OEFENINGEN STRAFRECHT
H1: ALGEMENE BEGRIPPEN
Oefening: de toepassing van de strafwet in de tijd (document)
Met ingang van 30 september 2005 werd de bemiddeling als alternatieve geschillenbeslechting
geïntroduceerd in de Belgische wetgeving. Om dit proces op een professionele manier te laten
verlopen, werd voorzien dat dit moest gebeuren door erkende bemiddelaars. Zij moeten een
specifieke vorming volgen, daarvoor een attest behalen en dit ook op 2-jaarljkse basis laten
vernieuwen. Advocate Marie Schepens werkt als erkend advocaat-bemiddelaar, en volgt regelmatig
opleiding zodat zij haar erkenning 2-jaarlijks kan laten vernieuwen. Eén van haar schoolvrienden,
Maarten Porijn, heeft nu sinds 1 januari 2025 ook een bemiddelingskantoor geopend. Hij heeft geen
erkenning behaald, maar ziet daar geen graten in. Hij is immers psycholoog van opleiding.
a.Stelt hij zich aan strafrechtelijke vervolging bloot? Verklaar uw antwoord aan de hand van de
toepasselijke wetgeving.
Ja, volgens de wetgeving mag bemiddeling als alternatieve geschillenbeslechting enkel worden
uitgevoerd door erkende bemiddelaars. Het uitvoeren van een gereglementeerd beroep zonder de
nodige erkenning kan leiden tot strafrechtelijke gevolgen hebben
• Art. 227quater Sw. (Geldboete van 200 tot 20.000 euro)
b.Maarten maakt zich bovendien sterk dat zijn vader, ook een psycholoog, gedurende 12 jaar, van
2003 tot 2015 ook optrad als bemiddelaar, en dat daar wel een klacht over geweest was van een
cliënt bij de politie, maar dat daar uiteindelijk toch niets meer gebeurd is. Is dit een zinnig argument
van Maarten?
Toepassing in de tijd:
Nee, de wetgeving over erkende bemiddeling werd pas ingevoerd in 2018. Als zijn vader optrad als
bemiddelaar op het moment dat er nog geen wettelijke verplichting was tot erkenning dan kon hij
dus niet gesanctioneerd worden (= niet-retroactiviteit van de strafwet)
è men kan niet gestraft worden voor een handeling die op het moment van uitvoering nog niet
strafbaar was
c. Zou Maarten op een andere manier kunnen gesanctioneerd worden?
Hij zou een tuchtsanctie kunnen krijgen (= een straf of maatregel die w opgelegd binnen een bepaald
beroep of organisatie -> wnr iem zich niet houdt ad beroepsregels,...)
H2: DE MISDRIJVEN
Jef komt savonds thuis en betrapt een inbreker in zijn huis, uit paniek gooit hij met een vaas. De
politie komt en jef wordt aangeklaagd voor slagen en verwondingen.
Kan Pieter zich beroepen op een rechtvaardigingsgrond, zo ja welke + voorwaarden? (casus van in de
les)
• Ja, op wettige zelfverdediging (artikel 416 SW & 417 Sw. ).
• Voorwaarden:
o Onmiddellijke dreiging (inbreker bedreigt hem).
o Noodzakelijk geweld (geen andere optie).
, o Proportioneel geweld (niet buitensporig).
§ ! tenzij de dader er vanuit kon gaan dat er niemand thuis was (zie art.
417, tweede lid Sw.)
Oefening: de toepassing van de strafwet in de tijd (document)
BOBOUW N.V. is een bouwbedrijf in Brussel. Om kosten te besparen, begint het bedrijf vanaf 2020
buitenlandse arbeiders aan te werven zonder hen correct te registreren. Ze halen Slowaakse
werknemers uit Oost-Europa met de belofte van een eerlijk loon en goede werkomstandigheden.
Echter, eenmaal in België, worden de arbeiders onder druk gezet om lange dagen te werken zonder
correcte betaling. Ze wonen in kleine, onhygiënische containers zonder verwarming, en worden
bedreigd met deportatie als ze klagen. Hun identiteitsdocumenten worden tijdelijk afgenomen “voor
administratie”, maar ze krijgen ze pas terug als ze vertrekken.
Een van de arbeiders, Ivan, weet via een hulporganisatie contact op te nemen met de politie, waarna
een onderzoek wordt gestart. Op 20 februari 2024 wordt alles opgedoekt en neemt dit misbruik een
einde. Het onderzoek toont aan dat er 25 slachtoffers waren
a) Kan de Belgische strafwet worden toegepast worden als de slachtoffers een vreemde
nationaliteit hebben? Verklaar uw antwoord aan de hand van de wet.
Ja, Belgische strafwet kan w toegepast zelfs als slachtoffers vreemde nationaliteit hebben (art. 3 Sw.)
misdrijven gepleegd op Belgisch grondgebied, ongeacht nationaliteit vd dader of slachtoffer.
Misdrijf = Mensenhandel (art. 433quinquies Sw) = strafbaar (België erkent mensenhandel als ernstig
misdrijf dat altijd vervolgd kan worden wnr het op Belgisch grondgebied plaatsvindt)
b) Welke straf riskeert de onderneming? Verklaar aan de hand van de wet.
= art. 433quinquies Sw: Straf omtrent mensenhandel
§2
o gevangenisstraf 1j -5j
o boete 500-50.000€
§4: boete w zoveel keer toegepast als er slachtoffers zijn (er zijn 25
slachtoffers)
o = 12500 - 1.250.000 (geldboete maal aantal slachtoffers)
wanneer misdrijf w gepleegd door rechtspersoon (zoals onderneming) -> art. 5 Sw boete kan w
opgelegd (samen met mogelijke bijkomende straffen zoals)
• art. 41bis Sw: wanneer in ons wetboek (boek 2) misdrijven w bestraft -> omzetting
• §1, 2e – (wanneer wet op het feit vrijheidsstraf en geldboete stelt… )
§ Min 500€ x getal vd maanden vd
minimumvrijheidsstraf (12maand) = 6000
! Maar dit mag niet lager zijn dan de min geldboete op feit gesteld (12.500)
§ max 2000 x 5jaar (60maand) = 120.000€
§ Maar begrenzing: niet lager dan dubbele van max
geldboete op feit gesteld -> 1.250.000€
§ Dus boete tussen 12.500 – 1.250.000
, c) Zou jouw antwoord anders geweest zijn als deze feiten zouden gepleegd zijn tussen 2015 en
2018, maar vandaag worden berecht?
= 2015-2018: legaliteits- en non-retroactiviteitsbeginsel (art 2 Sw)
Is wet gewijzigd in de tijd? -> onderaan art.
433quinquies, §4: in rood 2 -> ingevoerd bij wet van 24juni 2013
Dus als feiten in 2015 zijn gepleegd blijft het exact hetzelfde
Stel feiten gepleegd in 2012: paragraaf 4 nog niet ingevoerd dus dan verstrenging in de tijd, lichter bij
feiten zwaarder bij berechtiging vd feiten -> zwaardere straf
Sinds 2013
• Straf kan niet retroactief w toegepast als ze zwaarder is dan straf op
moment vd feiten gold
• Indien wetgeving milder is geworden na de feiten dan wordt de
mildere straf (toegepast)
Verzwarende omstandigheden en poging
Op 12.12.2024 betrad Kevin, een 22-jarige jongeman, rond 23:30 uur een nachtwinkel in Antwerpen.
Hij draagt een hoodie en een sjaal die een groot deel van zijn gezicht bedekken. Terwijl hij door de
winkel loopt, wacht hij tot er geen andere klanten meer aanwezig zijn. Zodra hij alleen is met de
uitbater, haalt hij een mes uit zijn zak en bedreigt hij de winkelier.Hij eist dat de kassa onmiddellijk
wordt geopend en dreigt met geweld als de winkelier niet meewerkt. Uit angst voor zijn veiligheid
gehoorzaamt de winkelier en overhandigt hij het geld, in totaal €750. Kevin grijpt ook enkele pakjes
sigaretten van achter de toonbank en verlaat vervolgens snel de winkel.
Na de overval verwittigt de winkelier onmiddellijk de politie. Op basis van camerabeelden en
getuigenverklaringen wordt Kevin de volgende dag gearresteerd. Tijdens het verhoor geeft hij toe dat
hij de overval heeft gepleegd, maar hij beweert dat hij niemand echt pijn wilde doen. Hij zegt dat hij
dringend geld nodig had om schulden af te lossen. Uit verder onderzoek blijkt dat Kevin in het
verleden al veroordeeld werd voor een gelijkaardig feit.
1) Aan welk basismisdrijf heeft Kevin zich schuldig gemaakt?
Diefstal met geweld, normale bestraffing: opsluiting van 5-10 jaar op grond van art. 468 Sw.
2) Welke verzwarende omstandigheden zijn aanwezig in deze casus? Vermeld het toepasselijke
wetsartikel. Zijn deze objectief of subjectief?
Objectieve verzwarende omstandigheden: misdaad wordt tijdens nacht gepleegd en er wordt gebruik
gemaakt van wapens (art. 471 & 472) è omstandigheden die ervoor zorgen dat de straf zal worden
verzwaard.
3) Welke straf riskeert Kevin?
Opsluiting van 15-20 jaar
4) Verklaar waarom Kevin toch voor een correctionele rechtbank kan verschijnen.
Indien de rechter adhv verzachtende omstandigheden (= de techniek van denaturatie)
correctionalisering zou toepassen op de misdaad, waardoor de misdaad geherkwalificeerd wordt
naar wanbedrijf die voor correctionele RB zal worden behandeld ipv HvA.
5) Stel dat Kevin op het punt dat hij zijn mes uithaalt, in zijn ooghoeken ziet dat 2 politieagenten
op weg naar de nachtwinkel zijn. Hij schrikt daardoor, steekt zijn mes snel weg, keert zich om
H1: ALGEMENE BEGRIPPEN
Oefening: de toepassing van de strafwet in de tijd (document)
Met ingang van 30 september 2005 werd de bemiddeling als alternatieve geschillenbeslechting
geïntroduceerd in de Belgische wetgeving. Om dit proces op een professionele manier te laten
verlopen, werd voorzien dat dit moest gebeuren door erkende bemiddelaars. Zij moeten een
specifieke vorming volgen, daarvoor een attest behalen en dit ook op 2-jaarljkse basis laten
vernieuwen. Advocate Marie Schepens werkt als erkend advocaat-bemiddelaar, en volgt regelmatig
opleiding zodat zij haar erkenning 2-jaarlijks kan laten vernieuwen. Eén van haar schoolvrienden,
Maarten Porijn, heeft nu sinds 1 januari 2025 ook een bemiddelingskantoor geopend. Hij heeft geen
erkenning behaald, maar ziet daar geen graten in. Hij is immers psycholoog van opleiding.
a.Stelt hij zich aan strafrechtelijke vervolging bloot? Verklaar uw antwoord aan de hand van de
toepasselijke wetgeving.
Ja, volgens de wetgeving mag bemiddeling als alternatieve geschillenbeslechting enkel worden
uitgevoerd door erkende bemiddelaars. Het uitvoeren van een gereglementeerd beroep zonder de
nodige erkenning kan leiden tot strafrechtelijke gevolgen hebben
• Art. 227quater Sw. (Geldboete van 200 tot 20.000 euro)
b.Maarten maakt zich bovendien sterk dat zijn vader, ook een psycholoog, gedurende 12 jaar, van
2003 tot 2015 ook optrad als bemiddelaar, en dat daar wel een klacht over geweest was van een
cliënt bij de politie, maar dat daar uiteindelijk toch niets meer gebeurd is. Is dit een zinnig argument
van Maarten?
Toepassing in de tijd:
Nee, de wetgeving over erkende bemiddeling werd pas ingevoerd in 2018. Als zijn vader optrad als
bemiddelaar op het moment dat er nog geen wettelijke verplichting was tot erkenning dan kon hij
dus niet gesanctioneerd worden (= niet-retroactiviteit van de strafwet)
è men kan niet gestraft worden voor een handeling die op het moment van uitvoering nog niet
strafbaar was
c. Zou Maarten op een andere manier kunnen gesanctioneerd worden?
Hij zou een tuchtsanctie kunnen krijgen (= een straf of maatregel die w opgelegd binnen een bepaald
beroep of organisatie -> wnr iem zich niet houdt ad beroepsregels,...)
H2: DE MISDRIJVEN
Jef komt savonds thuis en betrapt een inbreker in zijn huis, uit paniek gooit hij met een vaas. De
politie komt en jef wordt aangeklaagd voor slagen en verwondingen.
Kan Pieter zich beroepen op een rechtvaardigingsgrond, zo ja welke + voorwaarden? (casus van in de
les)
• Ja, op wettige zelfverdediging (artikel 416 SW & 417 Sw. ).
• Voorwaarden:
o Onmiddellijke dreiging (inbreker bedreigt hem).
o Noodzakelijk geweld (geen andere optie).
, o Proportioneel geweld (niet buitensporig).
§ ! tenzij de dader er vanuit kon gaan dat er niemand thuis was (zie art.
417, tweede lid Sw.)
Oefening: de toepassing van de strafwet in de tijd (document)
BOBOUW N.V. is een bouwbedrijf in Brussel. Om kosten te besparen, begint het bedrijf vanaf 2020
buitenlandse arbeiders aan te werven zonder hen correct te registreren. Ze halen Slowaakse
werknemers uit Oost-Europa met de belofte van een eerlijk loon en goede werkomstandigheden.
Echter, eenmaal in België, worden de arbeiders onder druk gezet om lange dagen te werken zonder
correcte betaling. Ze wonen in kleine, onhygiënische containers zonder verwarming, en worden
bedreigd met deportatie als ze klagen. Hun identiteitsdocumenten worden tijdelijk afgenomen “voor
administratie”, maar ze krijgen ze pas terug als ze vertrekken.
Een van de arbeiders, Ivan, weet via een hulporganisatie contact op te nemen met de politie, waarna
een onderzoek wordt gestart. Op 20 februari 2024 wordt alles opgedoekt en neemt dit misbruik een
einde. Het onderzoek toont aan dat er 25 slachtoffers waren
a) Kan de Belgische strafwet worden toegepast worden als de slachtoffers een vreemde
nationaliteit hebben? Verklaar uw antwoord aan de hand van de wet.
Ja, Belgische strafwet kan w toegepast zelfs als slachtoffers vreemde nationaliteit hebben (art. 3 Sw.)
misdrijven gepleegd op Belgisch grondgebied, ongeacht nationaliteit vd dader of slachtoffer.
Misdrijf = Mensenhandel (art. 433quinquies Sw) = strafbaar (België erkent mensenhandel als ernstig
misdrijf dat altijd vervolgd kan worden wnr het op Belgisch grondgebied plaatsvindt)
b) Welke straf riskeert de onderneming? Verklaar aan de hand van de wet.
= art. 433quinquies Sw: Straf omtrent mensenhandel
§2
o gevangenisstraf 1j -5j
o boete 500-50.000€
§4: boete w zoveel keer toegepast als er slachtoffers zijn (er zijn 25
slachtoffers)
o = 12500 - 1.250.000 (geldboete maal aantal slachtoffers)
wanneer misdrijf w gepleegd door rechtspersoon (zoals onderneming) -> art. 5 Sw boete kan w
opgelegd (samen met mogelijke bijkomende straffen zoals)
• art. 41bis Sw: wanneer in ons wetboek (boek 2) misdrijven w bestraft -> omzetting
• §1, 2e – (wanneer wet op het feit vrijheidsstraf en geldboete stelt… )
§ Min 500€ x getal vd maanden vd
minimumvrijheidsstraf (12maand) = 6000
! Maar dit mag niet lager zijn dan de min geldboete op feit gesteld (12.500)
§ max 2000 x 5jaar (60maand) = 120.000€
§ Maar begrenzing: niet lager dan dubbele van max
geldboete op feit gesteld -> 1.250.000€
§ Dus boete tussen 12.500 – 1.250.000
, c) Zou jouw antwoord anders geweest zijn als deze feiten zouden gepleegd zijn tussen 2015 en
2018, maar vandaag worden berecht?
= 2015-2018: legaliteits- en non-retroactiviteitsbeginsel (art 2 Sw)
Is wet gewijzigd in de tijd? -> onderaan art.
433quinquies, §4: in rood 2 -> ingevoerd bij wet van 24juni 2013
Dus als feiten in 2015 zijn gepleegd blijft het exact hetzelfde
Stel feiten gepleegd in 2012: paragraaf 4 nog niet ingevoerd dus dan verstrenging in de tijd, lichter bij
feiten zwaarder bij berechtiging vd feiten -> zwaardere straf
Sinds 2013
• Straf kan niet retroactief w toegepast als ze zwaarder is dan straf op
moment vd feiten gold
• Indien wetgeving milder is geworden na de feiten dan wordt de
mildere straf (toegepast)
Verzwarende omstandigheden en poging
Op 12.12.2024 betrad Kevin, een 22-jarige jongeman, rond 23:30 uur een nachtwinkel in Antwerpen.
Hij draagt een hoodie en een sjaal die een groot deel van zijn gezicht bedekken. Terwijl hij door de
winkel loopt, wacht hij tot er geen andere klanten meer aanwezig zijn. Zodra hij alleen is met de
uitbater, haalt hij een mes uit zijn zak en bedreigt hij de winkelier.Hij eist dat de kassa onmiddellijk
wordt geopend en dreigt met geweld als de winkelier niet meewerkt. Uit angst voor zijn veiligheid
gehoorzaamt de winkelier en overhandigt hij het geld, in totaal €750. Kevin grijpt ook enkele pakjes
sigaretten van achter de toonbank en verlaat vervolgens snel de winkel.
Na de overval verwittigt de winkelier onmiddellijk de politie. Op basis van camerabeelden en
getuigenverklaringen wordt Kevin de volgende dag gearresteerd. Tijdens het verhoor geeft hij toe dat
hij de overval heeft gepleegd, maar hij beweert dat hij niemand echt pijn wilde doen. Hij zegt dat hij
dringend geld nodig had om schulden af te lossen. Uit verder onderzoek blijkt dat Kevin in het
verleden al veroordeeld werd voor een gelijkaardig feit.
1) Aan welk basismisdrijf heeft Kevin zich schuldig gemaakt?
Diefstal met geweld, normale bestraffing: opsluiting van 5-10 jaar op grond van art. 468 Sw.
2) Welke verzwarende omstandigheden zijn aanwezig in deze casus? Vermeld het toepasselijke
wetsartikel. Zijn deze objectief of subjectief?
Objectieve verzwarende omstandigheden: misdaad wordt tijdens nacht gepleegd en er wordt gebruik
gemaakt van wapens (art. 471 & 472) è omstandigheden die ervoor zorgen dat de straf zal worden
verzwaard.
3) Welke straf riskeert Kevin?
Opsluiting van 15-20 jaar
4) Verklaar waarom Kevin toch voor een correctionele rechtbank kan verschijnen.
Indien de rechter adhv verzachtende omstandigheden (= de techniek van denaturatie)
correctionalisering zou toepassen op de misdaad, waardoor de misdaad geherkwalificeerd wordt
naar wanbedrijf die voor correctionele RB zal worden behandeld ipv HvA.
5) Stel dat Kevin op het punt dat hij zijn mes uithaalt, in zijn ooghoeken ziet dat 2 politieagenten
op weg naar de nachtwinkel zijn. Hij schrikt daardoor, steekt zijn mes snel weg, keert zich om
