Gebouwsuitrusting les 5 – sanitaire uitrusting (Peter van Orshoven)
Sanitaire uitrusting
Dat is alles dat te maken heeft met de watertoevoer.
dit is een schemaatje van alles wat we gaan bespreken.
-Het begint als we van boven naar beneden gaan op het dak van ons gebouw. Daar hebben
we regenwater. Dat komt in de regenwaterput en misschien naar een overloop, om samen
met water van terras en wegen in een klokput in de straatriolering. Dat is de riolering RWA.
Dat is regenwaterafvoer. Dat is een riolering waar enkel en alleen regenwater inkomt.
-Anderzijds helemaal links hebben we al gezien (les 1). Dat is water die via de energiebocht in
de waterteller komt. Daar wordt geteld hoeveel water iemand gebruikt. Dan hebben we een
connector of verdeelleiding waarvan we vertrekken naar de brandleiding. Die heb je hopelijk
nooit nodig, maar die kan gebruikt worden door de gebruikers in uw gebouw in geval van
brand.
-We hebben een tweede vertrek: drinkwater. Vanaf dat vertrek hebben we bijvoorbeeld
koud water naar lavabo, vaatwasser en andere toestellen.
-Uit dit vertrek zie we riolering in het grijs. Dat is het vuile water. Bij die 2 driehoekjes op
mekaar, is een afsluitkraan.
-Een ander vertrek naar toestellen waar we warm en koud water gaan gebruiken. Daar zie je
3 driehoekjes. Dat is een driewegkraan. Dat is om zowel koud water links, als warm water
rechts te gaan mengen. Dat noemt ook een mengkraan. Vandaar gaat het water naar onze
douche, ons bad en onze keuken.
-We gaan dat dan opnieuw afvoeren via de rioleringsleidingen. Onder die toestellen is daar
telkens een gedraaide S. Dat is een time-slot, of ook wel een sifon. Dat is ook wel een
waterslot. Dat is zodat die geuren in de riolering niet uit je sanitaire toestellen komen.
Wanneer we water gaan laten lopen uit een vaatwasser, dan gaat de eerste knik in de S vol
met water komen te staan. Dan gaat eerst die bocht met water komen te staan. Als die vol
staat, gaat het water verder doorlopen naar de riolering. Als de kraan dicht is en de lavabo
leeg is, gaat nog altijd die U vol water staan. Dat water kan niet weglopen. Nu al die geurtjes
die in de riolering zitten gaan niet naar beneden lopen door het water. Louter het feit dat we
1
, hier die U met water hebben staan, gaat ervoor zorgen dat die geurtjes uit de riolering daar
stoppen. Zodanig dat we in onze ruimte geen geur binnen krijgen.
-Bij de productie van warm water kunnen we dat water niet in de winkel gaan koken. We
moeten dat met een warmtepomp of gasbrander gaan doen.
-Als laatste hebben we opnieuw een kraantje (verder op de eerste koudwaterlijn). Dit is
verbonden met die buffer. Wat in die buffer gebeurt, gaat bepalen of dat kraantje al dan niet
geopend wordt. Meestal is dat kraantje gesloten. Die buffer is er om ervoor te zorgen
wanneer er geen water uit de regenwaterput komt, drinkwater in die buffer gelaten wordt.
Met dat drinkwater kun je via de pomp water nemen uit het tuinkraantje om de auto te
wassen en ook de wc’s. Wc is de afkorting van watercloset. Een wc is opnieuw met een
waterslot.
-Water van de wc gaat verplicht in Vlaanderen naar een aparte leiding, en in de meeste
gemeenten naar de septische put. Een septische put is een betonnen put in de voortuin liefst
van uw gebouw, in een rijwoning zonder voortuin liefst achter uw gebouw, zodanig dat het
volledig buiten zit omdat daar wel al eens een geurtje uit kan komen. Daar gaan alle
afvalwaters naartoe, alle menselijke producten (wc) komen in die put. Dat blijft daar ook
voor een tijdje in drijven. Door de bacteriën die daar in zitten en de werking van die put, gaan
de vaste stoffen die we in de wc lozen als mens opgegeten worden door die bacteriën. Die
bacteriën gaan dat ook terug verwerken naar bacteriënstront, maar dat zijn oneindig veel
kleinere korreltjes waardoor dat die septische put eigenlijk onze vaste afvalstoffen terug
vloeibaar maakt. Voor rioolbeheerder: als die stront in kleinere stukje verdeeld is, gaat het in
veel makkelijker door hun leidingen lopen. De Vlaamse milieumaatschappij en de
zuiveringsinstallaties hebben liefst dat er zoveel mogelijk van dat materiaal bij hun
terechtkomt, omdat dat materiaal zelf helpt om de zuivering te laten werken.
-Met de overloop van de septische put met fecaal water of zwart water, samen met de
riolering of grijswater, gaat het allemaal naar de straatriolering DWA of droog weer afvoer.
-DWA: daar loopt altijd wel iets door. Zelfs in putje zomer komt daar wel iets door. De RWA
staat in de zomer zo goed als droog.
-DWA is tegenwoordig typisch een kleine diameter: 300-400. Diameter van straatriolering
RWA is een grote riolering.
Herkomst van water
Dit komt meestal uit het stadswaternet. Soms komt dat ook uit regenwater of putwater.
Putwater is ook een actueel ding aan het worden. Het wordt opgepompt uit diepere of
minder diepe grondwaterlagen. Soms op 8, soms op 80 meter diepte. In principe is dat water
niet drinkbaar. Om dat te maken heb je een grote boormachine nodig. In dat gat gaan we
dan altijd een pomp moeten neerlaten. Je ziet dat het eigenlijk van de pompen die we
kennen een zeer lange pomp is.
2
, Dat aanzuigen is iets wat we maar heel beperkt kunnen. We kunnen als kind al heel lang
water zuigen uit cola. Stel dat we met een rietje die cola proberen uit te zuigen vanaf de
vierde verdieping, gaat dat niet lukken. Water aanzuigen gaat maar tot een waterkolom van
8 meter. Eigenlijk kan je dat heel makkelijk grijpen als je het bekijkt als apenstaartjes. Als je
het bovenste atoompje aanzuigt, zuig je ook de 8 meter volgende atoompjes mee die
daaraan vasthangen. Na die 8 meter stopt dat. Dan zuigt het bovenste atoompje niet de
volgende atoompjes mee achter die 8 meter.
We zien die pomp waar we over spreken, dat die het water naar boven duwt. Dan moeten de
atoompjes elkaar niet vasthouden, maar zij moeten op elkaar stapelen. Dat zijn dan
verschillende pompen. Dat zijn de schijfjes die je ziet. Die gaan elk een beetje waterdruk
opnemen, zodanig dat een pomp die stuk gaat elk maar een verschil in druk realiseren en het
water naar boven pompen. Die pomp moet onderaan op 300 m diepte zitten. Als die
ondergrond verschuift of de pomp gaat stuk, is het reëel dat je die pomp kwijt bent. In de
zomer wordt het droger en droger en dan is er misschien niet genoeg water.
Met dit systeem zijn we onszelf aan het bedotten. De watermaatschappijen halen het water
uit de grond. De bodem gaat ook minder stabiel worden als we allemaal dit systeem zouden
gebruiken.
Bij grondwater heb je minder intensieve zuivering nodig omdat het water passeert langs
allemaal zandkorreltjes. Oppervlaktewater zal meer nodig hebben om proper gemaakt te
worden.
Het water dat uit de kraan komt, moet ook een bepaalde zuurtegraad hebben. Te zuur water
is dat uw leidingen aangetast worden. De hardheid, of kalkniveau in het water is ook
belangrijk. Wanneer het enkel over koud water gaat, is er geen kalkafzetting. Bij warm water
is dat anders. Bij koffiezetmachines, afwasmachines hebben we enkel dat kalkprobleem. Als
architect kan je daar weinig aan doen, maar er zijn wel waterverzachters om de kalk uit het
water te verwijderen. Het is belangrijk om te weten om het enkel op het warme waternet te
gebruiken.
Aansluiting op het net
Aansluiting op het net hebben we in het groot van op een afstand al gezien in les 1. Nu gaan
we dat in detail van dichtbij bekijken.
3
Sanitaire uitrusting
Dat is alles dat te maken heeft met de watertoevoer.
dit is een schemaatje van alles wat we gaan bespreken.
-Het begint als we van boven naar beneden gaan op het dak van ons gebouw. Daar hebben
we regenwater. Dat komt in de regenwaterput en misschien naar een overloop, om samen
met water van terras en wegen in een klokput in de straatriolering. Dat is de riolering RWA.
Dat is regenwaterafvoer. Dat is een riolering waar enkel en alleen regenwater inkomt.
-Anderzijds helemaal links hebben we al gezien (les 1). Dat is water die via de energiebocht in
de waterteller komt. Daar wordt geteld hoeveel water iemand gebruikt. Dan hebben we een
connector of verdeelleiding waarvan we vertrekken naar de brandleiding. Die heb je hopelijk
nooit nodig, maar die kan gebruikt worden door de gebruikers in uw gebouw in geval van
brand.
-We hebben een tweede vertrek: drinkwater. Vanaf dat vertrek hebben we bijvoorbeeld
koud water naar lavabo, vaatwasser en andere toestellen.
-Uit dit vertrek zie we riolering in het grijs. Dat is het vuile water. Bij die 2 driehoekjes op
mekaar, is een afsluitkraan.
-Een ander vertrek naar toestellen waar we warm en koud water gaan gebruiken. Daar zie je
3 driehoekjes. Dat is een driewegkraan. Dat is om zowel koud water links, als warm water
rechts te gaan mengen. Dat noemt ook een mengkraan. Vandaar gaat het water naar onze
douche, ons bad en onze keuken.
-We gaan dat dan opnieuw afvoeren via de rioleringsleidingen. Onder die toestellen is daar
telkens een gedraaide S. Dat is een time-slot, of ook wel een sifon. Dat is ook wel een
waterslot. Dat is zodat die geuren in de riolering niet uit je sanitaire toestellen komen.
Wanneer we water gaan laten lopen uit een vaatwasser, dan gaat de eerste knik in de S vol
met water komen te staan. Dan gaat eerst die bocht met water komen te staan. Als die vol
staat, gaat het water verder doorlopen naar de riolering. Als de kraan dicht is en de lavabo
leeg is, gaat nog altijd die U vol water staan. Dat water kan niet weglopen. Nu al die geurtjes
die in de riolering zitten gaan niet naar beneden lopen door het water. Louter het feit dat we
1
, hier die U met water hebben staan, gaat ervoor zorgen dat die geurtjes uit de riolering daar
stoppen. Zodanig dat we in onze ruimte geen geur binnen krijgen.
-Bij de productie van warm water kunnen we dat water niet in de winkel gaan koken. We
moeten dat met een warmtepomp of gasbrander gaan doen.
-Als laatste hebben we opnieuw een kraantje (verder op de eerste koudwaterlijn). Dit is
verbonden met die buffer. Wat in die buffer gebeurt, gaat bepalen of dat kraantje al dan niet
geopend wordt. Meestal is dat kraantje gesloten. Die buffer is er om ervoor te zorgen
wanneer er geen water uit de regenwaterput komt, drinkwater in die buffer gelaten wordt.
Met dat drinkwater kun je via de pomp water nemen uit het tuinkraantje om de auto te
wassen en ook de wc’s. Wc is de afkorting van watercloset. Een wc is opnieuw met een
waterslot.
-Water van de wc gaat verplicht in Vlaanderen naar een aparte leiding, en in de meeste
gemeenten naar de septische put. Een septische put is een betonnen put in de voortuin liefst
van uw gebouw, in een rijwoning zonder voortuin liefst achter uw gebouw, zodanig dat het
volledig buiten zit omdat daar wel al eens een geurtje uit kan komen. Daar gaan alle
afvalwaters naartoe, alle menselijke producten (wc) komen in die put. Dat blijft daar ook
voor een tijdje in drijven. Door de bacteriën die daar in zitten en de werking van die put, gaan
de vaste stoffen die we in de wc lozen als mens opgegeten worden door die bacteriën. Die
bacteriën gaan dat ook terug verwerken naar bacteriënstront, maar dat zijn oneindig veel
kleinere korreltjes waardoor dat die septische put eigenlijk onze vaste afvalstoffen terug
vloeibaar maakt. Voor rioolbeheerder: als die stront in kleinere stukje verdeeld is, gaat het in
veel makkelijker door hun leidingen lopen. De Vlaamse milieumaatschappij en de
zuiveringsinstallaties hebben liefst dat er zoveel mogelijk van dat materiaal bij hun
terechtkomt, omdat dat materiaal zelf helpt om de zuivering te laten werken.
-Met de overloop van de septische put met fecaal water of zwart water, samen met de
riolering of grijswater, gaat het allemaal naar de straatriolering DWA of droog weer afvoer.
-DWA: daar loopt altijd wel iets door. Zelfs in putje zomer komt daar wel iets door. De RWA
staat in de zomer zo goed als droog.
-DWA is tegenwoordig typisch een kleine diameter: 300-400. Diameter van straatriolering
RWA is een grote riolering.
Herkomst van water
Dit komt meestal uit het stadswaternet. Soms komt dat ook uit regenwater of putwater.
Putwater is ook een actueel ding aan het worden. Het wordt opgepompt uit diepere of
minder diepe grondwaterlagen. Soms op 8, soms op 80 meter diepte. In principe is dat water
niet drinkbaar. Om dat te maken heb je een grote boormachine nodig. In dat gat gaan we
dan altijd een pomp moeten neerlaten. Je ziet dat het eigenlijk van de pompen die we
kennen een zeer lange pomp is.
2
, Dat aanzuigen is iets wat we maar heel beperkt kunnen. We kunnen als kind al heel lang
water zuigen uit cola. Stel dat we met een rietje die cola proberen uit te zuigen vanaf de
vierde verdieping, gaat dat niet lukken. Water aanzuigen gaat maar tot een waterkolom van
8 meter. Eigenlijk kan je dat heel makkelijk grijpen als je het bekijkt als apenstaartjes. Als je
het bovenste atoompje aanzuigt, zuig je ook de 8 meter volgende atoompjes mee die
daaraan vasthangen. Na die 8 meter stopt dat. Dan zuigt het bovenste atoompje niet de
volgende atoompjes mee achter die 8 meter.
We zien die pomp waar we over spreken, dat die het water naar boven duwt. Dan moeten de
atoompjes elkaar niet vasthouden, maar zij moeten op elkaar stapelen. Dat zijn dan
verschillende pompen. Dat zijn de schijfjes die je ziet. Die gaan elk een beetje waterdruk
opnemen, zodanig dat een pomp die stuk gaat elk maar een verschil in druk realiseren en het
water naar boven pompen. Die pomp moet onderaan op 300 m diepte zitten. Als die
ondergrond verschuift of de pomp gaat stuk, is het reëel dat je die pomp kwijt bent. In de
zomer wordt het droger en droger en dan is er misschien niet genoeg water.
Met dit systeem zijn we onszelf aan het bedotten. De watermaatschappijen halen het water
uit de grond. De bodem gaat ook minder stabiel worden als we allemaal dit systeem zouden
gebruiken.
Bij grondwater heb je minder intensieve zuivering nodig omdat het water passeert langs
allemaal zandkorreltjes. Oppervlaktewater zal meer nodig hebben om proper gemaakt te
worden.
Het water dat uit de kraan komt, moet ook een bepaalde zuurtegraad hebben. Te zuur water
is dat uw leidingen aangetast worden. De hardheid, of kalkniveau in het water is ook
belangrijk. Wanneer het enkel over koud water gaat, is er geen kalkafzetting. Bij warm water
is dat anders. Bij koffiezetmachines, afwasmachines hebben we enkel dat kalkprobleem. Als
architect kan je daar weinig aan doen, maar er zijn wel waterverzachters om de kalk uit het
water te verwijderen. Het is belangrijk om te weten om het enkel op het warme waternet te
gebruiken.
Aansluiting op het net
Aansluiting op het net hebben we in het groot van op een afstand al gezien in les 1. Nu gaan
we dat in detail van dichtbij bekijken.
3
