Latijn SPQR samenvatting thema
8
Thema 8
8.1 Werkwoord: bijzondere gevallen van passieve vormen
Als er geen onderwerp in de zin staat kun je een passieve persoonsvorm soms vertalen met
‘men’ of ‘er wordt…’.
Men gaat naar het kamp
Er wordt terug gegaan
Je kunt een passieve persoonsvorm net zoals in het Grieks soms ook vertalen met ‘zich’
Hij scheert zich (i.p.v. hij wordt gescheerd)
8.2 Werkwoord: deponens
Deponens = een woord dat altijd een passieve vorm heeft maar een actieve betekenis
Voorbeelden:
Conari = proberen - conatus sum = ik heb geprobeerd
Hortari = aansporen - hortatus sum = ik heb aangespoord
Reri = menen - ratus sum = ik heb gemeend
Vereri = vrezen - veritus sum = ik heb gevreesd
Videri = schijnen, lijken - visus sum = ik heb geschenen, geleken
Frui (+abl) = genieten (van) - fructus sum = ik heb genoten (van)
Fungi +abl = verrichten, vervullen - functus sum = ik heb verricht, vervuld
Loqui = spreken - locutus sum = ik heb gesproken
Profisci = vertrekken - profectus sum = ik ben vertrokken
Sequi = volgen - secutus sum = ik heb gevolgd
Uti +abl = gebruiken - usus sum = ik heb gebruikt
Experiri = beproeven - expertus sum = ik heb beproefd
Mori, morior = sterven - mortuus sum = ik ben gestorven
Pati, patior = 1. lijden, doorstaan 2. toestaan - passus sum = 1. Ik heb geleden,
x 2. ik heb toegestaan
Fieri, fio = 1. worden 2. Gebeuren - factus sum = ik ben geworden
factum est = het is geworden, gebeur
8.2 Semi-deponentia
Semi-deponens = zijn werkwoorden die actieve vormen hebben voor het imperfectum, het
praesens en het futurum en passieve vormen met een actieve betekenis hebben voor het
perfectum, het plusquamperfectum en het futurum exactum
Audere = durven - ausus sum = ik heb gedurfd
Gaudere = blij zijn - gavisus sum = ik was blij, ik ben blij geweest
Solere = gewend zijn - solitus sum = ik ben gewend
8.3 Herhaling van de participium woordgroep
Het participium is het Nederlandse deelwoord
, Een participiumwoordgroep is een participium en alle woorden die daarbij horen
Ppa = stam + (e)ns
Ppp = stam + tus
Pfa = stam + turus
8.4 De zin: ppp van een deponens
Het ppp van een deponens kun je gelijktijdig én voortijdig vertalen
Hortatus is dus of aansporend (gelijktijdig) of aangespoord hebbend (voortijdig)
Je vertaald het ppp van een deponens altijd actief
8.5 De zin: ablativus absolutus
Ablativus absolutus = een zelfstandig naamwoord en een participiumwoordgroep die samen
in de ablativus staan en je vertaalt als bijzin
Feminae domino domum intrante surrexerunt
De vrouwen stonden op toen de heer des huizes het huis binnenkwam
Het participium in de ablativus absolutus werkt hetzelfde als het normale participium
8.6 De zin: gerundium
Gerundium = een werkwoordsvorm waarmee je van een werkwoord een zelfstandig
naamwoord kunt maken (werken -> het werken)
De kenletters van het gerundium zijn de -nd
Er is geen nominativus van het gerundium, de rest van de verbuiging gaat als servus
Gerundiumwoordgroep = een woordgroep met een gerundium, een lijdend voorwerp, een
meewerkend voorwerp en/of bepalingen
Vertaling van het gerundium in verschillende naamvallen:
Gen: ik leer de kunst van het schrijven (artem scribendi disco)
Dat: ik doe mijn best voor het schrijven (scribendo studeo)
Acc: om te schrijven (lett. tot het schrijven) pak ik een pen (ad scribendum stilo
capio)
Abl: met het schrijven breng ik de dag door (scribendo diem ago)
8.7 De zin: het gerundivum
Het gerundivum is een bijvoeglijk naamwoord dat afgeleid is van een werkwoord en altijd
congrueert met een zelfstandig naamwoord
Het gerundivum wordt gevormd door stam + nd + uitgang
De vertaling is hetzelfde als de vertaling van het gerundium
De persoon die iets doet dus in de tekst door …, wordt in een zin met een gerundivum
weergegeven door een dativus. (dit verschijnsel heet de dativus auctoris)
8.8 De zin: het gerundivum van verplichting
Een gerundivum kan in de nominativus staan als een nominativusaanvulling bij het
werkwoord esse, dan laat het zien dat er iets gedaan moet worden
Epistula scribenda est – de brief moet worden geschreven
Servi puniendi sunt – de slaven moeten worden gestraft
Als erbij staat door wie het gedaan moet worden, wordt er een dativus auctoris gebruikt
Infinitivus Perfectum Ppp/Pfa Betekenis
aggredi, -gredior - aggressus sum 1 aanvallen
2 beginnen (aan)
8
Thema 8
8.1 Werkwoord: bijzondere gevallen van passieve vormen
Als er geen onderwerp in de zin staat kun je een passieve persoonsvorm soms vertalen met
‘men’ of ‘er wordt…’.
Men gaat naar het kamp
Er wordt terug gegaan
Je kunt een passieve persoonsvorm net zoals in het Grieks soms ook vertalen met ‘zich’
Hij scheert zich (i.p.v. hij wordt gescheerd)
8.2 Werkwoord: deponens
Deponens = een woord dat altijd een passieve vorm heeft maar een actieve betekenis
Voorbeelden:
Conari = proberen - conatus sum = ik heb geprobeerd
Hortari = aansporen - hortatus sum = ik heb aangespoord
Reri = menen - ratus sum = ik heb gemeend
Vereri = vrezen - veritus sum = ik heb gevreesd
Videri = schijnen, lijken - visus sum = ik heb geschenen, geleken
Frui (+abl) = genieten (van) - fructus sum = ik heb genoten (van)
Fungi +abl = verrichten, vervullen - functus sum = ik heb verricht, vervuld
Loqui = spreken - locutus sum = ik heb gesproken
Profisci = vertrekken - profectus sum = ik ben vertrokken
Sequi = volgen - secutus sum = ik heb gevolgd
Uti +abl = gebruiken - usus sum = ik heb gebruikt
Experiri = beproeven - expertus sum = ik heb beproefd
Mori, morior = sterven - mortuus sum = ik ben gestorven
Pati, patior = 1. lijden, doorstaan 2. toestaan - passus sum = 1. Ik heb geleden,
x 2. ik heb toegestaan
Fieri, fio = 1. worden 2. Gebeuren - factus sum = ik ben geworden
factum est = het is geworden, gebeur
8.2 Semi-deponentia
Semi-deponens = zijn werkwoorden die actieve vormen hebben voor het imperfectum, het
praesens en het futurum en passieve vormen met een actieve betekenis hebben voor het
perfectum, het plusquamperfectum en het futurum exactum
Audere = durven - ausus sum = ik heb gedurfd
Gaudere = blij zijn - gavisus sum = ik was blij, ik ben blij geweest
Solere = gewend zijn - solitus sum = ik ben gewend
8.3 Herhaling van de participium woordgroep
Het participium is het Nederlandse deelwoord
, Een participiumwoordgroep is een participium en alle woorden die daarbij horen
Ppa = stam + (e)ns
Ppp = stam + tus
Pfa = stam + turus
8.4 De zin: ppp van een deponens
Het ppp van een deponens kun je gelijktijdig én voortijdig vertalen
Hortatus is dus of aansporend (gelijktijdig) of aangespoord hebbend (voortijdig)
Je vertaald het ppp van een deponens altijd actief
8.5 De zin: ablativus absolutus
Ablativus absolutus = een zelfstandig naamwoord en een participiumwoordgroep die samen
in de ablativus staan en je vertaalt als bijzin
Feminae domino domum intrante surrexerunt
De vrouwen stonden op toen de heer des huizes het huis binnenkwam
Het participium in de ablativus absolutus werkt hetzelfde als het normale participium
8.6 De zin: gerundium
Gerundium = een werkwoordsvorm waarmee je van een werkwoord een zelfstandig
naamwoord kunt maken (werken -> het werken)
De kenletters van het gerundium zijn de -nd
Er is geen nominativus van het gerundium, de rest van de verbuiging gaat als servus
Gerundiumwoordgroep = een woordgroep met een gerundium, een lijdend voorwerp, een
meewerkend voorwerp en/of bepalingen
Vertaling van het gerundium in verschillende naamvallen:
Gen: ik leer de kunst van het schrijven (artem scribendi disco)
Dat: ik doe mijn best voor het schrijven (scribendo studeo)
Acc: om te schrijven (lett. tot het schrijven) pak ik een pen (ad scribendum stilo
capio)
Abl: met het schrijven breng ik de dag door (scribendo diem ago)
8.7 De zin: het gerundivum
Het gerundivum is een bijvoeglijk naamwoord dat afgeleid is van een werkwoord en altijd
congrueert met een zelfstandig naamwoord
Het gerundivum wordt gevormd door stam + nd + uitgang
De vertaling is hetzelfde als de vertaling van het gerundium
De persoon die iets doet dus in de tekst door …, wordt in een zin met een gerundivum
weergegeven door een dativus. (dit verschijnsel heet de dativus auctoris)
8.8 De zin: het gerundivum van verplichting
Een gerundivum kan in de nominativus staan als een nominativusaanvulling bij het
werkwoord esse, dan laat het zien dat er iets gedaan moet worden
Epistula scribenda est – de brief moet worden geschreven
Servi puniendi sunt – de slaven moeten worden gestraft
Als erbij staat door wie het gedaan moet worden, wordt er een dativus auctoris gebruikt
Infinitivus Perfectum Ppp/Pfa Betekenis
aggredi, -gredior - aggressus sum 1 aanvallen
2 beginnen (aan)
