Theorie communicatieve vaardigheden
Patiëntenvoorlichting (oefening casus p. 81)
- Definitie patiëntenvoorlichting=
Een proces van communicatie met, voor en over patiënten dat op een
planmatige manier integraal deel uitmaakt van het zorgtraject en gericht is op
kennisvermeerdering, attitude- en gedragsverandering van de patiënt
ten aanzien van zijn gezondheidssituatie om in overleg met de zorgverlener te
komen tot een doordachte keuze.
o Wordt bv. gedaan via brochures, affiches in wachtzaal, informed consent,
educatie verpleegkundigen, de verpleegkundige die vertelt wat ze doet
tijdens de handeling…
o Patiëntenvoorlichting gaat over:
De uitleg die je krijgt bij je opname over de onderzoeken die er
zullen worden uitgevoerd
De bewegwijzering van het ziekenhuis
De onthaalbrochure van het ziekenhuis met praktische informatie
De instructies van de verpleegkundige over het toedienen van
dagelijkse injecties
- Uitleg definitie:
o Communicatie met, voor en over patiënten:
Patiënt en verpleegkundige zijn actief betrokken, zorgt voor
wisselwerking en efficiëntie
Beiden zijn:
1. Deskundig
2. Informatiegevend
3. Informatieontvangend
o Planmatige manier integraal deel uitmaakt van het zorgtraject
Effectiviteit van informatieverschaffing door fasering/ planmatig
karakter
Zorgtraject = ondenkbaar zonder voorlichting
Er is pas effectiviteit als de zorg uitgevoerd en gepland is
o Gericht is op kennisvermeerdering, attitude- en gedragsverandering van
de patiënt ten aanzien van zijn gezondheidssituatie
Doel sluit aan bij de behoeften van de patiënt
Bereiken van deze doelstelling met een voorlichtingsvorm (4)
1. Patiënteninformatie (inlichtingen)
o Verschillende momenten waarop we informatie
verstrekken, onderscheid in:
Algemene informatie over het ziekenhuis en de
afdeling
Informatie over de onderzoeken of ingrepen
Informatie over de diagnose en de prognose
(=voorspelling van mogelijke verloop of uitkomst)
Informatie over de behandeling
o Arts geeft medische info (diagnose, doel onderzoek,
aard behandeling) en vpk geeft hierover bijkomende
informatie+ informatie over het verblijf in het ziekenhuis
1
, Eerst altijd vragen wat ptn al weet over ingreep of
behandeling (om tegenstrijdige informatie te
voorkomen)
2. Patiënteninstructie (richtlijnen en regels)
o Gaat om het uitvoeren van concrete handelingen
(handelingen aanleren)
o Kan gaan over nieuwe handelingen (ook vaardigheid
aanleren aan ptn dan) of vertrouwde handelingen voor
de patiënt (dan kan de uitleg beperkt zijn)
Kan met brochures
o Handeling aanleren: moet gestructureerd worden
ingeoefend
Wanneer goed: als ptn stapsgewijs laat zien en
ook kan uitleggen waarom hij deze handeling
voert
o Aanleren van vaardigheid EN informeren over de
achtergronden en gevolgen van zijn aandoening (sluit
hierop aan)
3. Patiënteneducatie (achtergronden en gevolgen, aanleren)
op examen veel fouten tegen
o Hierover spreken we als het gaat om het versterken van
het ziekte-inzicht van de patiënt (achtergronden en
gevolgen van ziekte, behandeling ervan en gevolgen
van ziek zijn voor dagelijks leven)
Komt vaak voor bij chronische patiënten, bv.
diabetesptn
Educatie gaat vaak samen met instructie
(handelingen aanleren)
o Patiënt moet mogelijkheden zien en krijgen om om te
gaan met zijn situatie (zelfzorg)
4. Patiëntenbegeleiding (ondersteuning)
o Ziekhuisopname is niet altijd verwacht en kan een
emotionele ervaring zijn, als vpk moet je ptn kunnen
opvangen, ondersteunen, begeleiden en motiveren
Gaat om emotionele ondersteuning gedurende het
volledige voorlichtingsproces op elk niveau en in
elke fase zodat ptn zijn ziekte en de gevolgen
daarvan zo goed mogelijk kan accepteren en
verwerken
o Komen tot een doordachte keuze
Weten en kennen
Kunnen oordelen en beslissen over wat wel/ niet en hoe
Kunnen uitvoeren
- Doelen en belang van patiëntenvoorlichting
o Patiëntenrechtenwet
Recht op alle info (over gezondheidstoestand), dus inzicht in
gezondheidstoestand en evolutie
2
, 1. Dit moet aangepast zijn aan de patiënt
2. Dus begrijpelijke taal! --> pas op met vakjargon…
Recht op toestemming / weigering na informatie
o Patiëntenvoorlichting is in het belang van de patiënt, de verpleegkundige
en de maatschappij
Voor de ptn: goede ptnvoorlichting leidt tot betere kennis over
gezondheidstoestand, aandoening, behandeling, alternatieven,
risico’s en toekomstperspectieven
Ptn zal minder angst en stress ervaren heeft positief effect
op effectiviteit van de zorg
Goede voorlichting is belangrijk voor de bestrijding van de
psychische en sociale gevolgen van deze ziekte, zoals voorkomen
van sociaal isolement
Belangrijk voor zorgverleners: goed geïnformeerde ptn zijn
tevreden, volgen hun therapie trouwer en hebben een betere relatie
met hun zorgverlener
Goede patiëntenvoorlichting heeft een positieve impact op de
algemene kost van gezondheidszorg (maatschappij)
Ptn met goede voorlichting heeft betere klinische resultaten
en een kortere hospitalisatieduur
o Doelstellingen patiëntenvoorlichting: EXAMEN (6)
=> Omeen hoger gelegen doel te bereiken, is het nodig de lager gelegen
doelen te hebben bereikt
1) Vergroten van kennis en inzicht (patiënteninformatie)
Voor patiënten is informatie zeer belangrijk om zoveel
mogelijk grip te houden op eigen ziekteproces en om het
dreigend karakter ervan te ontkrachten
2) Leren van handelingen (patiënteninstructie)
Kan gaan over leren innemen of toedienen van medicatie,
verbanden wisselen, hulpmiddelen gebruiken of oefeningen
doen
3) Verwerken van ervaringen en gevoelens (patiëntenbegeleiding)
In het algemeen voelen patiënten zich onzeker, angstig en
geschokt over hun diagnose, de gevolgen van hun ziekte en
over de onderzoeken en behandelingen die ze ondergaan
Hoe groter de consequenties van de aandoening, hoe
zwaardere impact deze zullen hebben
4) Helpen bij besluitvorming (patiënteneducatie)
In een aantal gevallen is goede voorlichting nodig om de ptn
een juiste keuze te helpen maken
5) Aanpassen van leefwijze (patiënteneducatie en
patiëntenbegeleiding)
Om de ptn te helpen met de aanpassingen in zijn manier van
leven te realiseren is vaak een uitgebreide voorlichting nodig
die de ptn informeert en adviseert
6) Sociale omgeving betrekken
3
Patiëntenvoorlichting (oefening casus p. 81)
- Definitie patiëntenvoorlichting=
Een proces van communicatie met, voor en over patiënten dat op een
planmatige manier integraal deel uitmaakt van het zorgtraject en gericht is op
kennisvermeerdering, attitude- en gedragsverandering van de patiënt
ten aanzien van zijn gezondheidssituatie om in overleg met de zorgverlener te
komen tot een doordachte keuze.
o Wordt bv. gedaan via brochures, affiches in wachtzaal, informed consent,
educatie verpleegkundigen, de verpleegkundige die vertelt wat ze doet
tijdens de handeling…
o Patiëntenvoorlichting gaat over:
De uitleg die je krijgt bij je opname over de onderzoeken die er
zullen worden uitgevoerd
De bewegwijzering van het ziekenhuis
De onthaalbrochure van het ziekenhuis met praktische informatie
De instructies van de verpleegkundige over het toedienen van
dagelijkse injecties
- Uitleg definitie:
o Communicatie met, voor en over patiënten:
Patiënt en verpleegkundige zijn actief betrokken, zorgt voor
wisselwerking en efficiëntie
Beiden zijn:
1. Deskundig
2. Informatiegevend
3. Informatieontvangend
o Planmatige manier integraal deel uitmaakt van het zorgtraject
Effectiviteit van informatieverschaffing door fasering/ planmatig
karakter
Zorgtraject = ondenkbaar zonder voorlichting
Er is pas effectiviteit als de zorg uitgevoerd en gepland is
o Gericht is op kennisvermeerdering, attitude- en gedragsverandering van
de patiënt ten aanzien van zijn gezondheidssituatie
Doel sluit aan bij de behoeften van de patiënt
Bereiken van deze doelstelling met een voorlichtingsvorm (4)
1. Patiënteninformatie (inlichtingen)
o Verschillende momenten waarop we informatie
verstrekken, onderscheid in:
Algemene informatie over het ziekenhuis en de
afdeling
Informatie over de onderzoeken of ingrepen
Informatie over de diagnose en de prognose
(=voorspelling van mogelijke verloop of uitkomst)
Informatie over de behandeling
o Arts geeft medische info (diagnose, doel onderzoek,
aard behandeling) en vpk geeft hierover bijkomende
informatie+ informatie over het verblijf in het ziekenhuis
1
, Eerst altijd vragen wat ptn al weet over ingreep of
behandeling (om tegenstrijdige informatie te
voorkomen)
2. Patiënteninstructie (richtlijnen en regels)
o Gaat om het uitvoeren van concrete handelingen
(handelingen aanleren)
o Kan gaan over nieuwe handelingen (ook vaardigheid
aanleren aan ptn dan) of vertrouwde handelingen voor
de patiënt (dan kan de uitleg beperkt zijn)
Kan met brochures
o Handeling aanleren: moet gestructureerd worden
ingeoefend
Wanneer goed: als ptn stapsgewijs laat zien en
ook kan uitleggen waarom hij deze handeling
voert
o Aanleren van vaardigheid EN informeren over de
achtergronden en gevolgen van zijn aandoening (sluit
hierop aan)
3. Patiënteneducatie (achtergronden en gevolgen, aanleren)
op examen veel fouten tegen
o Hierover spreken we als het gaat om het versterken van
het ziekte-inzicht van de patiënt (achtergronden en
gevolgen van ziekte, behandeling ervan en gevolgen
van ziek zijn voor dagelijks leven)
Komt vaak voor bij chronische patiënten, bv.
diabetesptn
Educatie gaat vaak samen met instructie
(handelingen aanleren)
o Patiënt moet mogelijkheden zien en krijgen om om te
gaan met zijn situatie (zelfzorg)
4. Patiëntenbegeleiding (ondersteuning)
o Ziekhuisopname is niet altijd verwacht en kan een
emotionele ervaring zijn, als vpk moet je ptn kunnen
opvangen, ondersteunen, begeleiden en motiveren
Gaat om emotionele ondersteuning gedurende het
volledige voorlichtingsproces op elk niveau en in
elke fase zodat ptn zijn ziekte en de gevolgen
daarvan zo goed mogelijk kan accepteren en
verwerken
o Komen tot een doordachte keuze
Weten en kennen
Kunnen oordelen en beslissen over wat wel/ niet en hoe
Kunnen uitvoeren
- Doelen en belang van patiëntenvoorlichting
o Patiëntenrechtenwet
Recht op alle info (over gezondheidstoestand), dus inzicht in
gezondheidstoestand en evolutie
2
, 1. Dit moet aangepast zijn aan de patiënt
2. Dus begrijpelijke taal! --> pas op met vakjargon…
Recht op toestemming / weigering na informatie
o Patiëntenvoorlichting is in het belang van de patiënt, de verpleegkundige
en de maatschappij
Voor de ptn: goede ptnvoorlichting leidt tot betere kennis over
gezondheidstoestand, aandoening, behandeling, alternatieven,
risico’s en toekomstperspectieven
Ptn zal minder angst en stress ervaren heeft positief effect
op effectiviteit van de zorg
Goede voorlichting is belangrijk voor de bestrijding van de
psychische en sociale gevolgen van deze ziekte, zoals voorkomen
van sociaal isolement
Belangrijk voor zorgverleners: goed geïnformeerde ptn zijn
tevreden, volgen hun therapie trouwer en hebben een betere relatie
met hun zorgverlener
Goede patiëntenvoorlichting heeft een positieve impact op de
algemene kost van gezondheidszorg (maatschappij)
Ptn met goede voorlichting heeft betere klinische resultaten
en een kortere hospitalisatieduur
o Doelstellingen patiëntenvoorlichting: EXAMEN (6)
=> Omeen hoger gelegen doel te bereiken, is het nodig de lager gelegen
doelen te hebben bereikt
1) Vergroten van kennis en inzicht (patiënteninformatie)
Voor patiënten is informatie zeer belangrijk om zoveel
mogelijk grip te houden op eigen ziekteproces en om het
dreigend karakter ervan te ontkrachten
2) Leren van handelingen (patiënteninstructie)
Kan gaan over leren innemen of toedienen van medicatie,
verbanden wisselen, hulpmiddelen gebruiken of oefeningen
doen
3) Verwerken van ervaringen en gevoelens (patiëntenbegeleiding)
In het algemeen voelen patiënten zich onzeker, angstig en
geschokt over hun diagnose, de gevolgen van hun ziekte en
over de onderzoeken en behandelingen die ze ondergaan
Hoe groter de consequenties van de aandoening, hoe
zwaardere impact deze zullen hebben
4) Helpen bij besluitvorming (patiënteneducatie)
In een aantal gevallen is goede voorlichting nodig om de ptn
een juiste keuze te helpen maken
5) Aanpassen van leefwijze (patiënteneducatie en
patiëntenbegeleiding)
Om de ptn te helpen met de aanpassingen in zijn manier van
leven te realiseren is vaak een uitgebreide voorlichting nodig
die de ptn informeert en adviseert
6) Sociale omgeving betrekken
3
