Aardrijkskunde
Hoofdstuk 1: Het klimaatsysteem §1 De atmosfeer: een omhulsel van gas
Weer en klimaat
Weer = de toestand van de dampkring op een bepaald moment en voor een klein gebied.
Klimaat = de gemiddelde toestand van het weer over een lange periode en voor een groot
gebied.
Het klimaat maakt deel uit van het ingewikkelde systeem aarde, systeem bestaat uit vier
lagen:
1. De atmosfeer gasvormig omhulsel van de aarde, weer en klimaat
2. Hydrosfeer gedeelte van de aarde dat uit water bestaat
3. Lithosfeer aardkorst + harde gesteente van de mantel
4. Biosfeer al het leven op aarde
Alle sferen staan met elkaar in verband, een verandering in de ene sfeer werkt door in een
andere.
Ontstaan van de atmosfeer
Aarde ontstond aarde koelde af ontstaan atmosfeer.
Er ontstond een gasvormig omhulsel: door zwaartekracht verdwijnen gassen niet in de
ruimte daarom grootste concentratie gassen dicht bij de aarde.
Samenstelling en opbouw van de atmosfeer
Atmosfeer bestaat uit vier lagen, lagen worden gescheiden door pauzes hoogte waar
afname temperatuur overgaat in toename of andersom.
1. Troposfeer onderste 10 km / warm naar koud warmte kan stijgen wolken
2. Stratosfeer 10 tot 40 km / koud naar warm warmte stijgt niet geen wolken
3. Mesosfeer
4. Thermosfeer
Energiebalans
Aarde maakt deel uit van planetenstelsel waarvan de zon het middelpunt is.
Zon belangrijkste energiebron voor leven op aarde / motor achter weersverschijnselen.
Er moet een evenwicht bestaan tussen hoeveelheid straling die aarde bereikt en hoeveelheid
straling die atmosfeer verlaat energiebalans / stralingsbalans.
Zonlicht wordt omgezet in warmte (geabsorbeerd) of weerkaatst:
1. Wolken:
weerkaatsen licht (overdag) kouder Licht = kortgolvige straling
houden warmte vast (’s nachts) warmer Warmte = langgolvige straling
2. Aerosolen
3. Gassen
4. Aardoppervlak
, Variaties in de energiebalans
Hoeveelheid straling die een bepaald gebied op aarde ontvangt, is afhankelijk van:
1. Breedteligging: hoe schuiner de invallende zonnestraal, hoe groter het aardoppervlak
dat wordt verwarmd.
2. Albedo: deel van het naar de aarde gestuurde licht dat de aarde weer terug de ruimte
in zendt weerkaatsing van zonlicht verschilt per gebied door wit oppervlakte
weerkaatst poolgebied veel.
3. Gesteldheid van het aardoppervlak: verschil tussen land en zee water wordt
langzamer warm en koud dan land oorzaken:
- Zonlicht kan dieper in water doordringen dan in land zelfde energie moet over
groter oppervlakte worden verdeeld
- In water beweging warmte wordt beter verdeeld
- Kost meer energie om water een graad in temperatuur te laten stijgen dan land
- Verdamping water energie uit water naar dampkring. Boven land verdamping
veel later.
Opdrachten 1.1
Wat zijn twee verschillen 1. Het weer speelt zich af over een korte periode en
tussen weer en klimaat? in een klein gebied.
2. Het klimaat wordt bepaald over een periode van
dertig tot veertig jaar en geldt voor een groot
gebied.
Welke veranderingen in de 1. De luchtdruk daalt.
atmosfeer treden bij 2. De temperatuur daalt.
toenemende hoogte op? 3. In de troposfeer en de mesosfeer daalt de
temperatuur naarmate je hoger komt.
4. In de stratosfeer en de ionosfeer stijgt de
temperatuur naarmate de hoogte toeneemt.
Waarom kunnen we niet De ozonlaag fungeert als een uv-schild en beschermt
zonder ozonlaag? mens, dier en plant tegen schadelijke zonnestraling.
Welk effect wordt door de Het versterkte broeikaseffect: door de broeikasgassen
warmtestraling van het wordt de uitgestraalde warmte van de aarde weer terug
aardoppervlak, die niet gestraald naar de aarde. Zo wordt de aarde warmer.
rechtstreeks de dampkring
verlaat, opgewekt in de
atmosfeer?
Wat is de albedo? Het weerkaatsingsvermogen van het aardoppervlak of het
aandeel van de hoeveelheid gereflecteerde zonnestraling
ten opzichte van de totale binnenkomende zonnestraling.
Wat is de algemene regel Hoe lichter het oppervlak, hoe groter de albedo (hoe meer
van de albedo? straling er wordt teruggekaatst).
Hoofdstuk 1: Het klimaatsysteem §1 De atmosfeer: een omhulsel van gas
Weer en klimaat
Weer = de toestand van de dampkring op een bepaald moment en voor een klein gebied.
Klimaat = de gemiddelde toestand van het weer over een lange periode en voor een groot
gebied.
Het klimaat maakt deel uit van het ingewikkelde systeem aarde, systeem bestaat uit vier
lagen:
1. De atmosfeer gasvormig omhulsel van de aarde, weer en klimaat
2. Hydrosfeer gedeelte van de aarde dat uit water bestaat
3. Lithosfeer aardkorst + harde gesteente van de mantel
4. Biosfeer al het leven op aarde
Alle sferen staan met elkaar in verband, een verandering in de ene sfeer werkt door in een
andere.
Ontstaan van de atmosfeer
Aarde ontstond aarde koelde af ontstaan atmosfeer.
Er ontstond een gasvormig omhulsel: door zwaartekracht verdwijnen gassen niet in de
ruimte daarom grootste concentratie gassen dicht bij de aarde.
Samenstelling en opbouw van de atmosfeer
Atmosfeer bestaat uit vier lagen, lagen worden gescheiden door pauzes hoogte waar
afname temperatuur overgaat in toename of andersom.
1. Troposfeer onderste 10 km / warm naar koud warmte kan stijgen wolken
2. Stratosfeer 10 tot 40 km / koud naar warm warmte stijgt niet geen wolken
3. Mesosfeer
4. Thermosfeer
Energiebalans
Aarde maakt deel uit van planetenstelsel waarvan de zon het middelpunt is.
Zon belangrijkste energiebron voor leven op aarde / motor achter weersverschijnselen.
Er moet een evenwicht bestaan tussen hoeveelheid straling die aarde bereikt en hoeveelheid
straling die atmosfeer verlaat energiebalans / stralingsbalans.
Zonlicht wordt omgezet in warmte (geabsorbeerd) of weerkaatst:
1. Wolken:
weerkaatsen licht (overdag) kouder Licht = kortgolvige straling
houden warmte vast (’s nachts) warmer Warmte = langgolvige straling
2. Aerosolen
3. Gassen
4. Aardoppervlak
, Variaties in de energiebalans
Hoeveelheid straling die een bepaald gebied op aarde ontvangt, is afhankelijk van:
1. Breedteligging: hoe schuiner de invallende zonnestraal, hoe groter het aardoppervlak
dat wordt verwarmd.
2. Albedo: deel van het naar de aarde gestuurde licht dat de aarde weer terug de ruimte
in zendt weerkaatsing van zonlicht verschilt per gebied door wit oppervlakte
weerkaatst poolgebied veel.
3. Gesteldheid van het aardoppervlak: verschil tussen land en zee water wordt
langzamer warm en koud dan land oorzaken:
- Zonlicht kan dieper in water doordringen dan in land zelfde energie moet over
groter oppervlakte worden verdeeld
- In water beweging warmte wordt beter verdeeld
- Kost meer energie om water een graad in temperatuur te laten stijgen dan land
- Verdamping water energie uit water naar dampkring. Boven land verdamping
veel later.
Opdrachten 1.1
Wat zijn twee verschillen 1. Het weer speelt zich af over een korte periode en
tussen weer en klimaat? in een klein gebied.
2. Het klimaat wordt bepaald over een periode van
dertig tot veertig jaar en geldt voor een groot
gebied.
Welke veranderingen in de 1. De luchtdruk daalt.
atmosfeer treden bij 2. De temperatuur daalt.
toenemende hoogte op? 3. In de troposfeer en de mesosfeer daalt de
temperatuur naarmate je hoger komt.
4. In de stratosfeer en de ionosfeer stijgt de
temperatuur naarmate de hoogte toeneemt.
Waarom kunnen we niet De ozonlaag fungeert als een uv-schild en beschermt
zonder ozonlaag? mens, dier en plant tegen schadelijke zonnestraling.
Welk effect wordt door de Het versterkte broeikaseffect: door de broeikasgassen
warmtestraling van het wordt de uitgestraalde warmte van de aarde weer terug
aardoppervlak, die niet gestraald naar de aarde. Zo wordt de aarde warmer.
rechtstreeks de dampkring
verlaat, opgewekt in de
atmosfeer?
Wat is de albedo? Het weerkaatsingsvermogen van het aardoppervlak of het
aandeel van de hoeveelheid gereflecteerde zonnestraling
ten opzichte van de totale binnenkomende zonnestraling.
Wat is de algemene regel Hoe lichter het oppervlak, hoe groter de albedo (hoe meer
van de albedo? straling er wordt teruggekaatst).
