GEZIN EN GEZONDHEID - NOTITIES
Gezondheid = een subjectief begrip
Wordt bepaald door de omgeving, fysiek welzijn, mentaal welzijn en netwerk.
HOOFDSTUK 1: Naasten van een gezinslid dat aan zelfdoding denkt
De hulpverlener gaat in deze situaties naar de cliënt niet naar de omgeving/het gezin.
In het beleid van de overheid was er heel lang geen aandacht voor de omgeving van de
persoon.
Hoe krijgen we inzicht in de impact op de naasten? open interviews:
1. Profiel van de deelnemers
o Meer vrouwen die openstaan voor een interview dan mannen
o Groot verschil in tijd waarin mensen aan zelfdoding denken
Duurtijd: 2 maanden – 30 jaar meesten tussen 2 en 6 jaar.
o Aandoening/aanleiding volgens de naaste: depressie, stemmingsstoornis, borderline,
persoonlijkheidsstoornis, eetstoornis, fysieke beperkingen, gender, seksualiteit,…
1. Bijzondere uitdagingen voor naasten bij zelfdoding
Definitie van zelfdoding = zelfdoding is een vrijwillige en bewuste zelfdestructieve handeling
die de eigen dood tot gevolg heeft en die tot doel heeft via de dood de door de persoon
gewenste veranderingen te bekomen.
DOEL? = ondragelijke pijn laten ophouden.
Valkuilen wanneer je iemand tegen komt met zelfdodingsgedachten:
Geef begrip aan mensen die signalen geven. Dit moet GEEN oplossing zijn.
Minimaliseer hun signalen niet.
Automutilatie = ‘zelfbeschadiging’ of ‘zelfverwonding’. Het kan zich op verschillende
manieren uiten, zoals jezelf bekrassen, jezelf snijden, jezelf bijten, jezelf slaan etc.
! Het is niet aan ons om te beslissen wat het doel van een zelfverwonding of zelfmoordpoging
was. De persoon moet aan zijn handeling zelf betekenis geven!
Oorzaken van suïcidegedachten:
o Biogenetische een aanleg hebben voor zelfdoding, verslaving,… (Het zit in je genen=
Nature)
o Psychiatrische aandoeningen: autisme, bipolair,…
o Psychologische karakter: impulsief, introvert, draagkracht,…
o Omgevingsfactoren trauma’s,… (Nurture)
De zelfdodingsgedachten komen meestal door een combinatie van factoren.
Wanneer de zelfdodingsgedachten en er al zijn:
Drempelverhogende factoren = factoren die ervoor zorgen dat de drempel hoger gelegd
wordt en de kans op zelfdoding kleiner wordt. gezonde gezinssituatie, goede vrienden,
afwezigheid van middelen om zelfmoord te plegen,…
Drempelverlagende factoren = factoren die ervoor zorgen dat de drempel lager gelegd
wordt en de kans op zelfdoding groter wordt. iemand in de omgeving die suïcidaal is of
recent zelfmoord pleegde, aanwezigheid van middelen, slechte thuissituatie,…
EPIDEMIOLOGIE = de wetenschappelijke studie van het voorkomen en de verspreiding van
ziekten binnen en tussen populaties.
2/3 van de zelfdodingen in België is een man.
Hoe komt dit?
Een vrouw buigt wanneer het wat moeilijker gaat, een man buigt niet maar krakt
wanneer de wind te zwaar wordt.
, Mannen maken vaker gebruik van vuurwapen kans op dood is groter (vrouwen
gebruiken vaker medicatie)
Zelfdoding is de eerste doodsoorzaak:
Bij mannen tussen 15-49 jaar
Bij vrouwen tussen 15-44 jaar
!Euthanasie wordt niet gezien als zelfdoding bij de statistieken!
+ Het is vaak moeilijk om overlijdens te categoriseren.
HET PROCES VAN EEN SUÏCIDAAL PERSOON
Boven stippellijn: zichtbaar gedrag
Het proces is vaak:
o Complex veel verschillende factoren
o Niet Lineair het gaat soms beter en soms veel
slechter.
o Onvoorspelbar de zelfdodingsgedachten en
crissisen zijn niet voorspelbaar.
o Langdurig
BIJZONDERE UITDAGINGEN:
o Diagnose(= Wat is het probleem), prognose(=een voorspelling of schatting van de
toekomstige ontwikkeling van de zelfdodingsgedachten kan men niet geven) en
behandeling(= helpt niet altijd, bijwerkingen)
o Levensbedreigend (angst om fout te doen)
o (Schijnbare) zelfbeschikking: persoon met suïcide gedachten kan in een crisis geen
heldere beslissingen nemen Daarom schijnbaar = niet echt een zelfbeschikking
Paradox: controle over onmacht. Als naaste wil je controle hebben over de situatie
maar de persoon met zelfdodingsgedachten beslist zelf waardoor je als naaste
machteloos bent.
o ‘Dubbele’ Taboe Wanneer je als naaste zelfdodingsgedachten krijgt door een
suïcidaal persoon in je omgeving is het nog moeilijk om hierover te spreken. Je wil je
naaste zijn/haar geheim niet verklappen + je bent loyaal tegenover je gezinslid.
Actualiteit: Ophef in Zwitserland rond de zogenaamde
‘zelfdodingscapsule’, een soort van cabine dat
euthanasiepatiënten de mogelijkheid geeft om hun leven te
beëindigen zonder de hulp van een arts. Slechts enkele
weken voor de cabine in gebruik genomen zou worden,
wordt ze nu verboden door de Zwitserse openbare
aanklager.
1. Impact
MENTALE EN EMOTIONELE IMPACT:
o Angst, onzekerheid, verdriet, onmacht, shock, trauma,…
o Boosheid, frustratie, manipulatie,.. Soms hebben naasten het gevoel dat ze
gemanipuleerd worden door het SG(=suïcidale gezinslid) omdat je op je tenen moet
lopen rond hen. = opletten wat je zegt of doet.
, o Gevoel van falen en schuld ouders die denken dat ze hun kind tekort gedaan
hebben, niet genoeg liefde gegeven hebben,…
o Schaamte en oordeel van anderen
o Zeer sterke hechting of net conflictueus Als naaste kan je heel dicht tot het SG
groeien of je kan uit frustratie in conflicten terecht komen.
o Langdurig en onvoorspelbaar uitputtingsslag
o Impact op ontwikkeling van identiteit/zelfbeeld Wat ben ik nog waard als ouder,…
+ psychische en fysieke kwetsbaarheid Hoofdpijn, niet kunnen slapen, zelf
suïcidegedachten ontwikkelen,…
!! Dit zijn geen redenen die je mag aanhalen bij het SG geeft hen alleen maar extra
schuldgevoelens.!!
IMPACT OP HET SOCIALE LEVEN:
Sociaal isolement dreigt een probleem op zich te worden.
o Thuis blijven (zorg, controle, waakzaamheid)
o Niet kunnen genieten
o Minder ontspanning Altijd waakzaam en gespannen
o Anderen ontzien Schaamte en vrees voor oordelen/onbegrip/vragen van derden
2 opties:
Liegen of de waarheid vertellen met het risico dat je een blij moment verpest.
o Falen als vriend geen tijd of energie
IMPACT OP SCHOOL/WERK:
Gevoel van falen als werknemer/student
o Beschikbaar zijn/ onverwachte tussenkomsten
o Verwachtingen van collega’s, werkgevers, docenten,…
o Engagement, motivatie en concentratie vaak moeite met concentratie je hoofd zit bij
het SG
Job promoties misslopen omdat men denkt dat je het niet kan = reden waarom veel
mensen dit niet tegen hun werkgevers zeggen.
+ moeite met financiën omdat men soms deeltijds gaat werken + kosten van begeleiding
en eventuele medicatie kunnen hoog oplopen.
IMPACT VAN ZORGTRAJECT VAN SUÏCIDAAL GEZINSLID:
De omgeving moet hulp bieden bij de zoektocht naar begeleiding
o Kennis van aanbod moeilijk om de juiste hulp te krijgen
o Attitude t.a.v. GGZ(=gezondheidszorg) mensen stappen veel gemakkelijker naar een
ziekenhuis bij een gebroken arm dan met psychische problemen.
o Beschikbaarheid en toegankelijkheid (begrijpbaarheid, afstand, kostprijs, uren,…)
relatie met de psychiater is belangrijk + lange wachtlijsten + psych-educatie is
belangrijk vaak is de taal niet begrijpelijk voor de naasten.
o Behandeling (Residentieel/terugkeren, medicatie,…)
o Taboe Moeilijk om de stap te nemen
o (On) betrokkenheid naasten cliënt kan ervoor kiezen dat niemand iets mag weten
van zijn suïcidegedachten Beroepsgeheim: vanaf 18 jaar mag je zelf beslissingen
maken
o Behandelplan (diagnose, prognose, effectiviteit, continuïteit, etc.)
“verschil tussen therapeut en psycholoog”
Een psycholoog mag een diagnose geven maar mag geen langdurige behandeling
aanbieden of doen.
Een therapeut mag de behandeling zoals gesprekstherapie doen. + om therapeut te
worden moet je een master diploma in de psychologie, orthopedagogie of arts hebben.
Gezondheid = een subjectief begrip
Wordt bepaald door de omgeving, fysiek welzijn, mentaal welzijn en netwerk.
HOOFDSTUK 1: Naasten van een gezinslid dat aan zelfdoding denkt
De hulpverlener gaat in deze situaties naar de cliënt niet naar de omgeving/het gezin.
In het beleid van de overheid was er heel lang geen aandacht voor de omgeving van de
persoon.
Hoe krijgen we inzicht in de impact op de naasten? open interviews:
1. Profiel van de deelnemers
o Meer vrouwen die openstaan voor een interview dan mannen
o Groot verschil in tijd waarin mensen aan zelfdoding denken
Duurtijd: 2 maanden – 30 jaar meesten tussen 2 en 6 jaar.
o Aandoening/aanleiding volgens de naaste: depressie, stemmingsstoornis, borderline,
persoonlijkheidsstoornis, eetstoornis, fysieke beperkingen, gender, seksualiteit,…
1. Bijzondere uitdagingen voor naasten bij zelfdoding
Definitie van zelfdoding = zelfdoding is een vrijwillige en bewuste zelfdestructieve handeling
die de eigen dood tot gevolg heeft en die tot doel heeft via de dood de door de persoon
gewenste veranderingen te bekomen.
DOEL? = ondragelijke pijn laten ophouden.
Valkuilen wanneer je iemand tegen komt met zelfdodingsgedachten:
Geef begrip aan mensen die signalen geven. Dit moet GEEN oplossing zijn.
Minimaliseer hun signalen niet.
Automutilatie = ‘zelfbeschadiging’ of ‘zelfverwonding’. Het kan zich op verschillende
manieren uiten, zoals jezelf bekrassen, jezelf snijden, jezelf bijten, jezelf slaan etc.
! Het is niet aan ons om te beslissen wat het doel van een zelfverwonding of zelfmoordpoging
was. De persoon moet aan zijn handeling zelf betekenis geven!
Oorzaken van suïcidegedachten:
o Biogenetische een aanleg hebben voor zelfdoding, verslaving,… (Het zit in je genen=
Nature)
o Psychiatrische aandoeningen: autisme, bipolair,…
o Psychologische karakter: impulsief, introvert, draagkracht,…
o Omgevingsfactoren trauma’s,… (Nurture)
De zelfdodingsgedachten komen meestal door een combinatie van factoren.
Wanneer de zelfdodingsgedachten en er al zijn:
Drempelverhogende factoren = factoren die ervoor zorgen dat de drempel hoger gelegd
wordt en de kans op zelfdoding kleiner wordt. gezonde gezinssituatie, goede vrienden,
afwezigheid van middelen om zelfmoord te plegen,…
Drempelverlagende factoren = factoren die ervoor zorgen dat de drempel lager gelegd
wordt en de kans op zelfdoding groter wordt. iemand in de omgeving die suïcidaal is of
recent zelfmoord pleegde, aanwezigheid van middelen, slechte thuissituatie,…
EPIDEMIOLOGIE = de wetenschappelijke studie van het voorkomen en de verspreiding van
ziekten binnen en tussen populaties.
2/3 van de zelfdodingen in België is een man.
Hoe komt dit?
Een vrouw buigt wanneer het wat moeilijker gaat, een man buigt niet maar krakt
wanneer de wind te zwaar wordt.
, Mannen maken vaker gebruik van vuurwapen kans op dood is groter (vrouwen
gebruiken vaker medicatie)
Zelfdoding is de eerste doodsoorzaak:
Bij mannen tussen 15-49 jaar
Bij vrouwen tussen 15-44 jaar
!Euthanasie wordt niet gezien als zelfdoding bij de statistieken!
+ Het is vaak moeilijk om overlijdens te categoriseren.
HET PROCES VAN EEN SUÏCIDAAL PERSOON
Boven stippellijn: zichtbaar gedrag
Het proces is vaak:
o Complex veel verschillende factoren
o Niet Lineair het gaat soms beter en soms veel
slechter.
o Onvoorspelbar de zelfdodingsgedachten en
crissisen zijn niet voorspelbaar.
o Langdurig
BIJZONDERE UITDAGINGEN:
o Diagnose(= Wat is het probleem), prognose(=een voorspelling of schatting van de
toekomstige ontwikkeling van de zelfdodingsgedachten kan men niet geven) en
behandeling(= helpt niet altijd, bijwerkingen)
o Levensbedreigend (angst om fout te doen)
o (Schijnbare) zelfbeschikking: persoon met suïcide gedachten kan in een crisis geen
heldere beslissingen nemen Daarom schijnbaar = niet echt een zelfbeschikking
Paradox: controle over onmacht. Als naaste wil je controle hebben over de situatie
maar de persoon met zelfdodingsgedachten beslist zelf waardoor je als naaste
machteloos bent.
o ‘Dubbele’ Taboe Wanneer je als naaste zelfdodingsgedachten krijgt door een
suïcidaal persoon in je omgeving is het nog moeilijk om hierover te spreken. Je wil je
naaste zijn/haar geheim niet verklappen + je bent loyaal tegenover je gezinslid.
Actualiteit: Ophef in Zwitserland rond de zogenaamde
‘zelfdodingscapsule’, een soort van cabine dat
euthanasiepatiënten de mogelijkheid geeft om hun leven te
beëindigen zonder de hulp van een arts. Slechts enkele
weken voor de cabine in gebruik genomen zou worden,
wordt ze nu verboden door de Zwitserse openbare
aanklager.
1. Impact
MENTALE EN EMOTIONELE IMPACT:
o Angst, onzekerheid, verdriet, onmacht, shock, trauma,…
o Boosheid, frustratie, manipulatie,.. Soms hebben naasten het gevoel dat ze
gemanipuleerd worden door het SG(=suïcidale gezinslid) omdat je op je tenen moet
lopen rond hen. = opletten wat je zegt of doet.
, o Gevoel van falen en schuld ouders die denken dat ze hun kind tekort gedaan
hebben, niet genoeg liefde gegeven hebben,…
o Schaamte en oordeel van anderen
o Zeer sterke hechting of net conflictueus Als naaste kan je heel dicht tot het SG
groeien of je kan uit frustratie in conflicten terecht komen.
o Langdurig en onvoorspelbaar uitputtingsslag
o Impact op ontwikkeling van identiteit/zelfbeeld Wat ben ik nog waard als ouder,…
+ psychische en fysieke kwetsbaarheid Hoofdpijn, niet kunnen slapen, zelf
suïcidegedachten ontwikkelen,…
!! Dit zijn geen redenen die je mag aanhalen bij het SG geeft hen alleen maar extra
schuldgevoelens.!!
IMPACT OP HET SOCIALE LEVEN:
Sociaal isolement dreigt een probleem op zich te worden.
o Thuis blijven (zorg, controle, waakzaamheid)
o Niet kunnen genieten
o Minder ontspanning Altijd waakzaam en gespannen
o Anderen ontzien Schaamte en vrees voor oordelen/onbegrip/vragen van derden
2 opties:
Liegen of de waarheid vertellen met het risico dat je een blij moment verpest.
o Falen als vriend geen tijd of energie
IMPACT OP SCHOOL/WERK:
Gevoel van falen als werknemer/student
o Beschikbaar zijn/ onverwachte tussenkomsten
o Verwachtingen van collega’s, werkgevers, docenten,…
o Engagement, motivatie en concentratie vaak moeite met concentratie je hoofd zit bij
het SG
Job promoties misslopen omdat men denkt dat je het niet kan = reden waarom veel
mensen dit niet tegen hun werkgevers zeggen.
+ moeite met financiën omdat men soms deeltijds gaat werken + kosten van begeleiding
en eventuele medicatie kunnen hoog oplopen.
IMPACT VAN ZORGTRAJECT VAN SUÏCIDAAL GEZINSLID:
De omgeving moet hulp bieden bij de zoektocht naar begeleiding
o Kennis van aanbod moeilijk om de juiste hulp te krijgen
o Attitude t.a.v. GGZ(=gezondheidszorg) mensen stappen veel gemakkelijker naar een
ziekenhuis bij een gebroken arm dan met psychische problemen.
o Beschikbaarheid en toegankelijkheid (begrijpbaarheid, afstand, kostprijs, uren,…)
relatie met de psychiater is belangrijk + lange wachtlijsten + psych-educatie is
belangrijk vaak is de taal niet begrijpelijk voor de naasten.
o Behandeling (Residentieel/terugkeren, medicatie,…)
o Taboe Moeilijk om de stap te nemen
o (On) betrokkenheid naasten cliënt kan ervoor kiezen dat niemand iets mag weten
van zijn suïcidegedachten Beroepsgeheim: vanaf 18 jaar mag je zelf beslissingen
maken
o Behandelplan (diagnose, prognose, effectiviteit, continuïteit, etc.)
“verschil tussen therapeut en psycholoog”
Een psycholoog mag een diagnose geven maar mag geen langdurige behandeling
aanbieden of doen.
Een therapeut mag de behandeling zoals gesprekstherapie doen. + om therapeut te
worden moet je een master diploma in de psychologie, orthopedagogie of arts hebben.
