Basisregels voor taal (Nederlands)

Taal - Overzicht belangrijke regels
Persoonsvorm (PV)
 De persoonsvorm is het werkwoord dat verandert als je de zin in een
andere tijd zet.
 Als je een zin vragend maakt, komt de persoonsvorm vooraan.
o Voorbeeld: Hij loopt naar school. → Loopt hij naar school?
 Als je de zin in een andere tijd zet, verandert alleen de
persoonsvorm.
o Voorbeeld: Hij loopt naar school. → Hij liep naar school.



Gezegde
 Bestaat uit de persoonsvorm en alle andere werkwoorden in de zin.
o Voorbeeld: Hij heeft een boek gelezen.
 Gezegde = heeft gelezen



Onderwerp
 Vind je door te vragen: wie of wat + persoonsvorm?
o Voorbeeld: Wie loopt? → Hij.
 Als je de persoonsvorm van enkelvoud naar meervoud verandert,
verandert het onderwerp mee.
o Voorbeeld: Hij loopt. → Zij lopen.
 In een vragende zin staat het onderwerp direct achter de
persoonsvorm.
o Voorbeeld: Loopt hij naar school?



Lijdend voorwerp (LV)
 Vraag: wie of wat + onderwerp + gezegde?
o Voorbeeld: Wie of wat leest hij? → Hij leest een boek. → een
boek is het lijdend voorwerp.
 Bij een naamwoordelijk gezegde is er geen lijdend voorwerp.


Meewerkend voorwerp (MV)
 Vraag: aan wie/ voor wie + onderwerp + gezegde + lijdend
voorwerp?
o Voorbeeld: Zij geeft haar broer een cadeau. → haar broer is
het meewerkend voorwerp.


Bijwoordelijke bepaling
 Geeft extra informatie over plaats, tijd, reden, manier, richting,
frequentie, oorzaak of doel.
o Voorbeeld: Hij fietst elke dag naar school. → “elke dag” en
“naar school” zijn bijwoordelijke bepalingen.

, Naamwoordelijk gezegde
 Bestaat uit een koppelwerkwoord (zijn, worden, blijven, blijken,
lijken, schijnen) en een naamwoord dat iets zegt over het
onderwerp.
o Voorbeeld: Zij is blij.
 Gezegde: is blij
 “is” = koppelwerkwoord
 “blij” zegt iets over het onderwerp.



Hoofdzin en Bijzin
 Hoofdzin: de persoonsvorm staat meestal op de tweede plaats.
o Voorbeeld: Ik denk dat hij komt.
o “Ik denk” is de hoofdzin.
 Bijzin: kun je vaak herkennen doordat je ‘niet’ tussen het onderwerp
en de persoonsvorm kunt zetten.
o Voorbeeld: dat hij (niet) komt → bijzin.



Twee hoofdzinnen
 Twee hoofdzinnen verbind je met nevenschikkende voegwoorden:
en, maar, want, noch, dan, dus
o Voorbeeld: Ik ga naar huis en ik lees een boek.



Gebiedende wijs
 Drukt een opdracht of bevel uit.
o Voorbeeld: Ga zitten!
 Zodra er een onderwerp achter de persoonsvorm staat, is het
gebiedende wijs.
o Voorbeeld: Kom jij hier!

Je of jij
 Je wordt jij als het onderwerp is.
o Je loopt naar school. → Jij loopt naar school.
 Je wordt jou als het geen onderwerp is.
o Ik zie je. → Ik zie jou.