. via enquêtes, experimenten…
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN 3
, ➔ De bedoeling is om de ideeën, attitudes en/of gedragingen van de bevraagde mensen te beschrijven.
➔ Alle verkregen informatie wordt daarbij omgezet in cijfermateriaal.
➔ De steekproeven moeten voldoende groot en zo representatief mogelijk zijn.
KWALITATIEF ONDERZOEK
EEN THEMA WORDT IN DE DIEPTE ONDERZOCHT
(‘QUALITATIVE RESEARCH’)
➔ Het is de bedoeling om diep op een onderwerp in te gaan en zo op zoek te gaan naar de belevingen van mensen en
betekenissen die bepaalde gedragingen, gebeurtenissen… voor hen hebben. Bv. via interviews, observaties…
➔ Dit levert ‘taal’ op: spreektaal (interview) en lichaamstaal (observatie). Zal dus inhoudsanalyses uitvoeren.
➔ De steekproef is vaak eerder klein. Men streeft eerder naar diversiteit in de doelgroep en rijkdom aan informatie bij de
onderzochte doelgroep.
Samengevat:
KWANTITATIEF KWALITATIEF
Onderzoek in de breedte Onderzoek in diepte
Interpretatie van cijfermateriaal Interpretatie van taal
Groot aantal respondenten Klein aantal respondenten
Voorbeeld: schriftelijke enquete Voorbeeld: focusgroepsgesprek
1.2.3 Tijdsperspectieven
1. CROSS-SECTIONEEL VS. LONGITUDINAAL ONDERZOEK
CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEK MENSEN WORDEN EENMALIG, OP EEN BEPAALD TIJDSTIP, ONDERZOCHT
➔ Een onderzoeker neemt bv. vandaag een enquête over pestgedrag af in een bepaalde klas (1 keer op 1 moment).
LONGITUDINAAL ONDERZOEK LOOPT LANGER DOORHEEN DE TIJD
➔ Er worden dan meerdere onderzoeksmomenten ingelast (bv. dezelfde enquête over pestgedrag om de 2 maanden voor
‘zoveel’ jaar).
2. TRENDONDERZOEK VS. PANELONDERZOEK (BINNEN LONGITUDINAAL ONDERZOEK)
OP REGELMATIGE TIJDSTIPPEN WORDT ONDERZOEK GEDAAN, MAAR NIET TELKENS BIJ DEZELFDE
TRENDONDERZOEK
DOELGROEP
➔ Bv. een minister laat jaarlijks een onderzoek naar pestgedrag bij 2000 jongeren uitvoeren. Dit zijn telkens 2000 andere
jongeren, op basis van toeval geselecteerd. Het is hierbij de bedoeling om trends in een bepaald fenomeen te onderzoeken.
PANELONDERZOEK OP REGELEMATIGE TIJDSTIPPEN WORDT ONDERZOEK GEDAAN, MAAR WEL BIJ DEZELFDE DOELGROEP
➔ Bv. een onderzoeker neemt een schooljaar lang om de twee maanden een enquête over pestgedrag af. Het is dan de
bedoeling om veranderingen binnen groep te kunnen vaststellen.
3. RETROSPECTIEF VS. PROSPECTIEF ONDERZOEK
RETROSPECTIEF ONDERZOEK BLIKT LETTERLIJK TERUG IN DE TIJD
➔ Men probeert dan bv. gerapporteerde ideeën, attitudes of gedragingen in het heden te verbinden met gebeurtenissen uit het
verleden van de respondenten (bv. hij is agressief doordat zijn vader hem vroeger sloeg).
PROSPECTIEF ONDERZOEK KIJKT VOORUIT IN DE TIJD
➔ Hierbij vinden er meerdere onderzoeken op verschillende tijdstippen plaats.
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN 4
1 Basisbegrippen ............................................................................................................................................................ 3
1.1 Wetenschappelijk verantwoord onderzoek.......................................................................................................... 3
1.2 Soorten onderzoek ............................................................................................................................................. 3
1.2.1 Praktijkgericht onderzoek vs. fundamenteel wetenschappelijk onderzoek ................................................................ 3
1.2.2 Twee grondvormen: kwantitatief vs. kwalitatief onderzoek ....................................................................................... 3
1.2.3 Tijdsperspectieven ........................................................................................................................................................ 4
1.3 Eisen aan (wetenschappelijk) verantwoord onderzoek ......................................................................................... 5
1.3.1 Wetenschappelijke eisen.............................................................................................................................................. 5
1.3.2 Ethische vereisten ........................................................................................................................................................ 7
1.3.3 Praktische eisen ............................................................................................................................................................ 7
1.4 Het onderzoeksproces: fasen in een onderzoek ................................................................................................... 8
1.5 Lijst met definities .............................................................................................................................................. 9
2 Onderzoeksplan ........................................................................................................................................................ 11
2.1 Probleemstelling .............................................................................................................................................. 11
2.1.1 De aanleiding .............................................................................................................................................................. 11
2.1.2 De doelstelling ............................................................................................................................................................ 11
2.1.3 De afbakening van het onderwerp en de doelgroep ................................................................................................. 12
2.1.4 Onderzoeksvragen ...................................................................................................................................................... 12
2.1.5 Voorbeeld van een combinatie .................................................................................................................................. 17
2.2 Bepalen van de grondvorm: de keuze voor kwantitatief of kwalitatief onderzoek ............................................... 17
2.2.1 De keuze bij verklarende onderzoeksvragen ............................................................................................................. 17
2.2.2 De keuze bij beschrijvende onderzoeksvragen .......................................................................................................... 18
2.3 Het onderzoeksontwerp ................................................................................................................................... 18
2.3.1 Wat waarnemen? ....................................................................................................................................................... 19
2.3.2 Wie waarnemen (steekproef)?................................................................................................................................... 19
2.3.3 Hoe waarnemen? ....................................................................................................................................................... 19
2.4 Lijst van definities ............................................................................................................................................. 20
3 Steekproeftrekking (wie?) .......................................................................................................................................... 22
3.1 Basisbegrippen: onderzoekseenheden, populatie en steekproef ......................................................................... 22
3.2 Aselecte steekproeven (‘at random’/toevalssteekproeven) (kwantitatief onderzoek) ......................................... 23
3.2.1 Principes ..................................................................................................................................................................... 23
3.2.2 Types ........................................................................................................................................................................... 24
3.2.3 Externe validiteit......................................................................................................................................................... 25
3.3 Niet-theoretisch selecte steekproeven (kwantitatief onderzoek) ........................................................................ 26
3.3.1 Principes ..................................................................................................................................................................... 26
3.3.2 Types ........................................................................................................................................................................... 26
3.3.3 Externe validiteit......................................................................................................................................................... 27
3.4 Theoretisch selecte/natuurlijke steekproeven (kwalitatief onderzoek) ............................................................... 27
3.4.1 Principes ..................................................................................................................................................................... 27
3.4.2 Types ........................................................................................................................................................................... 27
3.4.3 Externe validiteit......................................................................................................................................................... 27
3.4.4 Het verschil tussen aselecte steekproeven en niet-theoretische selecte steekproeven........................................... 28
3.4.5 Steekproeven in kwantitatief en kwalitatief onderzoek ............................................................................................ 28
3.5 Lijst van definities ............................................................................................................................................. 28
4 Kwantitatief onderzoek via enquêtes ......................................................................................................................... 30
4.1 Kwantitatieve onderzoeksmethoden ................................................................................................................. 30
4.1.1 Dataverzamelingsmethoden ...................................................................................................................................... 30
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN 1
, 4.1.2 De keuze tussen de methoden ................................................................................................................................... 30
4.2 Operationaliseren van kenmerken: van onderzoeksvraag naar enquête ............................................................. 30
4.2.1 Stap 1: bepaal de variabelen in de onderzoeksvraag of hypothese .......................................................................... 31
4.2.2 Stap 2: definieer de variabelen .................................................................................................................................. 31
4.2.3 Stap 3: bepaal welke componenten van de variabele je wilt onderzoeken .............................................................. 31
4.2.4 Stap 4: zet kenmerken of componenten om naar indicatoren .................................................................................. 32
4.2.5 Stap 5: zet indicatoren om naar vragen en antwoordmogelijkheden in een vragenlijst ........................................... 32
4.2.6 Overzicht operationaliseren ....................................................................................................................................... 33
4.3 Een enquête opstellen ...................................................................................................................................... 33
4.3.1 Hoe start ik een vragenlijst? ....................................................................................................................................... 33
4.3.2 Soorten enquêtevragen .............................................................................................................................................. 33
4.3.3 Vragen opstellen ......................................................................................................................................................... 34
4.3.4 Antwoordmogelijkheden formuleren ........................................................................................................................ 34
4.3.5 Opbouw vragenlijst..................................................................................................................................................... 34
4.4 Betrouwbaarheid en validiteit van het dataverzamelingsinstrument .................................................................. 34
4.4.1 Betrouwbaarheid ........................................................................................................................................................ 34
4.4.2 Validiteit...................................................................................................................................................................... 35
4.5 Afname van enquêtes (dataverzameling) ........................................................................................................... 35
4.6 Lijst van definities ............................................................................................................................................. 35
5 Data-analyse in kwantitatief onderzoek ..................................................................................................................... 37
5.1 Voorbereiding van de data-analyse ................................................................................................................... 37
5.1.1 STAP 1: Codering van blanco enquêtes ...................................................................................................................... 37
5.1.2 STAP 2: Een codeboek opstellen ................................................................................................................................ 37
5.1.3 STAP 3: Een datamatrix / databank / databestand opstellen .................................................................................... 38
5.1.4 STAP 3.1: Variabelen en hun meetniveaus ................................................................................................................ 38
5.2 Beschrijving van afzonderlijke variabelen .......................................................................................................... 39
5.2.1 Frequentietabellen ..................................................................................................................................................... 40
5.2.2 Grafieken (geen cumulatief mogelijk) ........................................................................................................................ 42
5.2.3 Centrum- en spreidingsmaten .................................................................................................................................... 43
5.3 Beschrijving van een combinatie van variabelen ................................................................................................ 47
5.3.1 Kruistabellen ............................................................................................................................................................... 47
5.3.2 Correlatietabellen (enkel lineaire verbanden) ........................................................................................................... 48
5.3.3 Grafieken .................................................................................................................................................................... 50
5.4 Overzichtsschema data-analyse ........................................................................................................................ 51
5.5 Lijst van definities ............................................................................................................................................. 52
6 Kwalitatief onderzoek via interviews en focusgroepen ................................................................................................ 53
6.1 Het onderzoeksproces in kwalitatief onderzoek ................................................................................................. 53
6.2 Kwalitatieve onderzoeksmethoden ................................................................................................................... 54
6.2.1 Een korte omschrijving van enkele methoden ........................................................................................................... 54
6.2.2 De keuze tussen de methoden ................................................................................................................................... 54
6.3 Interviews ........................................................................................................................................................ 57
6.3.1 Soorten interviews ..................................................................................................................................................... 57
6.3.2 Interviews voorbereiden ............................................................................................................................................ 59
6.4 Focusgroepen ................................................................................................................................................... 60
6.4.1 Focusgroepen voorbereiden ...................................................................................................................................... 61
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN 2
,ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN
1 BASISBEGRIPPEN
1.1 WETENSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERZOEK
Onderzoekers stellen zich voortdurend vragen over allerhande verschijnselen in de samenleving. Ze zoeken naar antwoorden op
deze vragen door deze verschijnselen te beschrijven en te verklaren.
EEN DOELGERICHT PROCES WAARBIJ MEN OP SYSTEMATISCHE WIJZE OP BASIS VAN EEN
ONDERZOEK ONDERZOEKSONTWERP DATA VERZAMELT EN ANALYSEERT, OM OP BETROUWBARE EN GELDIGE WIJZE
ONDERZOEKSVRAGEN TE BEANTWOORDEN DIE DEEL UITMAKEN VAN EEN PROBLEEMSTELLING
➔ Onderzoek is doelgericht: het doel is meer bepaald onderzoeksvragen over een bepaald onderwerp te beantwoorden. Dit
onderwerp is vooraf afgebakend door zorgvuldig een probleemstelling op te stellen.
➔ Systematisch werken: een centraal kenmerk dat onderzoek onderscheidt van bv. dagdagelijkse observaties of gesprekken.
➔ Een vooraf vastgelegd onderzoeksontwerp: pas nadat men dit zorgvuldig heeft uitgewerkt, zal de dataverzameling en -
analyse plaatsvinden.
➔ Validiteit en betrouwbaarheid: twee basisvereisten.
1.2 SOORTEN ONDERZOEK
1.2.1 Praktijkgericht onderzoek vs. fundamenteel wetenschappelijk onderzoek
Zowel fundamenteel als praktijkgericht onderzoek moet volgens een wetenschappelijke aanpak worden gevoerd, dus via een
systematisch stappenplan en een transparante manier van werken.
FUNDAMENTEEL WORDT GEVOERD MET HET OOG OP KENNISVERMEERDERING, OM ALGEMEEN GELDENDE KENNIS TE
ONDERZOEK ONTWIKKELEN
➔ Heeft eerder een theoretische relevantie.
➔ De bedoeling is om bij te dragen aan de wetenschappelijke kennis over een bepaald onderwerp (kennisvermeerdering).
PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEKERS HOUDEN ZICH HOOFDZAKELIJK BEZIG MET VRAGEN UIT DE PRAKTIJK TE
ONDERZOEK BEANTWOORDEN
➔ Levert kennis op die mensen in staat stelt om maatschappelijke verschijnselen in de werkelijkheid te analyseren en eventueel
ook te beïnvloeden en te veranderen.
➔ Wanneer een onderzoeker zelf mee wordt betrokken in de uitvoering van zijn aanbevelingen, spreekt men van
actieonderzoek:
EEN VORM VAN PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK WAARBIJ ONDERZOEKERS, EVENTUEEL IN
ACTIEONDERZOEK SAMENWERKING MET MENSEN UIT HET WERKVELD, SYSTEMATISCH PRAKTIJKSITUATIES EN/OF -
HANDELINGEN ONDERZOEKEN
➔ De onderzoeker neemt letterlijk actie door het zelf bij te wonen, bv. in de groendienst samen met de arbeiders grasmaaien.
1.2.2 Twee grondvormen: kwantitatief vs. kwalitatief onderzoek
Beide grondvormen zijn gelijkwaardige vormen van onderzoek en ze kunnen als complementair worden beschouwd, ze vullen
elkaar aan. Het is mogelijk dat in één onderzoek zowel kwantitatieve als kwalitatieve methoden worden gecombineerd.
KWANTITATIEF ONDERZOEK
EEN ONDERWERP WORDT IN DE BREEDTE ONDERZOCHT
(‘QUANTITATIVE RESEARCH’)
➔ Dit betekent dat een onderzoeker heel wat verschillende informatie over het onderwerp verzamelt, zonder er echt diep op in
te gaan. Bv. via enquêtes, experimenten…
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN 3
, ➔ De bedoeling is om de ideeën, attitudes en/of gedragingen van de bevraagde mensen te beschrijven.
➔ Alle verkregen informatie wordt daarbij omgezet in cijfermateriaal.
➔ De steekproeven moeten voldoende groot en zo representatief mogelijk zijn.
KWALITATIEF ONDERZOEK
EEN THEMA WORDT IN DE DIEPTE ONDERZOCHT
(‘QUALITATIVE RESEARCH’)
➔ Het is de bedoeling om diep op een onderwerp in te gaan en zo op zoek te gaan naar de belevingen van mensen en
betekenissen die bepaalde gedragingen, gebeurtenissen… voor hen hebben. Bv. via interviews, observaties…
➔ Dit levert ‘taal’ op: spreektaal (interview) en lichaamstaal (observatie). Zal dus inhoudsanalyses uitvoeren.
➔ De steekproef is vaak eerder klein. Men streeft eerder naar diversiteit in de doelgroep en rijkdom aan informatie bij de
onderzochte doelgroep.
Samengevat:
KWANTITATIEF KWALITATIEF
Onderzoek in de breedte Onderzoek in diepte
Interpretatie van cijfermateriaal Interpretatie van taal
Groot aantal respondenten Klein aantal respondenten
Voorbeeld: schriftelijke enquete Voorbeeld: focusgroepsgesprek
1.2.3 Tijdsperspectieven
1. CROSS-SECTIONEEL VS. LONGITUDINAAL ONDERZOEK
CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEK MENSEN WORDEN EENMALIG, OP EEN BEPAALD TIJDSTIP, ONDERZOCHT
➔ Een onderzoeker neemt bv. vandaag een enquête over pestgedrag af in een bepaalde klas (1 keer op 1 moment).
LONGITUDINAAL ONDERZOEK LOOPT LANGER DOORHEEN DE TIJD
➔ Er worden dan meerdere onderzoeksmomenten ingelast (bv. dezelfde enquête over pestgedrag om de 2 maanden voor
‘zoveel’ jaar).
2. TRENDONDERZOEK VS. PANELONDERZOEK (BINNEN LONGITUDINAAL ONDERZOEK)
OP REGELMATIGE TIJDSTIPPEN WORDT ONDERZOEK GEDAAN, MAAR NIET TELKENS BIJ DEZELFDE
TRENDONDERZOEK
DOELGROEP
➔ Bv. een minister laat jaarlijks een onderzoek naar pestgedrag bij 2000 jongeren uitvoeren. Dit zijn telkens 2000 andere
jongeren, op basis van toeval geselecteerd. Het is hierbij de bedoeling om trends in een bepaald fenomeen te onderzoeken.
PANELONDERZOEK OP REGELEMATIGE TIJDSTIPPEN WORDT ONDERZOEK GEDAAN, MAAR WEL BIJ DEZELFDE DOELGROEP
➔ Bv. een onderzoeker neemt een schooljaar lang om de twee maanden een enquête over pestgedrag af. Het is dan de
bedoeling om veranderingen binnen groep te kunnen vaststellen.
3. RETROSPECTIEF VS. PROSPECTIEF ONDERZOEK
RETROSPECTIEF ONDERZOEK BLIKT LETTERLIJK TERUG IN DE TIJD
➔ Men probeert dan bv. gerapporteerde ideeën, attitudes of gedragingen in het heden te verbinden met gebeurtenissen uit het
verleden van de respondenten (bv. hij is agressief doordat zijn vader hem vroeger sloeg).
PROSPECTIEF ONDERZOEK KIJKT VOORUIT IN DE TIJD
➔ Hierbij vinden er meerdere onderzoeken op verschillende tijdstippen plaats.
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN 4
