week 1 hoorcollege global visions

Hoorcollege 2 week 1
Koen Ottenheym



 Renaissance vond niet alleen in Italië plaats, ook de zuid grenzen van het voormalige
Romeinse Rijk kenden dit soort ontwikkelingen.
 De islamitische tempel/het paleis oid, met de typische islamitische architectuur en dan
ineens twee hele romeinse klassieke zuilen.
 De ‘limes’ is de noordelijke grens van het romeinse rijk. Alle forten langs die grens zijn
benoemt tot unesco erfgoed.
 Wat is renaissance? De wedergeboorte van de antieke architectuur. Maar was is de antieke
architectuur? Het Pantheon en het Colosseum vallen daar binnen en worden altijd als dé
voorbeelden aangewezen.
 De enige soort renaissance architectuur die echt lijkt op die antieke is het Santa Maria della
Consolazione van Bramanti. De dome en collums zijn voorbeelden van het geidealiseerde
beeld van de antieke architectuur. Maar er is een misunderstanding, want ze namen niet
Rome als startpunt, maar andere antieke culturen. Als Alberti opdrachten kreeg haalde hij
zijn inspiratie uit lokale vormen om die te prijzen, en niet uit Rome. They pretended to have
the same Roman glory. Het verwijst dus naar lokale antieken, niet naar Rome.
 Een ander voorbeeld is de Santa Maria Novella die verwijst naar de Baptistery in Florence. Ze
dachten dat dat een overblijfsel was van Romeinse architectuur, maar het is echter van veel
later. Alberti verwijst dus steeds naar een specifiek soort architectuur, niet naar ‘de antieken’
in het algemeen, dus niet perse naar pantheon en colosseum, maar naar de lokale
architectuur.
 In de lokale architectuur van verschillende steden en landen zat natuurlijk veel verschil.
Venetië bijvoorbeeld had als oriëntatie punt voor hun inspiratie Constantinopel, niet naar
Rome. Dus naar de byzantijnse traditie. Verfijnde details waar je je framework mee
decoreert. Het belangrijke voorbeeld is dan de Hagia Sophia waar zo veel detail te ontdekken
is. Venetiërs wilden zich daar aan linken.
 Als het Romeinse rijk opsplitst in oost en west, met constantinopel als nieuwe hoofdstad,
zorgt dat voor hele andere invloeden op een groot gebied.
 Mensen wilden zich langs die hele grens, de limes, referen aan hun cultuur. Waar hoorden ze
bij? Bij wie hoorden ze? Wat was hun geschiedenis? Daar mee konden ze hun eigen
ancienniteit waarmaken door te refereren naar hun machtige geschiedenis. Daarmee konden
ze privileges verkrijgen en hun macht uitleggen. Iedereen probeerde hun origin back te
traceren en zo kwam ook de architectuur van vroeger erbij om dat weer te geven.
 Burgemeesters van Europese steden zoals Cologne beweerden dat ze afstamden van
afgezanden van Romeinse keizers.
 In Duitsland bestond ook echte romeinse architectuur, maar die ziet er anders uit dan wat
we kennen uit Rome. Veel abstractere kapitelen, zonder al die details en vormen. Heel
geometrisch abstract. Hierdoor krijg je een confusion, want ze zochten andere soorten van
romeinse architectuur die meer leek op de ‘echte’ uit Rome. Ze vonden Romaanse
architectuur en dachten dat dat Romeins was. Ze zagen het verschil niet zoals wij dat nu heel
obvious zien. Ze dachten dat de christelijke romaanse kerken voormalige romeinse tempels
waren. Ze vonden het er een beetje raar uitzien voor Romeinse kunst maar ze herkende de
christelijke iconografie niet, dus ze vonden dat het wel romeins moest zijn omdat het
(bijvoorbeeld laatste oordeel beelden) er zo heidens uit zag.