INSTRUCTIONEEL
DESIGN
OPLEIDINGS- EN ONDERWIJSWETENSCHAPPEN
2025-2026
UNIVERSITEIT ANTWERPEN
1
, LEERDOEL 1.1: Je begrijpt het onderscheid tussen leertheorieën, instructie- en designprocesmodellen en hun rol binnen instructioneel design.
LEERTRAJECT 1: INSTRUCTIEMODELLEN
Leertheorie Instructiemodel Design-
procesmodel
Een leertheorie biedt een conceptueel kader om te Een instructiemodel is een systematisch kader dat
begrijpen hoe mensen kennis verwerven, helpt om leerinhouden, instructie- en leeractiviteiten,
verwerken en onthouden. Ze is gebaseerd op feedback en evaluatie logisch te organiseren. Je kan Een designprocesmodel beschrijft welke
wetenschappelijk onderzoek binnen o.a. het zien als een routekaart die toont hoe je instructie stappen een instructional designer
psychologie en onderwijswetenschappen. kan opbouwen om specifieke leerdoelen te bereiken. doorloopt om een effectieve
leeromgeving te ontwikkelen. Het gaat
Leertheorieën beschrijven welke cognitieve, Instructiemodellen vertalen leertheoretische om de methodologie achter het
gedragsmatige of sociaal-culturele processen principes naar concrete ontwerpkeuzes: ontwerpen: een gestructureerde aanpak
leren sturen, en vormen daardoor de theoretische Welke stappen neem ik in mijn instructie? om van probleem naar onderbouwde
basis van instructioneel design. Hoe begeleid ik leerlingen door een leerproces? oplossing te gaan.
Hoe structureer ik taken, ondersteuning of
Ze helpen verklaren wat leren is, hoe leren gebeurt, motivatie? Typische elementen van
en welke instructiestrategieën in een bepaalde Hoe evalueer ik of het leren effectief is? designprocesmodellen:
context het meest effectief zijn. Die theoretische bril analyse van context, noden en
beïnvloedt automatisch welke soorten Modellen verschillen in focus en toepassingsbereik. Je probleem;
instructiestrategieën zinvol zijn. Die theoretische bril kunt ze o.a. indelen volgens: ontwerp en ontwikkeling van een
beïnvloedt automatisch welke soorten theoretische basis (bv. cognitivistisch bij Gagné), interventie;
instructiestrategieën zinvol zijn. type leerdoelen (één les versus complexe evaluatie en bijsturing;
competenties), iteratieve en systematische aanpak.
Voorbeelden van belangrijke leertheoretische mate van voorschrijvendheid (prescriptief vs.
stromingen: flexibel), Designprocesmodellen vertrekken niet
Behaviorisme: leren via stimuli, responsen, focus op één instructiemoment of een volledige vanuit één bepaald instructiemodel, maar
beloningen en straffen; focus op observeerbaar leeromgeving (bv. Gagné vs. 4C-ID). laten ruimte om meerdere modellen,
gedrag. theorieën en strategieën te kiezen die
Cognitivisme: leren als informatieverwerking; Een goede instructional designer kiest een model dat passen bij het ontwerpvraagstuk.
aandacht voor aandacht, geheugen, voorkennis. past bij leerdoelen, context en leerproces.
Constructivisme: leren als actief betekenis
construeren op basis van ervaringen.
Gesitueerde cognitie: leren is onlosmakelijk
verbonden met de context en sociale interactie. 2
, LEERDOEL 1.1: Je begrijpt het onderscheid tussen leertheorieën, instructie- en designprocesmodellen en hun rol binnen instructioneel design.
Design-
LEERTRAJECT 1: INSTRUCTIEMODELLEN
procesmodel
Leertheorie Instructiemodel BEPAALT HOE JE HET
ONTWERPPROCES
VERTELT HOE LEREN WERKT. TOONT HOE JE INSTRUCTIE SYSTEMATISCH AANPAKT.
VORMGEEFT OP BASIS VAN DIE THEORIE.
Hoe verwerven en verwerken leerlingen Hoe analyseren we het probleem en de context
informatie? Hoe structureren we een leerproces? grondig genoeg?
Cognitivistische bril: aandacht, geheugen, Van eerste kennismaking tot uiteindelijke Je vertrekt vanuit noden, doelen,
voorkennis, schema’s. beheersing. doelgroepkenmerken en bestaande praktijk.
Welke rol speelt de leercontext? Hoe plannen we de instructiestappen? Welke ontwerpstappen zijn nodig om tot een
Gesitueerde cognitie: leren gebeurt altijd in een Helpt kiezen wélke stappen nodig zijn, en in welke doordachte oplossing te komen?
sociale en fysieke context. volgorde. Het model gidst je stap voor stap door
Hoe ontstaat gedragsverandering tijdens het Wanneer voorzien we welke ondersteuning? analyse, ontwerp, ontwikkeling en evaluatie.
leren? Denk aan modelling, coaching, fading, scaffolds… Welk instructiemodel past bij deze doelgroep
Behavioristische principes zoals bekrachtiging en Hoe bouwen we taken en leeractiviteiten logisch en leerdoelen?
feedbackloops. op? Het designproces helpt je om bewust een
Hoe construeren leerlingen betekenis uit nieuwe Van eenvoudige deeltaken tot complexe model te kiezen dat aansluit bij de leerdoelen,
ervaringen? authentieke opdrachten. de leeftijdsgroep, de complexiteit van de taak
Constructivistische kijk: actief opbouwen, Hoe versterken we motivatie en betrokkenheid? en de theoretische bril waarmee je werkt.
verbinden, interpreteren. Bijvoorbeeld via ARCS-elementen zoals aandacht Hoe zorgen we ervoor dat onze interventie echt
Welke mentale processen maken leren mogelijk? of relevantie. past bij de context?
Denken, probleemoplossing, redeneren, transfer. Hoe sturen we feedback en evaluatie inzet tijdens Designprocesmodellen dwingen je om
Waarom werkt een bepaalde instructieaanpak in het leren? praktijkinformatie systematisch te integreren.
een bepaalde situatie? Formatief, gericht en afgestemd op de Hoe bouwen we iteratief verder op wat werkt
De leertheorie verklaart het mechanisme achter doelstellingen. en wat niet?
de effectiviteit. Elke fase levert input om te verbeteren, te
verfijnen of opnieuw te ontwerpen.
Hoe bewaken we dat ons ontwerp inhoudelijk
onderbouwd blijft?
Je koppelt ontwerpkeuzes steeds aan theorie,
data en inzichten uit evaluaties.
3
, Het model focust op hoe je informatie aanbiedt, hoe je
Nine events of instruction
de aandacht van leerlingen activeert en hoe je hen
LEERTRAJECT 1: INSTRUCTIEMODELLEN
begeleidt naar verwerking en transfer.
Waarvoor gebruik je Gagné’s model?
Ontwerp van één les of één instructiemoment.
Vooral geschikt voor duidelijke leerdoelen en
gestructureerde instructie.
1 2 3 Sluit aan bij cognitivisme →focus op mentale
processen en informatieverwerking.
Aandacht Leerdoelen Voorkennis
trekken communiceren activeren Robert Gagné
Het is minder geschikt voor heel complexe
vaardigheden (daarvoor is 4C-ID beter), maar ideaal Robert M. Gagné was een
voor: Amerikaanse onderwijs-
6 5 4 nieuwe leerinhouden, kundige die een van de
Oefening / Begeleiding Nieuwe leerstof kennisoverdracht, eerste systematische
leerlingen laten voorzien aanbieden instructiefilmpjes, didactische modellen
uitvoeren leermodules opbouwen, ontwikkelde.
duidelijke stappenlessen.
7 8 9
Feedback Evaluatie Retentie en
geven transfer
versterken
1. Gain Attention — Aandacht trekken 4. Present the Content — Nieuwe leerstof aanbieden 7.Provide Feedback — Feedback geven
Doel: aandacht richten (selectieve aandacht). Doel: nieuwe informatie verwerken. Doel: fouten bijsturen en correcte kennis versterken.
Voorbeelden: Vraag stellen, prikkelende foto, kort filmpje, Voorbeelden: Uitleg, instructie, stappenplan, voorbeeld, Voorbeelden: Formatieve feedback, hints, uitleg wat beter
demo, probleem situeren. theorie. kan.
2. Inform Learners of the Objectives — Leerdoelen 5. Provide Learning Guidance — Begeleiding voorzien 8. Assess Performance — Evaluatie
communiceren Doel: cognitieve verwerking ondersteunen. Doel: check of de doelen bereikt zijn.
Doel: verwachtingen activeren → gerichtheid. Voorbeelden: Denk-aloud, strategieën tonen, extra uitleg, Voorbeelden: Korte test, exit-ticket, mondelinge
Voorbeelden: schema’s, worked examples. toelichting.
“Na deze les kan je …”
Leerdoelen visueel tonen of kort laten verwoorden. 6. Elicit Performance — Oefening / leerlingen laten 9. Enhance Retention and Transfer — Transfer versterken
uitvoeren Doel: kennis laten beklijven en toepassen in nieuwe
3. Stimulate Recall of Prior Knowledge — Voorkennis Doel: nieuwe kennis actief toepassen. contexten.
activeren Voorbeelden: Leerlingen oefenen, opdracht maken, korte Voorbeelden: Variatieoefeningen, cases, problemen uit de
Doel: relevante schema’s ophalen. toepassing. praktijk, reflectie
Voorbeelden: 4
Korte vraag, brainstorm, snelle oefening.
“Wat herinner je je nog van…?”
, LEERDOEL 1.2: Je hebt inzicht in de volgende instructiemodellen en -principes (inclusief terminologie): 4C-ID, ARCS, cognitive
LEERTRAJECT 1: INSTRUCTIEMODELLEN
apprenticeship en principes van effectieve professionalisering.
4C-ID (Four-Component Instructional Design)
Wat is het? Waarvoor gebruik je het?
Een ontwerpkader voor het aanleren van complexe Voor complexe vaardigheden zoals klasmanagement,
vaardigheden. Het model vertrekt van het idee dat je complexe schrijfdidactiek, digitale geletterdheid, talenonderwijs, Jeroen Van Merriënboer
competenties niet leert via losse stukjes theorie, maar via reeks zorgsituaties, laboprocedures… Jeroen J.G. van Merriënboer
realistische leertaken, ondersteund door gerichte begeleiding. Overal waar kennis + vaardigheden + attitude is een Nederlandse
samengaan. onderwijskundige en
wereldwijd één van de
belangrijkste onderzoekers
De vier componenten:
binnen instructional design.
1. Leertaken (Learning tasks)
Realistische, geïntegreerde taken
Van eenvoudig → complex
Variatie is essentieel
deeltaakoefening
⟶ Doel: transfer stimuleren.
2. Ondersteunende informatie (Supportive information)
Uitleg bij kennis die je nodig hebt om een volledige taak aan
leertaak
te pakken
Theoretische kaders, voorbeelden, strategieën taakklassen
⟶ Doel: begrijpen en analyseren. (soorten taken)
3. JIT-informatie (Just-In-Time information)
Korte instructies net op het moment dat je ze nodig hebt
Denk aan stappenplannen, geheugensteuntjes
⟶ Doel: direct toepassen.
4. Deeltaken oefenen (Part-task practice)
Hevig oefenen van cruciale routines
Automatisering voor de moeilijkste of meest foutgevoelige
onderdelen
⟶ Doel: vlotheid en accuratesse.
ondersteunende Just-in-time
informatie informatie
5
, LEERDOEL 1.3: Je kan doelgericht (onderdelen van) deze instructiemodellen toepassen op
een concrete casus en daarbij de gepaste terminologie hanteren.
4C-ID (Four-Component Instructional Design)
deeltaakoefening
leertaak
taakklassen
(soorten taken)
Jeroen Van Merriënboer
Jeroen J.G. van Merriënboer
is een Nederlandse
onderwijskundige en
wereldwijd één van de
belangrijkste onderzoekers
binnen instructional design.
ondersteunende Just-in-time
informatie informatie
Situatie: 3. Just-in-time informatie (procedurele info)
Een opleiding digitale vaardigheden wil leerlingen leren hoe ze een Tijdens het werken krijgen leerlingen kleine, directe instructiestapjes net
professionele PowerPointpresentatie ontwerpen én presenteren. Dit is een op het moment dat ze die nodig hebben:
complexe vaardigheid (inhoud + ontwerp + spreken + timing). hoe je een slide master instelt
hoe je een afbeelding comprimeert
1. Leertaken (learning tasks) hoe je animaties beperkt houdt
Je laat leerlingen meerdere authentieke opdrachten uitvoeren, telkens → Korte, praktische micro-instructies.
met een realistisch doel:
een presentatie maken voor een schoolproject 4. Deeltaken oefenen (part-task practice)
een productvoorstelling simuleren Voor onderdelen die moeten automatiseren, oefenen ze apart:
een pitch van 2 minuten voorbereiden snel en correct stijlen aanpassen
De taken variëren van eenvoudig →
complex. typografieregels toepassen
helder en luid spreken oefenen
2. Ondersteunende informatie → Gericht op vlotheid en accuratesse.
Vooraleer leerlingen aan de grote taak beginnen, krijgen ze:
uitleg over ontwerpprincipes (contrast, hiërarchie, less-is-more) Waarom past 4C-ID hier?
voorbeelden van goede én slechte slides Omdat het gaat om een complexe vaardigheid die je niet leert via losse 6
strategieën voor structuur en storytelling theorie, maar via reeks realistische leertaken, aangevuld met precies de
→ Dit helpt vooral bij de volledige taak. juiste ondersteuning en oefening.
DESIGN
OPLEIDINGS- EN ONDERWIJSWETENSCHAPPEN
2025-2026
UNIVERSITEIT ANTWERPEN
1
, LEERDOEL 1.1: Je begrijpt het onderscheid tussen leertheorieën, instructie- en designprocesmodellen en hun rol binnen instructioneel design.
LEERTRAJECT 1: INSTRUCTIEMODELLEN
Leertheorie Instructiemodel Design-
procesmodel
Een leertheorie biedt een conceptueel kader om te Een instructiemodel is een systematisch kader dat
begrijpen hoe mensen kennis verwerven, helpt om leerinhouden, instructie- en leeractiviteiten,
verwerken en onthouden. Ze is gebaseerd op feedback en evaluatie logisch te organiseren. Je kan Een designprocesmodel beschrijft welke
wetenschappelijk onderzoek binnen o.a. het zien als een routekaart die toont hoe je instructie stappen een instructional designer
psychologie en onderwijswetenschappen. kan opbouwen om specifieke leerdoelen te bereiken. doorloopt om een effectieve
leeromgeving te ontwikkelen. Het gaat
Leertheorieën beschrijven welke cognitieve, Instructiemodellen vertalen leertheoretische om de methodologie achter het
gedragsmatige of sociaal-culturele processen principes naar concrete ontwerpkeuzes: ontwerpen: een gestructureerde aanpak
leren sturen, en vormen daardoor de theoretische Welke stappen neem ik in mijn instructie? om van probleem naar onderbouwde
basis van instructioneel design. Hoe begeleid ik leerlingen door een leerproces? oplossing te gaan.
Hoe structureer ik taken, ondersteuning of
Ze helpen verklaren wat leren is, hoe leren gebeurt, motivatie? Typische elementen van
en welke instructiestrategieën in een bepaalde Hoe evalueer ik of het leren effectief is? designprocesmodellen:
context het meest effectief zijn. Die theoretische bril analyse van context, noden en
beïnvloedt automatisch welke soorten Modellen verschillen in focus en toepassingsbereik. Je probleem;
instructiestrategieën zinvol zijn. Die theoretische bril kunt ze o.a. indelen volgens: ontwerp en ontwikkeling van een
beïnvloedt automatisch welke soorten theoretische basis (bv. cognitivistisch bij Gagné), interventie;
instructiestrategieën zinvol zijn. type leerdoelen (één les versus complexe evaluatie en bijsturing;
competenties), iteratieve en systematische aanpak.
Voorbeelden van belangrijke leertheoretische mate van voorschrijvendheid (prescriptief vs.
stromingen: flexibel), Designprocesmodellen vertrekken niet
Behaviorisme: leren via stimuli, responsen, focus op één instructiemoment of een volledige vanuit één bepaald instructiemodel, maar
beloningen en straffen; focus op observeerbaar leeromgeving (bv. Gagné vs. 4C-ID). laten ruimte om meerdere modellen,
gedrag. theorieën en strategieën te kiezen die
Cognitivisme: leren als informatieverwerking; Een goede instructional designer kiest een model dat passen bij het ontwerpvraagstuk.
aandacht voor aandacht, geheugen, voorkennis. past bij leerdoelen, context en leerproces.
Constructivisme: leren als actief betekenis
construeren op basis van ervaringen.
Gesitueerde cognitie: leren is onlosmakelijk
verbonden met de context en sociale interactie. 2
, LEERDOEL 1.1: Je begrijpt het onderscheid tussen leertheorieën, instructie- en designprocesmodellen en hun rol binnen instructioneel design.
Design-
LEERTRAJECT 1: INSTRUCTIEMODELLEN
procesmodel
Leertheorie Instructiemodel BEPAALT HOE JE HET
ONTWERPPROCES
VERTELT HOE LEREN WERKT. TOONT HOE JE INSTRUCTIE SYSTEMATISCH AANPAKT.
VORMGEEFT OP BASIS VAN DIE THEORIE.
Hoe verwerven en verwerken leerlingen Hoe analyseren we het probleem en de context
informatie? Hoe structureren we een leerproces? grondig genoeg?
Cognitivistische bril: aandacht, geheugen, Van eerste kennismaking tot uiteindelijke Je vertrekt vanuit noden, doelen,
voorkennis, schema’s. beheersing. doelgroepkenmerken en bestaande praktijk.
Welke rol speelt de leercontext? Hoe plannen we de instructiestappen? Welke ontwerpstappen zijn nodig om tot een
Gesitueerde cognitie: leren gebeurt altijd in een Helpt kiezen wélke stappen nodig zijn, en in welke doordachte oplossing te komen?
sociale en fysieke context. volgorde. Het model gidst je stap voor stap door
Hoe ontstaat gedragsverandering tijdens het Wanneer voorzien we welke ondersteuning? analyse, ontwerp, ontwikkeling en evaluatie.
leren? Denk aan modelling, coaching, fading, scaffolds… Welk instructiemodel past bij deze doelgroep
Behavioristische principes zoals bekrachtiging en Hoe bouwen we taken en leeractiviteiten logisch en leerdoelen?
feedbackloops. op? Het designproces helpt je om bewust een
Hoe construeren leerlingen betekenis uit nieuwe Van eenvoudige deeltaken tot complexe model te kiezen dat aansluit bij de leerdoelen,
ervaringen? authentieke opdrachten. de leeftijdsgroep, de complexiteit van de taak
Constructivistische kijk: actief opbouwen, Hoe versterken we motivatie en betrokkenheid? en de theoretische bril waarmee je werkt.
verbinden, interpreteren. Bijvoorbeeld via ARCS-elementen zoals aandacht Hoe zorgen we ervoor dat onze interventie echt
Welke mentale processen maken leren mogelijk? of relevantie. past bij de context?
Denken, probleemoplossing, redeneren, transfer. Hoe sturen we feedback en evaluatie inzet tijdens Designprocesmodellen dwingen je om
Waarom werkt een bepaalde instructieaanpak in het leren? praktijkinformatie systematisch te integreren.
een bepaalde situatie? Formatief, gericht en afgestemd op de Hoe bouwen we iteratief verder op wat werkt
De leertheorie verklaart het mechanisme achter doelstellingen. en wat niet?
de effectiviteit. Elke fase levert input om te verbeteren, te
verfijnen of opnieuw te ontwerpen.
Hoe bewaken we dat ons ontwerp inhoudelijk
onderbouwd blijft?
Je koppelt ontwerpkeuzes steeds aan theorie,
data en inzichten uit evaluaties.
3
, Het model focust op hoe je informatie aanbiedt, hoe je
Nine events of instruction
de aandacht van leerlingen activeert en hoe je hen
LEERTRAJECT 1: INSTRUCTIEMODELLEN
begeleidt naar verwerking en transfer.
Waarvoor gebruik je Gagné’s model?
Ontwerp van één les of één instructiemoment.
Vooral geschikt voor duidelijke leerdoelen en
gestructureerde instructie.
1 2 3 Sluit aan bij cognitivisme →focus op mentale
processen en informatieverwerking.
Aandacht Leerdoelen Voorkennis
trekken communiceren activeren Robert Gagné
Het is minder geschikt voor heel complexe
vaardigheden (daarvoor is 4C-ID beter), maar ideaal Robert M. Gagné was een
voor: Amerikaanse onderwijs-
6 5 4 nieuwe leerinhouden, kundige die een van de
Oefening / Begeleiding Nieuwe leerstof kennisoverdracht, eerste systematische
leerlingen laten voorzien aanbieden instructiefilmpjes, didactische modellen
uitvoeren leermodules opbouwen, ontwikkelde.
duidelijke stappenlessen.
7 8 9
Feedback Evaluatie Retentie en
geven transfer
versterken
1. Gain Attention — Aandacht trekken 4. Present the Content — Nieuwe leerstof aanbieden 7.Provide Feedback — Feedback geven
Doel: aandacht richten (selectieve aandacht). Doel: nieuwe informatie verwerken. Doel: fouten bijsturen en correcte kennis versterken.
Voorbeelden: Vraag stellen, prikkelende foto, kort filmpje, Voorbeelden: Uitleg, instructie, stappenplan, voorbeeld, Voorbeelden: Formatieve feedback, hints, uitleg wat beter
demo, probleem situeren. theorie. kan.
2. Inform Learners of the Objectives — Leerdoelen 5. Provide Learning Guidance — Begeleiding voorzien 8. Assess Performance — Evaluatie
communiceren Doel: cognitieve verwerking ondersteunen. Doel: check of de doelen bereikt zijn.
Doel: verwachtingen activeren → gerichtheid. Voorbeelden: Denk-aloud, strategieën tonen, extra uitleg, Voorbeelden: Korte test, exit-ticket, mondelinge
Voorbeelden: schema’s, worked examples. toelichting.
“Na deze les kan je …”
Leerdoelen visueel tonen of kort laten verwoorden. 6. Elicit Performance — Oefening / leerlingen laten 9. Enhance Retention and Transfer — Transfer versterken
uitvoeren Doel: kennis laten beklijven en toepassen in nieuwe
3. Stimulate Recall of Prior Knowledge — Voorkennis Doel: nieuwe kennis actief toepassen. contexten.
activeren Voorbeelden: Leerlingen oefenen, opdracht maken, korte Voorbeelden: Variatieoefeningen, cases, problemen uit de
Doel: relevante schema’s ophalen. toepassing. praktijk, reflectie
Voorbeelden: 4
Korte vraag, brainstorm, snelle oefening.
“Wat herinner je je nog van…?”
, LEERDOEL 1.2: Je hebt inzicht in de volgende instructiemodellen en -principes (inclusief terminologie): 4C-ID, ARCS, cognitive
LEERTRAJECT 1: INSTRUCTIEMODELLEN
apprenticeship en principes van effectieve professionalisering.
4C-ID (Four-Component Instructional Design)
Wat is het? Waarvoor gebruik je het?
Een ontwerpkader voor het aanleren van complexe Voor complexe vaardigheden zoals klasmanagement,
vaardigheden. Het model vertrekt van het idee dat je complexe schrijfdidactiek, digitale geletterdheid, talenonderwijs, Jeroen Van Merriënboer
competenties niet leert via losse stukjes theorie, maar via reeks zorgsituaties, laboprocedures… Jeroen J.G. van Merriënboer
realistische leertaken, ondersteund door gerichte begeleiding. Overal waar kennis + vaardigheden + attitude is een Nederlandse
samengaan. onderwijskundige en
wereldwijd één van de
belangrijkste onderzoekers
De vier componenten:
binnen instructional design.
1. Leertaken (Learning tasks)
Realistische, geïntegreerde taken
Van eenvoudig → complex
Variatie is essentieel
deeltaakoefening
⟶ Doel: transfer stimuleren.
2. Ondersteunende informatie (Supportive information)
Uitleg bij kennis die je nodig hebt om een volledige taak aan
leertaak
te pakken
Theoretische kaders, voorbeelden, strategieën taakklassen
⟶ Doel: begrijpen en analyseren. (soorten taken)
3. JIT-informatie (Just-In-Time information)
Korte instructies net op het moment dat je ze nodig hebt
Denk aan stappenplannen, geheugensteuntjes
⟶ Doel: direct toepassen.
4. Deeltaken oefenen (Part-task practice)
Hevig oefenen van cruciale routines
Automatisering voor de moeilijkste of meest foutgevoelige
onderdelen
⟶ Doel: vlotheid en accuratesse.
ondersteunende Just-in-time
informatie informatie
5
, LEERDOEL 1.3: Je kan doelgericht (onderdelen van) deze instructiemodellen toepassen op
een concrete casus en daarbij de gepaste terminologie hanteren.
4C-ID (Four-Component Instructional Design)
deeltaakoefening
leertaak
taakklassen
(soorten taken)
Jeroen Van Merriënboer
Jeroen J.G. van Merriënboer
is een Nederlandse
onderwijskundige en
wereldwijd één van de
belangrijkste onderzoekers
binnen instructional design.
ondersteunende Just-in-time
informatie informatie
Situatie: 3. Just-in-time informatie (procedurele info)
Een opleiding digitale vaardigheden wil leerlingen leren hoe ze een Tijdens het werken krijgen leerlingen kleine, directe instructiestapjes net
professionele PowerPointpresentatie ontwerpen én presenteren. Dit is een op het moment dat ze die nodig hebben:
complexe vaardigheid (inhoud + ontwerp + spreken + timing). hoe je een slide master instelt
hoe je een afbeelding comprimeert
1. Leertaken (learning tasks) hoe je animaties beperkt houdt
Je laat leerlingen meerdere authentieke opdrachten uitvoeren, telkens → Korte, praktische micro-instructies.
met een realistisch doel:
een presentatie maken voor een schoolproject 4. Deeltaken oefenen (part-task practice)
een productvoorstelling simuleren Voor onderdelen die moeten automatiseren, oefenen ze apart:
een pitch van 2 minuten voorbereiden snel en correct stijlen aanpassen
De taken variëren van eenvoudig →
complex. typografieregels toepassen
helder en luid spreken oefenen
2. Ondersteunende informatie → Gericht op vlotheid en accuratesse.
Vooraleer leerlingen aan de grote taak beginnen, krijgen ze:
uitleg over ontwerpprincipes (contrast, hiërarchie, less-is-more) Waarom past 4C-ID hier?
voorbeelden van goede én slechte slides Omdat het gaat om een complexe vaardigheid die je niet leert via losse 6
strategieën voor structuur en storytelling theorie, maar via reeks realistische leertaken, aangevuld met precies de
→ Dit helpt vooral bij de volledige taak. juiste ondersteuning en oefening.
