Samenvatting Orthopedagogiek - Leerstoornissen ((B-KUL-P0L40B))

Orthopedagogiek:
leerstoornissen
Hoofdstuk 1: Leerstoornissen
Inleiding
Teksten:

 Ghesquière, P. & Hellinckx, W. (2018). Als leren pijn doet. Kinderen met een leerstoornis
opvoeden en begeleiden. Leuven: Acco
o Hoofdstuk 1
 Ghesquière, P., Boets, B., Gadeyne, E., Vandewalle, E. (2011). Dyslexie: een beknopt
wetenschappelijk overzicht. In: Geudens A., Baeyens D., Schraeyen K., Maetens K., De
Brauwer J., Loncke M. (Eds.), Jongvolwassenen met dyslexie. Diagnostiek en begeleiding in
wetenschap en praktijk (pp 41-58). Leuven: Acco.
 De Clerck, D., Lahou, S., Marrannes, J., Milleville, M., Van Hul, K. & Vonckx, K. (2008). Traject
bij vermoeden dyscalculie. Multimediaal pakket voor CLB-teams. Brussel: VCLB Service
(Theoretisch deel p. 12-20).
 Desoete, A., Ghesquière, P., De Smedt, B., Andries, C., Van den Broeck, W., Ruijssenaars, W.
(2010). Dyscalculie: standpunt van onderzoekers in Vlaanderen en Nederland. Logopedie, 23
(4), 4-8.
 Documentaire UGent: 'Studeren met dyslexie'
o Individuele subjectieve ervaring
 Herkenning geen geloof in persoon, maar waar een wil is, is een weg
 Geen hulp, goede aanpak?
 IQ en dyslexie hebben geen samenhang
Overzicht college 1
 Leerprobleem versus leerstoornis
 Criteria ter definitie van leerstoornis
o Discrepantiecriterium
o Achterstandscriterium (specificiteits-)
o Hardnekkigheidscriterium
o Exclusiecriterium
 Classificatie van leerstoornissen (soorten)
 Definitie(s)
 Prevalentie (voorkomen)
 Comorbiditeit (samen voorkomen)

Leerproblemen vs. Leerstoornissen
 Omschrijving
o problemen die personen ondervinden bij het leren van cognitieve schoolse
vaardigheden
 Lezen
 Spellen
 Rekenen
 ADHD, dyspraxie (motorisch), dysfasie (taal), … zijn dus geen leerproblemen/-stoornissen

1

, o Deze zaken kunnen wel moeilijkheden verzorgen maar zijn niet DE oorzaak




 Elementen waardoor persoon tot leren komt: afhankelijk of ze aan of afwezig zijn
o Afhankelijk van oorzaak, andere behandeling
 Brede leeromgeving: leefomgeving; gezin, opvoeding, interesses, samenleving, …
 Enge leeromgeving: schoolomgeving: humeurleerkracht, klassfeer, ..
 Algemene mogelijkheden en beperkingen: meer dan vaardigheden; intelligentie,
gezichts/gehoor problemen, taal,…
 Specifieke mogelijkheden en beperkingen: specifiek om schoolse vaardigheden te verwerven
in de hersenen

Criteria ter definitie van leerstoornissen
Klassieke benadering:

o discrepantiecriterium (eventueel in combinatie)
 potentieel > actueel succes / onverwacht onderpresteren
 potentieel schoolsucces?? / onverwacht onderpresteren ???
 Intelligentie
 Wilde dit onderzoeken door verwondering dat kind moeite heeft met schoolse
vaardigheden ondanks er ter voren geen tekens hiertoe waren
- Discrepantie en intelligentie
 Verschil verwachtingen (potentieel) en eigenlijke succes
 Verschil tussen de z-scores van de school- vorderingentoets en de intelligentietest
- bv. IQ = 120 (z=1,33) en leestest SS 7 (z=-1)
- aanvaarde minimale discrepanties: , SD’s




2

, - Waarop potentieel baseren, meten, definiëren?
o Intelligentie? (IQ)
 -> testen (gestandaardiseerd)
 Op dezelfde manier aanbieden (uur, omgeving, regels,…)
 Kind vergelijken met norm groep
o Wnr zwakker dan gemiddelde = stoornis
 Hangt af van samenhang tussen IQ en vaardigheden
 Regressie: verschil tussen de ‘voorspelde’ score op de schoolvorderingentoets (op basis van
IQ) en de reële score
o Zo voorspelling van variabele doen
o ^SVT = a + b*IQ
o aanvaarde minimale discrepanties: , SD’s
 Volledig uit puntenwolk => afwijking




 A&D sterk verband
 B&E zwak verband

 Klassieke benadering:
o discrepantiecriterium
 potentieel > actueel succes / onverwacht onderpresteren
 potentieel schoolsucces / onverwacht onderpresteren ??
 Intelligentie
 regressievergelijking
o kritiek: IQ = statische maat / leren = dynamisch
 geen samenhang tussen IQ en stoornis => kan niet voorspellen
o kritiek: te hoge psychometrische eisen (r gekend?)
o kritiek: lage correlatie SV * IQ (max. .50 -> 25% verklaarde variantie, lager naarmate
ouder)
o (kritiek: als enkelvoudig criterium onvoldoende)
 discrepantiecriterium werd verlaten/wordt niet meer gebruikt
o Want IQ voorspelt niet veel over leren
Nieuwe benadering:

o Combinatie van drie criteria
 Achterstandscriterium
 Hardnekkigheidscriterium
 Exclusiviteitscriterium
 Achterstandscriterium (niet voldoende)

3

, o duidelijke problemen bij het verwerven van een specifieke schoolse of cognitieve
vaardigheid
 adequate vergelijkingsgroep: leeftijd en scholing
 probleem van de cut-off
 score < pc /
 z-score < -1 / -1.5 / -2
o Beschrijvend (VOORKEUR)
 ernstige achterstand bij de automatisering van specifieke
basisvaardigheden: lezen / spellen / rekenen (naar deze 3 gekeken)
o verklarend
 er zijn problemen met de specifieke cognitieve vaardigheid die als oorzaak
wordt verondersteld
 bv. fonologische vaardigheid bij dyslexie (spraakklanken)
 bv. hoeveelheidrepresentatie bij dyscalculie (andere testen spreken
dit tegen)
 Hardnekkigheidscriterium
o de problemen blijven bestaan ook wanneer voorzien wordt in adequate
remediërende instructie en oefening (om zeker te zijn dat resultaat niet toeval is
wordt een 2e test gedaan)
 “Respons op Instructie” (RTI) modellen (extra instructie, daarna 2 e test)
 vereist een adequate en systematische aanpak: van basisdidactiek,
over differentiatie, tot en met individuele leerhulp
 vereist meerdere betrouwbare metingen
 wanneer is een probleem onvoldoende vooruitgegaan?
 als er geen sprake is van een duidelijke inhaalbeweging
 momenteel is er nog geen kwantitatief criterium
 vergelijking met norm, vooruitgang alleen niet genoeg
- Blauw en kartel lijn: effectieve inhaalbeweging




- Oranje en zwarte lijn: wel verbetering maar nog te ver van de norm
 Exclusiviteitscriterium
o andere oorzaken moeten uitgesloten worden (geen andere verklaring bv: omgeving,
taal, ..)
 enge interpretatie


4