Samenvatting rechten – media- en entertainmentrecht
Hoofdstuk 1 – Auteursrecht
1.1 Wetgeving - 1.1.1 Auteurswet
De voornaamst wettelijke basis voor het Nederlandse auteursrecht ligt in de Auteurswet. Bij de
toepassing van rechtsregels op de praktijk is er altijd een hoop ruimte voor interpretatie.
1.1.2 Wet op naburige rechten
De Wet op naburige rechten: de rechten die rusten op werken van letterkunde, wetenschap of
kunst. Hierin worden de rechten geregeld van de ‘uitvoerende’: de toneelspeler, zanger, musicus,
danser en iedere andere persoon die een werk van letterkunde of kunst opvoert, zingt, voordraagt of
op enige andere wijze uitvoert, alsmede de artiest, die een variété- of circusnummer of een
poppenspel uitvoert. Ook worden er in deze wet de rechten van producenten en omroeporganisaties
geregeld.
Er zijn ook Europese afspraken over naburige rechten. Deze zijn vastgelegd in het Verdrag van Rome.
1.1.3 Berner Conventie
De rechten van makers strekken zich vanzelfsprekend uit over de landgrenzen. Er is een verdrag
gesloten waarin vrijwel alle staten ter wereld elkaars auteursrecht erkennen: de Berner Conventie.
Dit verdrag vormt de basis voor het internationale auteursrecht.
1.2 Enkele artikelen uit de Auteurswet
Een maker: moet een eigen, creatieve, originele, scheppende en substantiële bijdrage leveren aan de
totstandkoming van een werk, wil hij als maker in de zin van de wet aangemerkt worden. Het werk
zelf moet origineel zijn. Het moet een creatieve schepping zijn en voldoende uitgewerkt.
1.2.1 Artikelen met algemene toepassing
Toepassing op alle deelgebieden van media en entertainment:
- *De rechten van een maker vervallen niet zodra hij overlijdt. Zijn erfgenamen kunnen nog 70
jaar lang genieten van de vruchten van het werk.
*Als een werk door meerdere makers is vervaardigd, dan vervalt het auteursrecht 70 jaar na
de dood van de langst levende maker.
*Het auteursrecht is volgens dit artikel ‘vatbaar voor gehele of gedeeltelijke overdracht’, je
kunt het dus verkopen.
*Vanaf het moment dat je een werk schept, ben je eigenaar van dat werk en bezit je het
auteursrecht op dat werk. Eigendom is ‘het meest omvattende recht dat je op een zaak kunt
hebben’. Eigendomsrechten kunnen beperkt worden door overheidsregels, aanspraken van
anderen, wetten en verordeningen, maar de essentie blijft: jij bent de baas over je eigen
eigendom.
- *Zorg er dus altijd voor dat je je werk claimt door je naam eraan te verbinden. Hieraan zijn in
Nederland geen specifieke regels verbonden.
- *Als je met een andere persoon of rechtspersoon gaat samenwerken, zorg er dan altijd voor
dat de verhoudingen helder zijn.
*Uit dit artikel blijkt dat ‘leiderschap’ tijdens het scheppingsproces later belangrijke
auteursrechtelijke en dus ook financiële consequenties kan hebben.
- *Weinig werknemers weten dat alles wat ze in dienstverband bedenken, automatisch
eigendom wordt van hun werkgever.
, - *De auteurswet heeft een grote rijkwijdte.
*Iemand die een ‘mondelinge voordracht’ houdt: hoeft bvb geen artistieke bedoelingen te
hebben.
- *In artikel 12 staat in grote lijnen omschreven wat ‘mede’ wordt verstaan onder
openbaarmaking. In lid 4 lezen we dat het zingen van een lied thuis voor je gezin geen
openbaarmaking is, maar een uitvoering in besloten kring (zelfs als dezes gratis is) geldt in
beginsel wel als een openbaarmaking. Waar publiek is, daar spreken we over een
openbaarmaking.
*Als de wetgever het woord ‘mede’ gebruikt, zijn de beschrijvingen niet uitputtend.
- *Het oorspronkelijke werk wordt beschermd. De bewerking krijgt daarnaast ook een eigen
auteursrechtelijke bescherming, maar de maker van het oorspronkelijke werk houdt altijd
zijn rechten.
- *Het auteursrecht is overdraagbaar, maar dat betekent niet dat de verkrijger alles met het
werk mag doen wat hij wil.
1.2.2 Portretrecht
We bespreken twee wetsartikelen die betrekking hebben op zeer veel praktijkgevallen in de
nieuwsmedia.
- *Wie een foto, film, schilderij of andere afbeelding van iemand anders maakt, mag niet
zomaar gebruikmaken van dat portret. Als iets wordt gedaan wat je niet wilt, kan je het ook
ontdaan maken – tenzij dat in strijd zou zijn geweest met de redelijkheid en billijkheid.
- *Je mag het portret gebruiken zolang een belang van de personen zich daar niet tegen
verzet. Zelfs als de personen een belang hebben bij een verbod op uitzending van het filmpje
(via welk medium dan ook) dan is er nog de vrijheid van nieuwsgaring. En als iets
nieuwswaardig is, dan kan een eventueel belang van een persoon tijdelijk aan de kant
geschoven worden.
*Je mag een geschoten foto van onbekenden niet zomaar verkopen, want er ontstaan dan
allerlei mogelijke belangen bij de onbekenden. Er is een financieel belang: voor een foto in
een campagne wordt normaal gesproken grif betaald. Bovendien kan het zijn dat de
onbekenden geen stel (meer) zijn.
1.3 Bewijs
Een bewijs: is in het recht een middel tot het aannemelijk maken van een stelling. Als vuistregel
geldt: wie iets stelt, moet het ook bewijzen. Maar op deze regel zijn uitzonderingen, als de wet of de
redelijkheid en billijkheid dit vorderen. In principe kan alles als bewijs gelden; wij hebben in
Nederland een zogeheten ‘open bewijsstelsel’.
In de praktijk moet je je recht kunnen bewijzen. Dit doe je door:
- De maker kan hiervoor naar het belastingkantoor gaan. Het belastingkantoor registreert
vervolgens dat hij de maker van het werk is, d.m.v. een stempel op de afgegeven stukken.
Het zegt niets over de werkelijke maker van het werk, alleen over het moment van registratie
van het werk. Daarnaast collecteert en controleert de Belastingdienst niet. De
Belastingdienst heeft dus louter een bewijsrechtelijke functie.
- De maker kan het werk in een gesloten envelop aangetekend aan zichzelf opsturen. Dan
moet hij die envelop na ontvangst gesloten houden. De poststempel dient vervolgens als
bewijs voor het bestaan van het werk ten tijde van het aangetekend versturen van de
envelop.
- Er zijn nog andere organisaties dan de Belastingdienst waar een maker zijn werk kan
aanmelden. Een muziekauteur kan zijn werk bvb aanmelden bij Buma/Stemra. Ook zijn er
voor allerlei beroepsgebieden internetsites die ‘depots’ aanbieden. Verder kan een maker
naar een notaris gaan, die dan een verklaring opstelt waarin staat dat op een bepaalde
datum een bepaald stuk bij hem is geregistreerd (duur).
Hoofdstuk 1 – Auteursrecht
1.1 Wetgeving - 1.1.1 Auteurswet
De voornaamst wettelijke basis voor het Nederlandse auteursrecht ligt in de Auteurswet. Bij de
toepassing van rechtsregels op de praktijk is er altijd een hoop ruimte voor interpretatie.
1.1.2 Wet op naburige rechten
De Wet op naburige rechten: de rechten die rusten op werken van letterkunde, wetenschap of
kunst. Hierin worden de rechten geregeld van de ‘uitvoerende’: de toneelspeler, zanger, musicus,
danser en iedere andere persoon die een werk van letterkunde of kunst opvoert, zingt, voordraagt of
op enige andere wijze uitvoert, alsmede de artiest, die een variété- of circusnummer of een
poppenspel uitvoert. Ook worden er in deze wet de rechten van producenten en omroeporganisaties
geregeld.
Er zijn ook Europese afspraken over naburige rechten. Deze zijn vastgelegd in het Verdrag van Rome.
1.1.3 Berner Conventie
De rechten van makers strekken zich vanzelfsprekend uit over de landgrenzen. Er is een verdrag
gesloten waarin vrijwel alle staten ter wereld elkaars auteursrecht erkennen: de Berner Conventie.
Dit verdrag vormt de basis voor het internationale auteursrecht.
1.2 Enkele artikelen uit de Auteurswet
Een maker: moet een eigen, creatieve, originele, scheppende en substantiële bijdrage leveren aan de
totstandkoming van een werk, wil hij als maker in de zin van de wet aangemerkt worden. Het werk
zelf moet origineel zijn. Het moet een creatieve schepping zijn en voldoende uitgewerkt.
1.2.1 Artikelen met algemene toepassing
Toepassing op alle deelgebieden van media en entertainment:
- *De rechten van een maker vervallen niet zodra hij overlijdt. Zijn erfgenamen kunnen nog 70
jaar lang genieten van de vruchten van het werk.
*Als een werk door meerdere makers is vervaardigd, dan vervalt het auteursrecht 70 jaar na
de dood van de langst levende maker.
*Het auteursrecht is volgens dit artikel ‘vatbaar voor gehele of gedeeltelijke overdracht’, je
kunt het dus verkopen.
*Vanaf het moment dat je een werk schept, ben je eigenaar van dat werk en bezit je het
auteursrecht op dat werk. Eigendom is ‘het meest omvattende recht dat je op een zaak kunt
hebben’. Eigendomsrechten kunnen beperkt worden door overheidsregels, aanspraken van
anderen, wetten en verordeningen, maar de essentie blijft: jij bent de baas over je eigen
eigendom.
- *Zorg er dus altijd voor dat je je werk claimt door je naam eraan te verbinden. Hieraan zijn in
Nederland geen specifieke regels verbonden.
- *Als je met een andere persoon of rechtspersoon gaat samenwerken, zorg er dan altijd voor
dat de verhoudingen helder zijn.
*Uit dit artikel blijkt dat ‘leiderschap’ tijdens het scheppingsproces later belangrijke
auteursrechtelijke en dus ook financiële consequenties kan hebben.
- *Weinig werknemers weten dat alles wat ze in dienstverband bedenken, automatisch
eigendom wordt van hun werkgever.
, - *De auteurswet heeft een grote rijkwijdte.
*Iemand die een ‘mondelinge voordracht’ houdt: hoeft bvb geen artistieke bedoelingen te
hebben.
- *In artikel 12 staat in grote lijnen omschreven wat ‘mede’ wordt verstaan onder
openbaarmaking. In lid 4 lezen we dat het zingen van een lied thuis voor je gezin geen
openbaarmaking is, maar een uitvoering in besloten kring (zelfs als dezes gratis is) geldt in
beginsel wel als een openbaarmaking. Waar publiek is, daar spreken we over een
openbaarmaking.
*Als de wetgever het woord ‘mede’ gebruikt, zijn de beschrijvingen niet uitputtend.
- *Het oorspronkelijke werk wordt beschermd. De bewerking krijgt daarnaast ook een eigen
auteursrechtelijke bescherming, maar de maker van het oorspronkelijke werk houdt altijd
zijn rechten.
- *Het auteursrecht is overdraagbaar, maar dat betekent niet dat de verkrijger alles met het
werk mag doen wat hij wil.
1.2.2 Portretrecht
We bespreken twee wetsartikelen die betrekking hebben op zeer veel praktijkgevallen in de
nieuwsmedia.
- *Wie een foto, film, schilderij of andere afbeelding van iemand anders maakt, mag niet
zomaar gebruikmaken van dat portret. Als iets wordt gedaan wat je niet wilt, kan je het ook
ontdaan maken – tenzij dat in strijd zou zijn geweest met de redelijkheid en billijkheid.
- *Je mag het portret gebruiken zolang een belang van de personen zich daar niet tegen
verzet. Zelfs als de personen een belang hebben bij een verbod op uitzending van het filmpje
(via welk medium dan ook) dan is er nog de vrijheid van nieuwsgaring. En als iets
nieuwswaardig is, dan kan een eventueel belang van een persoon tijdelijk aan de kant
geschoven worden.
*Je mag een geschoten foto van onbekenden niet zomaar verkopen, want er ontstaan dan
allerlei mogelijke belangen bij de onbekenden. Er is een financieel belang: voor een foto in
een campagne wordt normaal gesproken grif betaald. Bovendien kan het zijn dat de
onbekenden geen stel (meer) zijn.
1.3 Bewijs
Een bewijs: is in het recht een middel tot het aannemelijk maken van een stelling. Als vuistregel
geldt: wie iets stelt, moet het ook bewijzen. Maar op deze regel zijn uitzonderingen, als de wet of de
redelijkheid en billijkheid dit vorderen. In principe kan alles als bewijs gelden; wij hebben in
Nederland een zogeheten ‘open bewijsstelsel’.
In de praktijk moet je je recht kunnen bewijzen. Dit doe je door:
- De maker kan hiervoor naar het belastingkantoor gaan. Het belastingkantoor registreert
vervolgens dat hij de maker van het werk is, d.m.v. een stempel op de afgegeven stukken.
Het zegt niets over de werkelijke maker van het werk, alleen over het moment van registratie
van het werk. Daarnaast collecteert en controleert de Belastingdienst niet. De
Belastingdienst heeft dus louter een bewijsrechtelijke functie.
- De maker kan het werk in een gesloten envelop aangetekend aan zichzelf opsturen. Dan
moet hij die envelop na ontvangst gesloten houden. De poststempel dient vervolgens als
bewijs voor het bestaan van het werk ten tijde van het aangetekend versturen van de
envelop.
- Er zijn nog andere organisaties dan de Belastingdienst waar een maker zijn werk kan
aanmelden. Een muziekauteur kan zijn werk bvb aanmelden bij Buma/Stemra. Ook zijn er
voor allerlei beroepsgebieden internetsites die ‘depots’ aanbieden. Verder kan een maker
naar een notaris gaan, die dan een verklaring opstelt waarin staat dat op een bepaalde
datum een bepaald stuk bij hem is geregistreerd (duur).
